Jesper Juul

Jesper Juul (ur. 18 kwietnia 1948 w Vordingborg) – duński terapeuta rodzinny, założyciel Kempler Institute of Scandinavia w Odder w Danii, autor licznych książek o wychowaniu dzieci i o stosunkach rodzinnych. Jego książki przetłumaczono na wiele języków, w tym na język polski.

Jesper Juul
Jesper Juul.
Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys

Jesper Juul wyrastał w Vordingborg, Herning i Ebeltoft. Po ukończeniu szkoły realnej zaciągnął się na statek jako pomocnik w kuchni i mesie w przedsiębiorstwie żeglugowym Det Østasiatiske Kompagni (Kompania Wschodnioazjatycka). Następnie pracował jako pracownik ziemny, betoniarz, pomywacz i barman.

Od 1966 do 1970 r. studiował historię i religię w progresywnym seminarium nauczycielskim w Marselisborg. Po studiach pracował trzy lata jako nauczyciel i pedagog socjalny w domu opieki zdrowotnej „Bøgholt“ w Viby koło Aarhus. Podczas pewnego kursu spotkał amerykańskiego psychiatrę i terapeutę rodzinnego Waltera Kemplera oraz duńskiego psychiatrę dziecinnego Mogensa A. Lunda, którzy zostali jego nauczycielami i terapeutami. Następnie pracował przez dziewięć lat z grupami samotnie wychowujących matek w centrum młodzieżowym w Aarhus. Oprócz tego wykształcił się w Danii, Holandii i Stanach Zjednoczonych jako terapeuta rodzinny i pracował jako niezależny terapeuta grupowy i trener osobowości.

W 1979 r. założył z Lundem, jego żoną Lis Keiser i we współpracy z Kemplerem instytut Kempler Institute of Scandinavia w Odder w Danii, którym kierował do 2006 roku. Obecnie nadal tam pracuje jako nauczyciel i doradca. Od 1991 r. pracował corocznie około trzy miesiące z rodzinami uchodźców i weteranami wojennymi w Chorwacji. Jesper Juul założył w 2004 r. projekt doradztwa rodzicielskiego FamilyLab International, którego częściowo samodzielne oddziały istnieją w Danii, Niemczech, Szwajcarii, Włoszech, Chorwacji, Norwegii, Austrii, Szwecji i Słowenii. Oferują one seminaria, których kierownicy kształcili się u Jespera Juula. Do czasu zachorowania w 2012 r. Jasper Juul pracował w dziewięciu krajach.

W grudniu 2012 r. Jesper Juul zachorował na poprzeczne zapalenie rdzenia. Spędził 16 miesięcy na rehabilitacji w duńskim szpitalu i dopiero na przełomie maja i czerwca 2014 r. wrócił do domu. Juul określa swój stan zdrowia jako „upośledzony” – ma sparaliżowaną dolną część ciała i porusza się na wózku inwalidzkim. Od czerwca 2014 r. może ponownie pisać i udzielać e-mailowych konsultacji. Dopiero jesienią 2016 r. wróciła mu zdolność mówienia.

Cytaty

O wychowaniu i rodzinie

„Potraktuj swoją rodzinę jako nowy i ekscytujący projekt, którego indywidualni uczestnicy nie są od samego początku wysoko wykwalifikowani.”

Jesper Juul zachęca rodziców do wolnego od strachu i zorientowanego na dziecko stylu wychowania. Potwierdza czołową rolę rodziców i nie odrzuca reguł. Jego zdaniem prowadzenie i wychowanie dziecka powinno zawsze być pełne miłości i poszanowania. Dzieci i młodzież potrzebują innego sposobu wychowania, względnie innego obchodzenia się z regułami (zasadami). Rodzice również mają własne potrzeby i nie zawsze powinni stawiać je za potrzebami dzieci. Według Jespera Juula, dziecko w mniejszym stopniu korzysta z ich wszechobecnej uwagi niż ze zdrowej rodziny.

O regułach

„Reguły są prymitywnym sposobem prowadzenia. Każda rodzina potrzebuje zasobu reguł, aby miło razem żyć. Ale reguły nie funkcjonują jako rozwiązanie problemów czy zapobieganiu im.”

Jesper Juul wyraża przekonanie, że reguły mają swoje uzasadnienie i zastosowanie. Każdy człowiek musi doświadczyć jakiegoś rodzaju wychowania i przez pewną część życia musi być prowadzony, aby dobrze funkcjonować w społeczeństwie. Tylko rodzice powinni zróżnicowanie traktować swoje dzieci i reguły dostosowywać do ich potrzeb. Przykładowo powinni zauważyć różnicę między dzieckiem i młodzieńcem. Dzieci potrzebują ukierunkowania i podpory, co rodzice osiągają przez dawanie im regularnych jasnych sygnałów. Młodzież natomiast potrzebuje maksymalnego oporu rodziców.

„Jakość rodziców wyznacza się nie według reguł, które tłumaczą swoim dzieciom, lecz według ich reakcji, gdy zostaną one złamane.”

