Johann Heinrich Winckler

Johann Heinrich Winckler (także Winkler; ur. 12 marca 1703 r. w Wingendorf k. Lauban (obecnie Jałowiec k. Lubania, Dolny Śląsk); zm. 18 maja 1770 r w Lipsku) - niemiecki filozof, filolog i przyrodnik. (wyznania ewangelickiego)

Życiorys


Winckler spędził dzieciństwo w Jałowcu. Najpierw uczyła go matka, a później uczył się w gimnazjum w Lubaniu. Od 1724 r. studiował teologię, filozofię i filologię na uniwersytecie w Lipsku m.in. u Christiana Ludovici (1663-1732) i Andreasa Johannesa Rüdigera (1673-1731). Od 1731 r. uczył w Thomasschule w Lipsku. W tym samym czasie działał tam Jan Sebastian Bach (1685-1750). Winckler napisał libretto do kantaty Bacha Froher Tag, verlangte Stunden (BWV Anh. 18). Uczestnikami wykładów prowadzonych przez Wincklera z zakresu fizyki i filozofii byli m.in. Johann Wolfgang von Goethe i Samuel Friedrich Nathanael Morus .

Johann Heinrich Winckler był reprezentantem filozofii Christiana Wolffa (1679-1754). Od 1739 r. był profesorem nadzwyczajnym filozofii, od 1742 do 1750 r. profesorem zwyczajnym języka greckiego i łacińskiego na uniwersytecie w Lipsku, a od 1750 r. uczył także fizyki. W 1747 r. został członkiem angielskiego towarzystwa naukowego Royal Society.

Znaczenie


Winckler był wszechstronnym uczonym i wyróżniającym się eksperymentatorem okresu oświecenia. Uważany jest za jednego z założycieli fizyki eksperymentalnej na uniwersytecie w Lipsku. Szczególną uwagę poświęcał elektryczność powstałej przez pocieranie. Razem z Georgiem Matthiasem Bose (1710-1761) i Christianem Augustem Hausenem (1693-1743) należał do pionierów badania elektryczności w Niemczech.

W 1744 r. opublikował książkę Gedanken von den Eigenschaften, Wirkungen und Ursachen der Elektricität (Myśli o właściwościach, działaniu i przyczynach elektryczności), w której opisał poprawioną przez siebie konstrukcję maszyny elektrostatycznej Francisa Hauksbee (1666-1713).

Winckler był jednym z pierwszych badaczy, który w błyskawicy i wyładowaniu elektrycznym widział jako przyczynę różnicę potencjałów. W 1746 r. opublikował pogląd, że elektrycznie naładowana chmura rozładowuje się do ziemi jako błyskawica.

Dzieła (wybór)


  • Institutiones Philosophiae Wolfianae utriusque, contemplativae et activae, usibus academicis accommodatae. 1735.
  • Gedanken von den Eigenschaften, Wirkungen und Ursachen der Electricität: nebst einer Beschreibung zwo neuer Electrischen Maschinen. 1744.
  • Die Eigenschaften der electrischen Materie und des electrischen Feuers aus verschiedenen neuen Versuchen erkläret, und, nebst etlichen neuen Maschinen zum Electrisieren, beschrieben. 1745.
  • Die Stärke der electrischen Kraft des Wassers in gläsernen Gefäßen, welche durch den Musschenbrökischen Versuch bekannt geworden. 1746.

Literatura


  • Otto Liebmann: Winckler, Johann Heinrich. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 43, Duncker & Humblot, Leipzig 1898, s. 376.
  • Johann Georg Meusel: Lexikon der vom Jahr 1750 bis 1800 verstorbenen teutschen Schriftsteller. Tom 15, 1816, s. 219–222 (online)

Linki