Johann Jakob Kanter

Johann Jakob Kanter (ur. 24 września 1738 w Królewcu; zm. 18 kwietnia 1786 tamże) - niemiecki księgarz i wydawca. (wyznanie ewangelickie)

Genealogia

Ojciec Philipp Christoph (zm. 1764), introligator, drukarz i wydawca; matka Catharina Elisabeth Schof; bracia Daniel Christoph (1725-1812), drukarz, Alexander, odlewnik liter, Philipp Christoph (1736-1816), właściciel fabryki papieru; - ożenił się w Królewcu w 1764 z Sophią Dorotheą Mehlbeck; miał 2 synów i córkę.

Życiorys

Johann Jakob Kanter uczył się zawodu księgarza w Lipsku u Johanna Wendlera, wydawcy pism Christiana Fürchtegotta Gellerta. W 1760 r. otworzył za zgodą okupacyjnych władz rosyjskich księgarnię i wydawnictwo książek w Królewcu. W 1765 r. założył pierwszą w Królewcu wypożyczalnię książek. Po wycofaniu się Rosjan z Prus otrzymał dodatkowo od władz pruskich przywilej założenia czasopisma Königsbergsche Gelehrte und Politische Zeitungen, które ukazywało się od 3 lutego 1764 do 29 grudnia 1796. Kanter otworzył filie w Elblągu (niem. Elbing) i Jełgawie (niem. Mitau). Filią w Jełgawie kierował Johann Friedrich Hartknoch, który w 1767 r. otworzył w Rydze własne wydawnictwo. W 1768 r. Kanter kupił księgarnię w Berlinie, ale musiał ją wkrótce sprzedać, gdyż nie otrzymał tamtejszych praw obywatelskich. W 1769 r. został dyrektorem loterii, w 1772 r. założył po ukończeniu nauki drukarstwa u brata "dworską drukarnię książek", potem także odlewnię typograficzną w Kwidzynie (niem. Marienwerder). W 1775 r. kupił majątek Trutenau, z należącą do niego wytwórnią papieru.

Johann Jakob Kanter prowadził korespondencję z Johannem Georgiem Hamannem, Johannem Gottfriedem Herderem, Johann Georg Scheffner, Theodorem Gottliebem von Hippelem i Ludwigiem von Baczko. Jego działalność wydawnicza była prawnie ograniczona. W latach 1761-78 katalogi targowe wymieniały 139 tytułów, wśród nich tłumaczenia z języka francuskiego i książki na temat pruskiej i polskiej historii. Jednak ani Immanuel Kant, ani Hamann i Hippel nie wydawali u niego swoich głównych dzieł, gdyż w tym czasie największe znaczenie jako wydawca zyskał na północnym-wschodzie Hartknoch. Czasopismem, które wydawał kierował przez pewien czas Hamann, a współpracowali z nim m.in. Kant i Herder.

Już w 1769 r. zauważalny był kryzys w jego interesach, w 1781 r. musiał sprzedać czasopismo i księgarnię. Po śmierci Kantera jego firma upadła, a jedynie drukarnia pozostała do 1923 r. w rękach rodziny.

Johann Jakob Kanter przyjaźnił się z Hamannem, przez kilka lat mieszkał u Kanta, odkrył Herdera i pomimo, że jego przedsiębiorstwo upadło cieszył się uznaniem w Królewcu jako księgarz, który jak napisał Friedrich Heinrich von der Hagen "rozwinął i wpłynął na życie literackie" oraz "doprowadził do niezwykłego rozwoju ukrytych sił w mieście".

Literatura

  • Göpfert, Herbert G.: Kanter, Johann Jakob w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 11, Duncker & Humblot, Berlin 1977, ISBN 3-428-00192-3. s. 125 (online).