Johann Friedrich Reichardt

Johann Friedrich Reichardt (ur. 25 listopada 1752 roku w Królewcu (niem. Königsberg obecnie Kaliningrad); zm. 27 czerwca 1814 roku w Giebichenstein k. Halle (Saale)) - niemiecki kompozytor, pisarz i krytyk muzyki. (wyznania ewangelickiego)

Johann Friedrich Reichardt
Johann Friedrich Reichardt.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johann Reichardt(ok. 1720–1780),muzykant miejski w Królewcu, grał na lutni i oboju w pruskiej armii; matka Catharina Dorothea Elisabeth (1721–76) z domu Hintz w Heiligenbeil; - ożenił się 1) w Poczdamie w 1776 roku z Juliane Benda (1752-1783), śpiewaczka i kompozytorka - zmarła przy porodzie, 2) z wdową Johanną Hensler (1755–1827), córką Julius Gustav Alberti (1723–1772) diakona z Hanoweru, z pierwszego małżeństwa miała 1 syna i 2 córki; miał z 1) małżeństwa 2 synów (1 wcześnie zmarł) i 2 córki m.in. Louise (1779-1826), z 2) małżeństwa 2 synów i 3 córki oraz przybrane dzieci (1 syna i 2 córki).

Życiorys

Johann Friedrich Reichardt od dziecka uczył się muzyki, zwłaszcza gry na skrzypcach i klawesynie, ale muzyki nigdy nie uczył się w szkole. Gdy ukończył 10 lat ojciec zabrał go w trasę koncertową po Prusach Wschodnich. Pietystyczna matka chciała przerwać tą karierę i spowodowała, że od 1768 roku zaczął studiować prawo i filozofię na rodzimym uniwersytecie.

Jednak w 1771 roku przerwał je i rozpoczął trasę koncertową, która trwała do 1774 roku i prowadziła przez Gdańsk, Lipsk, Drezno, Pragę, Berlin, Hamburg i Eutin. W 1775 roku przesłał napisaną operę Le feste galanti królowi pruskiemu Fryderykowi Wielkiemu, który mianował go jako następcę Johanna Friedricha Agricoli na królewskiego kapelmistrza dworskiego. Już po dwóch latach ze względu na brak porozumienia z królem w kwestiach muzycznych jego praca ograniczyła się do pisania pieśni, utworów instrumentalnych i listów. Po 1777 roku odbył liczne trasy koncertowe m.in. do Wiednia, Londynu, Paryża i Neapolu. Niechętnie wprawdzie przebywał w Berlinie, gdzie pisał pieśni, muzykę kameralną i śpiewogry, za które szczególnie go cenił Johann Wolfgang von Goethe. W tym czasie poznał także m.in. Johanna Gottfrieda Herdera, Friedricha Schillera, Mosesa Mendelssohna, Johanna Georga Jacobi i Johanna Georga Hamanna

Ze względu na jego sympatie do Rewolucji Francuskiej król Fryderyk Wilhelm zwolnił go w 1794 roku ze służby i pozbawił pensji. Reichardt przeniósł się do Giebichenstein k. Halle (Saale). W 1796 roku został ułaskawiony i mianowany dyrektorem wytwórni soli Saline. Jego wiejska siedziba stała się "rajem poetów", w którym przebywali Achim von Arnim, Clemens Brentano, Ludwig Tieck, Jean Paul, Johann Heinrich Voss i wielu innych. Po zniszczeniu jego posiadłości przez wojska francuskie, w 1806 roku uciekł do Prus Wschodnich i definitywnie zmienił poglądy co do Rewolucji Francuskiej i stał się wrogiem Napoleona. Jednak zmuszony sytuacją przyjął posadę "Directeur général des théâtres et de son orchestre" (dyrektora generalnego teatru i jego orkiestry) na dworze w Kassel u króla Westfalii Hieronima Bonaparte. Jednak już w 1808 roku popadł w niełaskę. W 1809 roku przybył do Wiednia, gdzie poznał Ludwiga van Beethovena. Od 1811 roku otrzymywał pensję przyznaną przez króla Prus Fryderyka Wilhelma III.

Johann Friedrich Reichardt zmarł w osamotnieniu 27 czerwca 1814 roku w Giebichenstein k. Halle (Saale). Grób jego znajduje się na cmentarzu w Halle przy ewangelickim kościele St. Bartholomäus.

Znaczenie

Johann Friedrich Reichardt szczególnie ceniony był jako kompozytor muzyki do tekstów Goethego m.in. Claudine von Villa Bella (1789), Erwin und Elmire (1790), Jery und Bätely (1790). Komponował muzykę m.in. do utworów Vossa, Johanna Caspara Lavater, Ludwiga Hölty i napisał 49 pieśni do tekstów Herdera. Szybko jednak został zapomniany przez jemu współczesnych. Jego Bunt sind schon die Wälder z 1799 roku zaliczana jest do najbardziej znanych pieśni ludowych, bardzo znane są także Schlaf, Kindlein, schlaf czy Ein Veilchen.

Na uwagę zasługują jego liczne listy z podróży Briefe eines aufmerksamen Reisenden die Musik betreffend (1774-1776), Vertraute Briefe aus Paris (1804), Vertraute Briefe aus Wien (1810), które stanowią ogromne źródło informacji dla badaczy epoki. Szczerość Reichardta w głoszeniu poglądów politycznych i socjalnych opisanych w Xenien stało się przyczyną czasowej wrogości Goethego i Schillera. W przeciwieństwie do tego była wysoko ceniona jego erudycja i kompetencja przez E.T.A Hoffmanna, Alexandra von Humboldta, Immanuela Kanta i Hamanna. Także jego artykuły dotyczące historii sztuki i muzyki znalazły żywy oddźwięk.

Dzieła (wybór)

Pisma

  • Vermischte Musicalien, 1773.
  • Ueber die Deutsche comische Oper, 1774.
  • Briefe eines aufmerksamen Reisenden, die Musik betreffend, 1774.
  • Schreiben über die Berlinische Musik , 1775.
  • Über die Pflichten des Ripien-Violinisten, 1776.
  • Leben des berühmten Tonkünstlers Heinrich Wilhelm Gulden nachher genannt Guglielmo Enrico Fiorino, 1779.

Kompozycje

  • Mailied ; Grüner wird die Au , śpiew z klawesynem, 1779.
  • An den Mond ; Dein Silber schien, śpiew z klawesynem, 1779.
  • Oden und Lieder von Göthe, Bürger, Sprickmann, Voß und Thomsen, śpiew z klawesynem, 1780. online
  • Kleine Klavier- und Singestuecke von Johann Friederich Reichardt, 1783.
  • Geistliche Lieder, muzyka na klawesyn i chór, 1789.
  • An den Mond, V, pf, f-Moll - BSB Mus.ms. 17478, 1790.

Literatura

  • Hans Michael Schletterer: "Reichardt, Johann Friedrich." W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 27, Duncker & Humblot, Leipzig 1888, s. 629-648, online.
  • Walter Salmen: "Reichardt, Johann Friedrich." W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 21, Duncker & Humblot, Berlin 2003, ISBN 3-428-11202-4, s. 295, online.
  • Renate Hübner-Hinderling: REICHARDT, Johann Friedrich. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 7, Bautz, Herzberg 1994, ISBN 3-88309-048-4, s. 1501-1504.

Linki