Jens Peter Jacobsen

Jens Peter Jacobsen ( ur. 7 kwietnia 1847 w Thisted, zm. 30 kwietnia 1885 tamże) - duński pisarz i poeta.

Jens Peter Jacobsen. Źródło: Wikimedia Commons

Biografia i twórczość

Jens Peter Jacobsen urodził się 7 kwietnia 1847 w Thisted jako syn zamożnego kupca. Studiował botanikę na uniwersytecie w Kopenhadze, gdzie za pracę na temat alg otrzymał nagrodę uniwersytecką. Był zwolennikiem teorii Karola Darwina. W 1872 roku przetłumaczył na język duński jego główne dzieło O powstawaniu gatunków, czym przyczynił się do popularyzacji teorii ewolucji w Skandynawii. Uczestniczył w finansowanych przez rząd duński ekspedycjach naukowych na wyspy Anholt i Leæsø. Jednak prawdziwą pasją Jacobsena była literatura.

W 1873 roku podróżował do Niemiec i Włoch, gdzie ujawniła się u niego gruźlica. Pośpiesznie wrócił do Danii i zamieszkał w Thisted u rodziców.

Pierwszą jego publikacją było opowiadanie Mogens (1872). Po nim ukazała się w 1876 roku powieść historyczna Maria Grubbe, osadzona w XVII wieku. Opowiada w niej życie realnej postaci, córki członka arystokracji duńskiej, która wychodzi za nieślubnego syna króla, następnie rozwodzi się z nim i wiąże się z mężczyznami z coraz niższego szczebla społecznego, aby osiągnąć osobiste i seksualne wyzwolenie. Powieść stanowi studium psychologiczne postaci kobiecej i została przetłumaczona na wiele języków. Została okrzyknięta kamieniem milowym w rozwoju literatury skandynawskiej m.in. przez krytyka Georga Brandesa, zarówno ze względu na tematykę, jak i wysoce rozwinięty osobisty styl.

Teoria ewolucji Darwina i poglądy jego niemieckiego zwolennika Ernsta Haeckela zrodziły u Jacobsena wiele wątpliwości religijnych, w wyniku których stał się zdecydowanym ateistą. Dobitnie o tym świadczy wydana w 1880 roku kolejna powieść Niels Lyhne ukazująca rozwój postaci, która zostaje ateistą. Książka porusza tematykę trudności jakich jej bohater doznaje we współczesnym społeczeństwie.

W 1882 roku Jens Peter Jacobsen opublikował pt. Mogens i inne opowiadania zbiór wcześniej opublikowanych opowiadań. Za radą lekarzy udał się nad Jezioro Genewskie, a później przez południową Francję nad jeziora włoskie.

Jens Peter Jacobsen zmarł 30 kwietnia 1885 roku w Thisted.

Chociaż twórczość literacka Jacobsena jest dość ograniczona, to wywarła duży wpływ na kolejne pokolenia pisarzy. Zainicjował ruch realistyczny w literaturze duńskiej, a do grona jego miłośników należeli poeta Rainer Maria Rilke, pisarz Thomas Mann, kompozytorzy Carl Nielsen i Arnold Schönberg, który do jego cyklu wierszy skomponował oratorium Gurre-Lieder. Angielski powieściopisarz D.H. Lawrence również inspirował się twórczością Jacobsena, szczególnie w jego postulatach dotyczących wolności seksualnej kobiet, których niezapomnianą postacią jest Marie Grubbe. Zygmunt Freud po przeczytaniu powieści Niels Lyhne powiedział o Jacobsenie, że był „bardziej poruszony przez niego niż przez jakiegokolwiek innego autora, którego czytał w ciągu ostatnich dziewięciu lat”. (S. Freud, La Naissance de la Psychanalyse, 8 wydanie, Lettre à Wilhelm Fliess no 31 du 16 octobre 1895, s. 114).

Pisma (polskie wydania)

• Maria Grubbe : powieść; przeł. Leopold Staff. Warszawa : Trzaska, Evert i Michalski, 1921.
• Mogens; przeł. Stefan Frycz i Alfred Tom. Warszawa : "Ignis", 1923.
• Niels Lyhne : powieść, 2 tomy; przekł. i wstęp Maria Dąbrowska. Warszawa ; Kraków : J. Mortkowicz ; Warszawa : Towarzystwo Wydawnicze, 1927.

Linki

• Jens Peter Jacobsen w Zeno.org, online.