Johann Andreas Quenstedt

Johann Andreas Quenstedt (ur. 13 sierpnia 1617 roku w Quedlinburgu, zm. 22 maja 1688 roku w Wittenberdze) - niemiecki teolog luterański, po Martinie Chemnitzu i Johannie Gerhardzie jeden z ważniejszych przedstawicieli luterańskiej ortodoksji.

Johann Andreas Quenstedt
Johann Andreas Quenstedt.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Ludolf Quenstedt, kanonik w kościele St. Mariakirche w Halberstadt; matka Dorothea z domu Gerhard (imiona otrzymał po braciach mamy Johannie Gerhardzie i Andreasie Gerhardzie; - ożenił się 1) 21.01.1651 roku w Wittenberdze z Dorotheą (1633-1651) z domu Maevius, 2) 18.09.1553 roku w Lipsku z Elisabeth Reginą (1622-1655) z domu Hahn, 3) 12.08.1656 roku z Anną Sabiną, córką Johannesa Scharffa; miał 12 dzieci między innymi Johannę Dorotheę Quenstedt, żonę Abrahama Calova.

Życiorys

Do trzynastego roku życia uczył go prywatny nauczyciel, po czym Johann Andreas Quenstedt kontynuował przez dwa lata naukę razem z synem kanclerza kapituły Quedlinburga Friedricha Lentza Johannem Friedrichem Lentzem.
Od 1633 roku uczęszczał przez cztery lata do gimnazjum w rodzinnym mieście i zamierzał rozpocząć studia teologiczne na uniwersytecie w Jenie pod kierownictwem wuja ze strony mamy Johanna Gerharda, ale niestety wuj zmarł 20 sierpnia 1637 roku. Z powodu zapowiadającej się wojny jego matka postanowiła, aby studiował jak najbliżej domu i w 1637 roku rozpoczął studia na uniwersytecie w Helmstedt, które ukończył w 1644 roku. Jego nauczycielami byli między innymi Georg Calixt i Konrad Hornejus.
W 1643 roku uzyskał tytuł magistra i prowadził wykłady z geografii. Od 1644 roku kontynuował studia na uniwersytecie w Wittenberdze, gdzie mieszkał u Wilhelma Leysera (1592-1649). Został tam szybko zaakceptowany przez gnezjoluteran takich jak Jakoba Martini, Paula Röbera, Johanna Hülsemanna. Od 28 października 1646 roku otrzymał prawo prowadzenia wykładów na wydziale filozoficznym, w latach 1646–1648 był adiunktem na tym wydziale. 19 kwietnia 1648 roku prowadził teologiczną dysputę, przy czym w owym czasie wybuchł spór z teologami z Helmstedt w sprawie Georga Calixta.

W 1648 roku został profesorem logiki i metafizyki na wydziale filozoficznym i kontynuował studia teologiczne. W 1649 roku po śmierci Johannesa Scharffa i Wilhelma Leysera został profesorem nadzwyczajnym teologii, w 1650 doktorem teologii, w 1660 czwartym, w 1662 trzecim, w 1684 drugim profesorem, a w 1686 roku po śmierci Abrahama Calova pierwszym profesorem teologii i prepozytem w kościele Schlosskirche.
Pełnił także funkcję dziekana na wydziale filozoficznym i teologicznym oraz był cztery razy rektorem.
Zmarł w wieku 71 lat i został pochowany w kościele Schlosskirche.

Znaczenie

Głównym jego dziełem w długiej pracy teologicznej jest Theologia didactico-polemica sive Systema theologicum (Dydaktyczna i polemiczna teologia lub system teologiczny) z 1685 roku. Jego pisma dotyczyły również obrony luterańskiej teologii przed krytyką teologów katolickich i ewangelicko-reformowanych. Wypowiedzi i obszerne bibliografie przyniosły mu reputację archiwisty luterańskiej ortodoksji.
W budowie systemu teologicznego posługiwał się metodą analityczną, która bezpośrednio po arystotelesowskiej Jacopo Zabarella, uchodzi za metodę nastawioną na praktykę nauki. Praktyka, do której odnosi się teologia, jest pośredniczeniem i przyswojeniem wiary chrześcijańskiej przez głoszenie Ewangelii. Zgodnie z tą metodą zostały opracowane w pierwszej części cel, w drugiej przedmiot, w trzeciej podstawy i w czwartej środki przyswojenia zbawienia w wierze. Poszczególne rozdziały dzieła zostały podzielone na część dydaktyczną i polemiczną. W części dydaktycznej zostały przedstawione zasadnicze przekonania dogmatyczne, w polemicznej różne pytania, wobec antytez przeciwników i opiera się na pismach biblijnych. Część dydaktyczna dzieła opiera się na Theologia Positiva Acroamatica Johanna Friedricha Königa. W swojej polemice względem innych stanowisk, pomijając pewne wyjątki, Johann Andreas Quenstedt jest umiarkowany w tonie w przeciwieństwie do na przykład Abrahama Calova. Oprócz archiwistycznego charakteru ten dogmatyczny projekt jest przede wszystkim określony przez to, że zajmuje się zasadniczo interpretacją tekstów biblijnych.
Szczególnym zainteresowaniem Quenstedta było zbadanie religijnych obrzędów w jej historii. Napisał obszerną pracę dotyczącą obrzędów pogrzebowych w starożytności pt. Sepultura veterum, sive tractatus de antiqvis ritibus sepulchralibus Graecorum, Romanorum, Judaeorum & Christianorum (Pogrzeby starożytnych, lub traktat o starożytnych obrzędach pogrzebowych Greków, Rzymian, Żydów i chrześcijan, 1660).

Ponadto opublikował Ethica pastorum et instructio cathedralis (1678), jak również Dialogus de Patriis illustrium doctrina et scriptis virorum ... o wybitnych osobach historii teologii od początku świata. Jako pierwszy teolog uważany jest w tej rozprawie Adama. Obejmuje ona wszystkich głównych teologów, uporządkowanych według czasu i regionu występowania aż do XVI wieku.
Jako profesor wydziału teologicznego w Wittenberdze Quenstedt odpowiadał również na liczne dysputy z różnych tematów teologicznych.

Dzieła (wybór)

  • Theologia didactico-polemica sive systema theologicum in duas sectiones didacticam et polemicam divisum. Wittenberg 1685.
  • Ethica pastorum et instructio cathedralis. 1678.
  • Dialogus de Patriis illustrium doctrina et scriptis virorum ... Wittenberg 1654.
  • Antiquitates biblicae & ecclesiasticae. Liber de Sepultura veterum sive tractatus de antiquis ritibus sepulchralibus graecorum, romanorum, judaeorum et christianorum. Wittenberg 1648.
  • Exercitatio theol. de conversione hominis coram Deo . Wittenberga, 1657.

Literatura

  • Wagenmann, Julius August, „ Quenstedt, Johann Andreas“, w Allgemeine Deutsche Biographie tom 27 (1888), strony 35-37 (online).

Linki

  • Artykuł "Johann Andreas Quenstedt" w de.wikipedia.org (online).