Johann Salomo Semler

Johann Salomo Semler (ochrzczony jako Johann Salomon Semler; ur. 18 grudnia 1725 roku w Saalfeld (Turyngia), zm. 14 marca 1791 roku w Halle(Saale), grób znajduje się w Halle, na cmentarzu Stadtgottesacker) - niemiecki teolog ewangelicki.

Johann Salomo Semler
Johann Salomo Semler.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Pochodził z rodziny pastorów; ojciec Matthias Nicolaus Sem(m)ler (1684–1755), z Allstedt (?), 1711 kaznodzieja wojskowy, 1714 diakon w Zella i proboszcz w Oberhof, 1718 diakon w Semler, 1727 archidiakon również tam, od 1755 superintendent; matka Dorothea Elisabeth (1687–1741) z domu Kämpfer; – ożenił się 1) w Coburgu w 1751 roku z Christiną Magdaleną Philippiną(1727–71) z domu Döbner, 2) w Halle w 1772 toku z Susanną Beatą z domu Schwarz; miał 8 dzieci z 1 małżeństwa (4 wcześnie zmarło) i 3 córki z 2 małżeństwa.

Życiorys

Po naukach pobieranych w rodzinnym domu i ukończeniu szkoły w Saalfeld rozpoczął w 1743 roku studia na uniwersytecie w Halle. Studiował filologię klasyczną, historię, logikę i matematykę, a od 1744 roku teologię między innymi u Siegmunda Jacoba Baumgartena (1706–57) i języki orientalne. W 1750 roku otrzymał tytuł magistra filozofii po obronie pracy pt. Vindiciae plurium praecipuarum lectionum Codicis graeci Novi Testamenti adversus Guil. Whistonum i w tym samym roku został redaktorem gazety Koburger Staats- und Gelehrtenzeitung“. Jednocześni udzielał w gimnazjum w Coburgu prywatnych lekcji z języka arabskiego. W 1751 roku został powołany na profesora historii i poezji łacińskiej na uniwersytecie w Altdorf. Na uniwersytecie w Altdorf w lutym 1753 roku otrzymał tytuł doktora teologii. W tym samym roku mianowano go na profesora na wydziale teologii uniwersytetu w Halle. Prorektorem był w latach 1761/62, 1770/71, 1789/90. Od 1757 roku pełnił funkcję dyrektora seminarium teologicznego, którą w 1779 roku utracił w związku z kontrowersjami związanymi z powołaniem na uniwersytet w Halle Karla Friedricha Bahrdta.

Znaczenie

Semler zalicza się do najwybitniejszych teologów oświecenia i otworzył nowe drogi teologii protestanckiej poprzez jej wielokierunkowość w licznych dziedzinach. Dzięki swoje teologicznej pracy poznawczej, którą charakteryzuje konsekwentne myślenie historyczne i ze związanym z tym metodologicznym dostępem do źródeł został jednym z prekursorów i wpływowym przedstawicielem historyczno-krytycznych badań w Niemczech w XVIII wieku. Dobitnie pokazuje to jego dzieło Neue Versuche, die Kirchenhistorie der ersten Jahrhunderte mehr aufzuklären (1788).

Jego pismo Versuch einer nähern Anleitung zu nützlichem Fleisse in der ganzen Gottesgelehrsamkeit für angehende Studiosos Theologiae (1757) stanowi punkt zwrotny w rozwoju teologii w kierunku dyscypliny naukowej.
Dla historii teologii szczególnie brzemienna w skutki była jego rozprawa Abhandlung von freier Untersuchung des Canon (4 tomy, 1771–75), w której obalił jako zdecydowany zwolennik teorii akomodacji naukę o natchnieniu werbalnym i udowodnił, że Kanon jest zbiorem różnych ludzkich pism.
Semler brał udział we wszystkich teologicznych dysputach swojego czasu, takich jak Teufelsstreit (od 1759 roku względnie 1772 roku) lub Fragmentenstreit (od 1778 roku) wydając własne pisma lub komentując pisma innych uczonych.
Jego udane połączenie luterańskiej tradycji z myśleniem oświeceniowym pokazuje jego najważniejsze dzieło dogmatyczne Institutio ad doctrinam Christianam liberaliter discendam (1774). Znamienne dla jego teorii edukacji teologicznej była ostra krytyka deizmu. Historia teologii i pobożności była przez niego zasadniczo odróżniana od naukowej teologii i religii chrześcijańskiej jak również od jego pojęcia „religii prywatnej” (niem. Privatreligion). „Religia prywatna” w odróżnieniu od „publicznej religii” (niem. öffentlichen Religion), która służy jedynie teologii, nie jest połączona ze znajomością pism lub porządku kościelnego, lecz wyłącznie zależy od sumienia i zostanie nabyta przez własne przekonanie poszczególnego człowieka. Semler opowiadał się za wolnością sumienia i tolerancją, jednak w 1788 roku bronił edykt religijny Johanna Christopha von Woellnera. Odrzucił zjednoczenie Kościoła protestanckiego i katolickiego.
Minione wydarzenia chrześcijańskie interpretował stosując biblijne kategorie i oczekiwał odpowiedniego udoskonalenia chrześcijaństwa i religii w przyszłości. Skutkowało to tym, że wczesne chrześcijaństwo było niedoskonałe dla niego. Jego refleksyjne prace teologiczne były zarówno pod względem polityki kościelnej i metodologii bardzo istotne .

Dzieła (wybór)

  • Erleuterung der egyptischen Altertümer, durch Uebersetzung der Schrift Plutarchs von der Isis und dem Osiris und der Nachricht von Egypten aus Herodots zweitem Buch mit beigefügten Anmerckungen. Nebst einer Vorrede Sieg. Jacob Baumgartens. Korn, Breslau und Leipzig 1748.
  • Versuch, den Gebrauch der Quellen in der Staats- und Kirchengeschichte der mitlern Zeiten zu erleichtern. Halle, Gebauer, 1761.
  • Abhandlung von freier Untersuchung des Canon. 4 tomy, 1771–1775.
  • Neue Versuche die Kirchenhistorie der ersten Jahrhunderte mehr aufzuklären. 1788.

Literatura

  • Paul Tschackert: Semler, Johann Salomo. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 33, Duncker & Humblot, Leipzig 1891, s. 698–704.
  • Dirk Fleischer: Semler, Johann Salomo. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 24, Duncker & Humblot, Berlin 2010, s. 236.

Linki