Joachim Vadian

Joachim Vadian (znany także jako Vadianus; ur. 29 listopada 1484 r. w St. Gallen jako Joachim von Watt; zm. 6 kwietnia 1551 r. tamże) - szwajcarski humanista, medyk, oraz burmistrz i reformator miasta St. Gallen. (wyznania katolickiego, później ewangelicko-reformowanego)

Joachim Vadian. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Lienhard von Watt, kupiec i rajca miejski; matka Magdalena Thalmann; - ożenił się w 1519 r. z Marthą Grebel; szwagier Konrad Grebel (1498-1526).

Życiorys

Joachim Vadian urodził się przypuszczalnie 29 listopada 1484 r. w wolnym mieście Rzeszy St. Gallen i pochodził z zamożnej i wpływowej rodziny kupieckiej. Od końca 1501 r. studiował w Wiedniu u Conrada Celtisa (1459-1508), gdzie później uczył. Podczas epidemii dżumy w latach 1506-1507 uciekł do Villach w Karyntii i pracował tam jako nauczyciel. Odbył też podróż naukową do Trydentu, Wenecji i Padwy.

W 1509 r. ukończył studia w Wiedniu i jako magister artium wrócił do Gallen, gdzie intensywnie się zajął biblioteką opactwa św. Galla (Stiftsbibliothek St. Gallen). Krótko potem wrócił do Wiednia, gdzie od 1512 r. prowadził katedrę poezji. W 1513 r. podróżował do węgierskiej Budy. 12 marca 1514 r. cesarz Maksymilian I Habsburg (1459-1519) koronował go w Linzu wieńcem laurowym na poeta laureatus. W 1516 r. został dziekanem, a w semestrze zimowym 1516/17 rektorem uniwersytetu. W tym czasie jego uczniem był Konrad Grebel.

W następnych latach studiował medycynę, nauki przyrodnicze, geografię, historię. W 1517 r. nabył tytuł doktora medycyny i w 1518 r. wrócił m.in. przez Lipsko, Wrocław i Kraków do St. Gallen.

W St. Gallen troszczył się o popieranie humanizmu i wkrótce przyłączył się do Reformacji krzewionej przez jego zuryskiego przyjaciela Ulricha Zwingli (1484-1531). W 1521 r. został członkiem rady miasta St. Gallen i popierał rozpowszechnianie reformatorskiego myślenia. Od 1522 r. w jego korespondencji z Ulrichem Zwingli i pismach wyraźnie pojawiła się krytyka Kościoła rzymskokatolickiego. Początkiem 1526 r. został burmistrzem St. Gallen i w następnych latach przeprowadził Reformację w mieście, szczególnie w tamtejszym klasztorze benedyktynów.

Joachim Vadian zmarł 6 kwietnia 1551 r. w St. Gallen.

Dzieła (wybór)

• Vadiani, De Vndecim Milibvs Virginvm Oratio. 1510.
• Ioachimi Vadiani Helvetii Mythicum syntagma, cui titulus Gallus pugnans. 1514.
• Laurentij Valle Dialogus de libero arbitrio. 1516.
• De poetica et Carminis ratione liber ad M. Vad. fratrem. 1518.
• Vom alten vnd newen Got: Glauben vnd Ler. 1521.
• Das wolff gesang 1522.
• Mit was gründe[n] fürnemlich Doctor Wendeli ... die leer des Evangelions ... anzufechten ... understanden hab. 1526.
• Aphorismorum libri sex de consideratione Eucharistiae. 1536.
• Orthodoxa et erudita epistola, qua hanc explicat quaestionem: an corpus Christi propter conjuctionem cum verbo inseperabilem, alienas a corpore conditiones sibi sumat? 1539.

Literatura

• Ernst Götzinger: Vadian, Joachim. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 41, Duncker & Humblot, Leipzig 1896, s. 239-244.
• Erich Wenneker: Vadian (von Watt), Joachim. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 12, Bautz, Herzberg 1997, ISBN 3-88309-068-9, s. 1003-1013.

Linki

• Christian Sieber: Vadian, Joachim w Historisches Lexikon der Schweiz (HLS).