Johann Stobäus

Johann Stobäus (także Johann(es) Stobaeus, w Polsce znany jako Jan Stobeusz; ur. 6 lipca 1580 w Grudziądzu, zm. 11 września 1646 w Królewcu) – niemiecki kompozytor w okresie baroku.

Stobäus
Johann Stobaeus , 1642.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Jakob;
  • Matka: Agnes Koffnatzia;
  • Żony: 1) od 1604 wdowa Esther Möllerin(zm. 1606), 2) od 1607 Elisabeth Hausmann (zm. 1616), 3)od 10 lipca 1617 wdowa Regina Möller (zm. 1640);
  • Dzieci: 2 dzieci z pierwszego, 4 dzieci z drugiego (3 córki i syn) małżeństwa.

Życiorys

Johann Stobäus uczył się początkowo w rodzinnym mieście, a od 1595 roku w szkole łacińskiej w Królewcu. W 1600 roku rozpoczął studia na uniwersytecie w Królewcu i jednocześnie uczył syna Bernharda Tegiusa, u którego mieszkał. Już od 1599 roku był uczniem kompozytora Johanna Eccarda. W 1601 roku został członkiem kapeli książęcej jako basista, w 1602 powołano go na kantora do katedry i szkoły. Urzędy te piastował do 1626 roku, kiedy mianowano go elektorskim kapelmistrzem. Jednak na podstawie sygnatur jego dzieł można przypuszczać, że jeszcze w 1627 był kantorem, gdyż takiego tytułu w nich używał, a od 25 lutego 1627 podpisywał się jako elektorski brandenburski pruski kapelmistrz. Ostatnia pieśń Stobäus datowana jest 7 maja 1646 roku.

Jego uczniami byli Georg Weissel i Heinrich Albert. Utrzymywał kontakty z kręgiem literacki Kürbishütte, do którego należeli Johann Franck, Christoph Kaldenbach, Robert Roberthin, Valentin Thilo (Młodszy) i Simon Dach.

Johann Stobäus i Johann Eccard często razem komponowali i są twórcami północnoniemieckiego śpiewu chóralnego, podobnie jak Hans Leo Haßler na południu Niemiec. Wszyscy trzej mistrzowie w mniejszym stopniu byli zainteresowani wymyślaniem nowych melodii, ale wybierali najlepsze i starali się je uczynić dostępnymi dla członków zboru. Stobäus żył w ponurym okresie i trudnych warunkach, z czego może wynika poważny i często żałosny nastrój w jego kompozycjach.

Johann Stobäus opublikował w 1624 zbiór motetów na 4 do 10 głosów, do czego dołączył 4 kantyki śpiewane. W 1634 wydał zbiór 102 pieśni pt. Geistliche Lieder auf gewöhnliche preußische Kirchen-Melodeyen mit 5 Stimmen, z czego 57 skomponował Eccard. Było to w sumie drugie wydanie zbioru pieśni Eccarda z 1597 roku poszerzone o jego własne pieśni. W 1642 i 1644 opublikował w Elblągu dwie części pruskich pieśni świątecznych Preußische Festlieder mit 5, 6 und 8 Stimmen von Eccard und Stobaeus, z 26 i 35 pieśniami, z czego 14 było Eccarda. W 1653 roku ukazało się nowe wydanie z dodatkowymi 6 pieśniami, w tym z trzema Heinricha Alberta. Poza tym w latach 1604–1658 Stobäus napisał 282 pieśni okolicznościowe z okazji pogrzebów i innych uroczystości. Jest też autorem muzyki do pieśni Such, wer da will, ein ander Ziel (Kto chce, niech szuka innych dróg), której słowa napisał Georg Weissel. Pieśń ta znajduje się w aktualnym polskim Śpiewniku Ewangelickim (ŚE) wydawnictwa Augustana (ŚE nr 638). Napisał także pierwszą melodię do znanej pieśni Georga Weissela Macht hoch die Tür (Podnieścież się, wy wierzchy bram, napisana w 1623, opublikowana w 1642) (ŚE nr 18). Jednak w śpiewniku Johanna Anastasiusa Freylinghausena z 1704 roku została zastąpiona inną melodią, która szybko się przyjęła i pieśń ta do dzisiaj wykonywana jest do tej melodii .

Dzieła (wybór)

  • Cantiones Gratvlatoriae, 1610;
  • Cantiones Sacrae 5-10. v. item Magnificat, Frankfurt/Oder 1624;
  • Geistliche Lieder auf gewöhnliche preußische Kirchen-Melodeyen mit 5 Stimmen, Danzig 1634;
  • Preußische Festlieder mit 5, 6 und 8 Stimmen von Eccard und Stobaeus, Elbing 1642 i Königsberg 1644.

Literatura

  • Robert Eitner: Stobaeus, Johann. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 36, Duncker & Humblot, Leipzig 1893, s. 261 f.

Linki

Autor: Roman Penkała