Młody człowiek musi się sam odnaleźć, zdefiniować swoje granice i system wartości i nie przejmować go od rodziców. Jeśli rodzice i wychowawcy sprzeciwiają się jego złym wyborom, to pomagają mu znaleźć własną rolę w życiu. Dla Jespera Juula reguły (zasady) są ważne, gdyż umożliwiają wspólne, właściwe życie, ale nie chronią przed konfliktami. Nawołuje też do analizy własnego życiorysu.

„Gdy zakładamy własną rodzinę, jesteśmy skonfrontowani z faktem, że strategia życiowa, która dobrze funkcjonowała w naszej pierwotnej rodzinie, nie działa tak samo w naszej nowej rodzinie.”

Dużą część istoty naszej nowej rodziny przejmujemy z tej, w której wyrośliśmy. Co jest dobre i jak najbardziej normalne. W ten sposób przekazywane są tradycje rodzinne i wartości wychowawcze z generacji na generację. Jednak razem z dobrymi elementami przemycane są również złe wzorce postaw i niewłaściwe poglądy wychowawcze. Jesper Juul poleca wszystkim matkom i ojcom sprawdzenie zasad wychowawczych stosowanych przez własnych rodzic i własnych wzorców postaw, gdyż często przeniosą je na własne dzieci. Każda rodzina musi znaleźć własną strategię i harmonię, która uszczęśliwi zarówno dzieci, jak i rodziców.

Interesujcie się szczerze waszymi dziećmi

„Wielu rodziców nie interesuje się tym, jak ich dzieci rzeczywiście myślą i czują. Bardziej interesują się tym, jak dzieci mają myśleć i czuć.”

Wszyscy rodzice mają wyobrażenie o tym jakie chcą mieć dziecko, jakie powinno ono być. Nie ma w tym nic złego dopóty, dopóki ten obraz dziecka nie jest realizowany dogmatycznie. Nie naginajmy dziecka do tego czego my chcemy, lecz pracujmy z nim nad tym co ono proponuje. Przykładowo jeśli nie jest utalentowane matematycznie, lecz wykazuje zainteresowania humanistyczne, to pomóżmy mu je rozwijać. Nie kreujmy dzieci na własne podobieństwo. Nie mają one zrealizować naszych nie spełnionych marzeń, czy tego czego myśmy nie osiągnęli. Oczywiście w to wszystko wprogramowane są konflikty i sprzeciwy, ponieważ dziecko chce wyrwać się z „rodzicielskiego gorsetu”. Należy dziecko uważnie słuchać, rozmawiać z nim i być dla niego interesującym. Stosunek do dziecka nie jest drogą jednokierunkową. Dziecko powinno nie tylko zaakceptować to, co chcemy mu dać. My musimy być również gotowi zaakceptować to, co dają nam nasze dzieci.

Powiedzcie dziecku też „NIE”

„Dzieci nie mają wyobrażenia o tym, że rodzice mają też własne granice, które różnią się od ich własnych.”

W czasie wieloletniej pracy terapeutycznej z rodzinami Jesper Juul zauważył, że rodzice mają problem z powiedzeniem dziecku „NIE”. Co często łatwo przychodzi im w przypadku innych ludzi, to w przypadku własnego dziecka mają z tym często duże trudności. Wynika to być może ze strachu przed rozczarowaniem dziecka lub zawiedzeniem go. Często życzenia i potrzeby dzieci stoją na pierwszym planie, a rodziców są w tyle. Niezwykle ważnym przy tym jest nauczenie siebie i dzecka, że potrzeby innych też są ważne. Poza tym zawsze pragnieniem dziecka jest wyrastanie w zdrowej i nienaruszonej rodzinie:

„Jeśli dorośli nie mają czasu sami dla siebie, a rodzice wzajemnie do siebie jako pary małżeńskiej, zatem na bank poświęcają dziecku zbyt wiele uwagi. Natomias dziecko nie chce uwagi, potrzebuje związku i chce brać udział w życiu swoich rodziców.”

Dzieła (wybór)

Pisma Jespera Juula przetłumaczone na język polski.

  • Twoje kompetentne dziecko
  • Być mężem i ojcem
  • Nie z miłości mądrzy rodzice. Silne dzieci
  • Być razem
  • Agresja nowe tabu? Dlaczego jest potrzebna nam i naszym dzieciom?
  • Zamiast wychowania. O sile relacji z dzieckiem
  • Rodzic jako przywódca stada. Pełne miłości przywództwo w rodzinie
  • Życie w rodzinie. Wartości w partnerstwie i rodzicielstwie
  • Twoja kompetentna rodzina
  • Nastolatki. Kiedy kończy się wychowanie?
  • Kryzys szkoły. Co możemy zrobić dla naszych dzieci, nauczycieli i rodziców?
  • Sztuka przegrywania
  • Twoje kompetentne dziecko. Dlaczego powinniśmy traktować dzieci poważniej?

Linki

Autor: Roman Penkała