Johann Timann


Johann Timann (także Tidemann lub Johann Amsterodamus, Johann Amsterdamus; ur. przed 1500 r. w Amsterdamie; zm. 17 lutego 1557 r. w Nienburgu nad Wezerą) - niemiecki teolog luterański i jeden z reformatorów religijnych w Bremie.

Genealogia


Ożenił się z Gertrud Werenberg; miał 8 synów.

Życiorys


Początkowo Timann był duchownym katolickim. Gdy po Sejmie Rzeszy w Wormacji w 1521 r. cesarz Karol V kazał prześladować ludzi o poglądach protestanckich, Timann opuścił w 1522 r. Holandię i udał się do Wittenbergi. W Wittenberdze poznał Marcina Lutra i Filipa Melanchtona. Z Wittenbergii udał się razem z Jacobusem Probstem do Bremy szerzyć Reformację. W Bremie był pastorem w kościele Unser Lieben Frauen, w 1525 r. wybrano go na kaznodzieję do kościoła Martinikirche.

Już w 1525 r. została Reformacja trwale przeprowadzona w Bremie i wprowadzona Komunia Święta pod dwoma postaciami. W 1529 r. powołał Timanna hrabia Enno do Emden w celu zwalczania szerzącego się tam anabaptyzmu, ale misja ta nie przyniosła sukcesu. W 1532 r. musiał opuścić Bremę i udał się do Brinkum z powodu Aufstand der 104 Männer (Powstanie 104 mężczyzn), w którym opowiedział się po stronie burmistrza i rady miasta. Razem z Probstem powstanie określili jako grzech i »dzieło szatana«. Obaj pastorowie już końcem 1532 r. wrócili do Bremy. W 1534 r. brali udział w tworzeniu nowego porządku kościelnego dla Bremy, który został wydany w Magdeburgu pt. Der Ehrentriken Stadt Bremen christlike Ordenunge u. s. w., a wstęp do niego napisał Jan Bugenhagen .

15 kwietnia 1535 r. w Hamburgu brał udział w konwencie teologów z miast hanzy: Hamburga, Bremy, Lubeki, Rostocka, Stralsundu i Lüneburga. Podczas konwentu uchwalono m.in. ostre działania przeciw anabaptystom. O zaufaniu jakim rada miasta darzyła Timanna może świadczyć fakt, że reprezentował miasto podczas innych spotkań m.in. podczas uchwalenia Artykułów szmalkaldzkich (1537), które podpisał jako Joannes Amsterdamus Bremensis. Brał udział w dysputach religijnych w Wormacji (1540) i Ratyzbonie (1541). Ta jego wypróbowana działalność kościelna i kościelno-polityczna przyczyniła się do tego, że hrabia Jobst II. von Hoya zlecił mu przeprowadzenie Reformacji na swoich ziemiach i w Hrabstwie Lippe. Podczas jednej z wizytacji w Hrabstwie Hoya, rozchorował się 13 lutego 1557 r. w Nienburgu, gdzie zmarł 17 lutego.

Timann reprezentował twarde luterańskie stanowisko teologiczne, odrzucał Interim augsburskie oraz zwalczał wszelkie przejawy nauki ewangelicko-reformowanej w kwestii Wieczerzy Pańskiej. To ostatnie doprowadziło do sporu z Albertem Hardenbergiem i Janem Łaskim, którego zakończenia nie dożył.

Dzieła (wybór)


  • Der Erentriken Stadt Bremen , 1534.
  • Was vor grosse und mannichfaltige sünde, unehre und ferlicheit, alle die jenigen so das Interim odder Adiaphora annemen, odder einigerlei weisse bewilligen, auff sich laden, 1549.
  • Farrago Sententiarvm Consentientivm In Vera Et Catholica doctrina, de Coena Domini, quam firma assensione, & uno spiritu, iuxta diuinam uocem, Ecclesiae Augustanae confessionis amplexae sunt, sonant & profitentur , 1555.

Literatura


  • Paul Tschackert: Timann, Johann. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 38, Duncker & Humblot, Leipzig 1894, s. 352-354.

Linki