Johann Jakob Quandt

Johann Jakob Quandt (ur. 27 marca 1686 w Królewcu; zm. 17 stycznia 1772 tamże) – niemiecki teolog luterański i hebraista.

 184px Johann Jakob Quandt
Johann Jakob Quandt.
Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys

Johann Jakob Quandt był synem radcy konsystorza Johanna Quandta. W latach 1701-1706 studiował teologię i filozofię na uniwersytecie w Królewcu, po czym od 1706 r. kontynuował studia w Lipsku, gdzie 10 lutego 1707 r. otrzymał tytuł doktora filozofii. Chęć nauki zapędziła go do Jeny, gdzie słuchał wykładów Georga Albrechta Hambergera, a następnie do Rostoku, gdzie w 1714 r. otrzymał tytuł doktora teologii. Aby poznać pietyzm udał się do jego źródła, czyli do Halle. Tam postanowił poświęcić się językom orientalnym i udał się do Holandii, do Lejdy i Amsterdamu, aby u tamtejszych rabinów studiować język hebrajski.

W międzyczasie uczył od 1710 r. filologii i filozofii w Królewcu, a w 1714 r. został profesorem teologii. 20 grudnia 1717 r. zgodził się zostać pastorem w historycznej dzielnicy Królewca Löbenicht (pol. Lipnik) i w 1721 r. kaznodzieją dworskim w kościele zamkowym w Królewcu. W 1736 r. został generalnym superintendentem Prus.

W 1721 r. dostał polecenie przetłumaczenia na język litewski Biblii i innych pism religijnych. W pracy tej wspierany był m.in. przez Johanna Behrendta (1667-1737) i Pilypasa Ruigysa (niem. Philipp Ruhig, 1675-1749). Szczególne zasługi miał w tym dziele ten ostatni. W 1727 r. wydał w języku litewskim Nowy Testament, a w 1735 r. całą Biblię zwaną często Biblią Quandta. Mimo trudności finansowych oba pisma ukazały się w nakładach po 1000 egz. i zostały rozprowadzone po zborach luterańskich. Zadbał również o wydanie śpiewnika kościelnego w języku litewski. Dlatego też może być nazwany duchowym ojcem litewskim, gdyż dotąd żaden duchowny nie zadał sobie tyle trudu, aby Litwinom udostępnić literaturę kościelną w ich rodzimym języku. W 1734 r. wydał Biblię pruską i celem jego stało się, żeby każdy konfirmant otrzymał ją podczas konfirmacji, co osiągnął w 1739 roku w okręgu, który podlegał jego inspekcji. Dziesięć lat wcześniej Biblię posiadały jedynie parafie i część zamożnego społeczeństwa. W 1742 r. wydał pruski śpiewnik z 701 pieśniami.

Kolejnym zadaniem Quandta była poprawa zaniedbanego szkolnictwa w Prusach Wschodnich. W tym celu odbywał liczne wizytacje po kraju, aby poznać panujące warunki szkolne. Jako przedstawiciel ortodoksji luterańskiej prowadził spór z pietystą Franzem Albertem Schultzem (1692- 1763) zarówno w kwestiach kościelnych, jaki i szkolnictwa oraz sierot. W 1757 r. zadbał o dostarczenie wszystkich sreber kościelnych do Królewca i umieszczenie ich w Kostrzynie nad Odrą, przez co uchronił je przed plądrującymi Prusy Wschodnie oddziałami rosyjskimi, które okupowały Prusy od 1758 do 1762 roku.

Johann Jakob Quandt zmarł 17 stycznia 1772 r. i 30 stycznia został pochowany w krypcie, którą kazał zbudować dla siebie w 1755 r. w kościele św. Trójcy w dzielnicy Królewca Haberberg. Towarzystwo językowe Königliche Deutsche Gesellschaft, które 29 listopada 1741 r. założył Cölestin Flottwell (1711-1759), a którego pierwszym przewodniczącym był Quandt, uhonorowało go okolicznościową pieśnią żałobną.

Jednym z jego uczniów był Johann Christoph Gottsched.

Dzieła (wybór)

  • De approximitate spiritus sancti substantiali. Theorema theol., 1709.
  • Controversiam historico criticam de quaestione an epistola ad Ephesios a Paulo Ephesiis an vero laudicenis inscripta fuerit, 1712.
  • Ex Antiquitate Hebræa De Sakkînê millā û-maḥalefê hā-ʿivrîm Seu Cultris Circumcisoriis Et Secespitis Hebræorum, 1713.
  • Exercitatio Rabbinico-Talmudica De ... Seu Atromento Hebræorum, 1713.
  • Das Neue Testament Unsers Herrn Jesu Christi : Deutsch und Litthauisch von neuen übersetzet/ Und Auf hohen allergnädigsten Befehl Ihro Königl. Majestät in Preußen ausgefertiget, 1727.
  • Der Psalter Davids Deutsch und Litthauisch/ mit jeden Psalms kurtzen Summarien, 1728.
  • Examen controversiarum recentiorum de sacerdotio Melchisedeciano, 1735.
  • Neue Sammlung 701 Alter und Neuer Lieder, die in denen Preussischen Kirchen gesungen werden, 1742.
  • Biblia, Tai esti, 1755.

Literatura

  • Albert Nietzki: D. Johann Jakob Quandt : Generalsuperintendent von Preußen und Oberhofprediger in Königsberg : 1686-1772 : ein Bild seines Lebens und seiner Zeit insbesondere der Herrschaft des Pietismus in Preußen, Beyer, Königsberg 1905. (online)
  • Susanne Siebert: Johann Jakob Quandt w Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 7, Bautz, Herzberg 1994, ISBN 3-88309-048-4, s. 1086–1087.
  • Siegfried: Quandt, Johann Jacob von w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 27, Duncker & Humblot, Leipzig 1888, s. 11.

Linki

Autor: Roman Penkała