Jan Oekolampad

Jan Oekolampad (niem. Johannes Oekolampad, właściwie Huszgen, Huszgyn, Heuszgen, Hewsgin, Heusegen, Husschin, Huschinus, Hausschein, a także jako Oekolampadius lub Ökolampad; ur. w 1482 w Weinsbergu; zmarł 24 listopada 1531 w Bazylei) – szwajcarski teolog ewangelicko-reformowany, humanista i reformator religijny z Bazylei.

Jan Oekolampad. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johannes Hewsgin, burmistrz w Weinsbergu; matka Anna Pfister, z z rodu radców bazylejskich; - ożenił się w 1528 roku z Wibrandis Rosenblatt (1504–64, wdową po Ludwigu Keller (Cellarius); miał 1 syna (wcześnie zmarł) i 2 córki (1 wcześnie zmarła).

Życiorys

Początkowo Jan Oekolampad nazywał się Hewsgin, ale jak to było wowczas modne w świecie uczonych humanistów nazwisko swoje przetłumaczył na język grecki (οἶκος: dom i λαμπάς: lampa).
Od 1499 roku studiował prawo w Bolonii. W Heidelbergu, Tybindze i Stuttgarcie studiował teologię, hebraistykę i języki klasyczne. Od 1506 do 1508 roku był wychowawcą książąt palatyńskich w Moguncji. W 1510 roku został wyświęcony na kaznodzieję i otrzymał stanowisko księdza w Johanneskirche w Weinsbergu. Tam rozpoczął swoje reformatorskie kazania i w 1518 roku opuścił miasto.
Podczas studiów w Tybindze, Stuttgarcie i Heidelbergu poznał takich humanistów i reformatorów jak Johannesa Reuchlina, Filipa Melanchtona, Johannesa Brenza i Wolfganga Capito. W 1515 roku Oekolampad udał się do Bazylei gdzie współpracował z Erazmem z Rotterdamu przy wydaniu Nowego Testamentu, a na Uniwersytecie obronił pracę doktorską z teologii i opublikował gramatykę grecką, jak również tłumaczenie pism patrystycznych.

W 1518 roku został powołany przez Capito do katedry w Bazylei, a wkrótce po tym do katedry w Augsburgu, gdzie krótko przed tym miała miejsce obrona „niesfornego” Marcina Lutra podczas przesłuchania przez legata papieskiego kardynała Tomasza Kajetana. Dotąd Oekolampad postępował zgodnie z tradycją Erazma, studiował pisma Lutra, konsultował się z Janem Eckiem i w 1520 roku zamieszkał w klasztorze Altomünster. Tam przetłumaczył kolejne pisma Ojców Kościoła i doszedł tak daleko, że zgodził się z doktryną usprawiedliwienia przez samą wiarę, a swoje stanowisko opublikował w dwóch pismach. Po tym musiał opuścić klasztor i został księdzem na zamku Ebernburg u Franza von Sickingen.

W 1522 roku Jan Oekolampad osiadł ostatecznie w Bazylei, gdzie przetłumaczył kolejne pisma patrystyczne. Od 1523 roku prowadził publiczne wykłady o biblijnych prorokach, wkrótce po tym z woli książęcego biskupa został mianowany na profesora, a w 1525 roku został duchownym w Martinskirche.
Kontynuował twarde dyskusje z Erazmem, Huldrychem Zwinglii, Marcinem Bucerem i Marcinem Lutrem. Co do Komunii Świętej zgadzał się z poglądem Huldrycha Zwingli. W 1526 roku był liderem reformowanych podczas dysputy w Baden i prowadził rozmowy z Johannesem Eckiem. Jednak stara wiara zachowała nadal przewagę.
Jan Oekolampad cieszył się dużym poważaniem, jednakże nigdy nie miał tak dużego wpływu jak Zwingli w Zurychu, zwłaszcza, że był biskupem Bazylei. W wyniku nacisku społeczeństwa w roku 1525 doszło do sekularyzacji kilku klasztorów, w 1528 roku reformowani uzyskali wolność wyznaniową, a w 1529 roku doszło do zniesienia katolickich nabożeństw.
W 1528 roku Oekolampad zorganizował z Zwinglim dysputę w Bernie. Od 1529 roku był biskupem Kościoła reformowanego w Bazylei, ale zachował także stanowisko profesora. Wziął też udział, stojąc po stronie Zwingliego w dyspucie teologicznej w Marburgu, w której Zwingli odrzucił porozumienie, a które zaakceptował Marcin Bucer. Na pięciu synodach (1529-1531) troszczył się o naukę kościelną (katechizm) i kościelny rygor, a nadzór nad tym chciał przekazać radzie niezależnych prezbiterów.
Jan Oekolampad zmarł w 1531 roku, kilka tygodni po śmierci Huldrycha Zwingli i został pochowany w katedrze w Bazylei.

Dzieła (wybór)

• Billige Antwort auf des Martin Luthers bericht des Sakraments ha*. 1526.
• Inn die Clag Hieremin des heiligen propheten. 1545.

Literatura

• Julius August Wagenmann: Oekolampad, Johannes. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 24, Duncker & Humblot, Leipzig 1887, s. 226–236.
• Thomas Konrad Kuhn: Oekolampad. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 19, Duncker & Humblot, Berlin 1999, s. 435.

Linki

• Biografia w: de.wikipedia.org.