Horst Symanowski


Horst Symanowski (ur. 8 września 1911 w Mikołajkach (wówczas niem. Nikolaiken, Ostpreußen); zm. 13 marca 2009 w Moguncji (niem. Mainz)) - niemiecki pastor ewangelicki, członek Kościoła Wyznającego (niem. Bekennende Kirche) i członek ruchu oporu walczący z nazistowskim reżimem.

Życiorys


Symanowski pochodził z rodziny o tradycjach duchownych i pedagogicznych. Po uzyskaniu matury studiował teologię ewangelicką od 1932 r. w Królewcu. Po przejęciu władzy przez nazistów w 1933 r. został członkiem Kościoła Wyznającego. Jako pastor w swoich nabożeństwach modlił się za uwięzionych członków Kościoła Wyznającego. W 1937 r. z powodu rozpowszechniania listy z nazwiskami aresztowanych członków Kościoła Wyznającego został pierwszy raz aresztowany i przez osiem tygodni był przetrzymywany przez gestapo. Później nastąpiły dwa kolejne aresztowania. Po trzecim aresztowaniu kierownictwo Kościoła Wyznającego poradziło mu zameldowanie się do pewnych ćwiczeń wojskowych. Dzięki temu maskującemu postępowaniu mógł brać udział w ruchu oporu jako "mieszkaniec pogranicza". Jednak potem skierowano go na front wschodni. W 1941 r. został ciężko ranny, po długiej rekonwalescencji uznano go w 1942 r. za niezdolnego do dalszej służby wojskowej i zwolniono z Wehrmachtu. Doświadczenia wojenne uczyniły z niego zagorzałego przeciwnika wojny. Jako "nielegalny pastor" Kościoła Wyznającego został skierowany przez Misję Gossnera do opieki nad ewakuowanymi z Berlina dziećmi, które rozlokowano w Prusach Wschodnich, aby uchronić je przed bombardowaniami. Został łącznikiem między miejscowościami w Prusach Wschodnich a stolicą Rzeszy. Przy tej okazji udało mu się przemycić i ukryć niejednego Żyda. Rodzina Symanowskich, ryzykując życie ulokowała także jedną rodzinę żydowską w swoim mieszkaniu.[1]



W 1945 r. Symanowski wraz z rodziną musiał opuścić zbór i dotychczasową ojczyznę. W 1948 r. Misja Gossnera wysłała go do Moguncji, gdzie we współpracy z katedrą misjologii tamtejszego uniwersytetu miał tam utworzyć jej filiał. Symanowski nie widział siebie jako misjonarza na odległych kontynentach, a raczej jako pośrednika między Kościołem a oddalającą się od niego klasą robotniczą. W tym celu pracował przez sześć miesięcy w cementowni jako pracownik pomocniczy i opowiedział się tam za udziałem robotników we współdecydowaniu w ich zakładzie pracy. To spowodowało, że został zwolniony przez właściciela fabryki. Kierowany przez niego akademik w Moguncji-Kastel otworzył dla uczących się oraz praktykantów i uczynił z niego centrum spotkań Kościoła i świata robotniczego. W 1955 r. przedstawił na synodzie Kościóła Ewangelickiego w Niemczech w Espelkamp koncepcję założenia "Seminarium do służby kościelnej w społeczeństwie przemysłowym", które powstało w Kastel, a zadaniem jego stało się zapoznanie teologów i księży ze światem pracy. Symanowski objął jego kierownictwo jako duchowny w służbie Kościóła Ewangelickiego Hesji i Nassau i pracował tam aż do przejścia na emeryturę w 1974 roku.[2]

Symanowski należał do najważniejszych teologów w kościelnej pracy społecznej i przemysłowej oraz angażował się politycznie także poza obszarem kościelnym. Kiedy w 1956 r. zakazana została działalność Komunistycznej Partii Niemiec (niem. Kommunistische Partei Deutschlands, KPD), odwiedzał aresztowanych jej członków w więzieniu i opowiadał się za zniesieniem wprowadzonego zakazu i przywróceniem działalności partii. W Moguncji organizował pierwszy Marsz Wielkanocny (niem. Ostermarsch) przeciw broni atomowej oraz został współzałożycielem Komitee zur Verteidigung der Grundrechte - gegen Berufsverbote. Był inwigilowany przez organ ochrony konstytucji. Według informacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Nadrenii-Palatynatu informacje o nim były gromadzone przynajmniej do 2003 roku.[3] Razem z innymi członkami Kościoła Wyznającego m.in. z Martinem Niemöllerem należał do współzałożycieli pozarządowej organizacji Christliche Friedenskonferenz (CFK), do której należały Kościoły z krajów socjalistycznych. Brał udział w jej trzecim posiedzeniu przygotowawczym w 1960 r. i w obradach chrześcijańskiego zgromadzenia pokojowego I. Allchristlichen Friedensversammlung (ACFV) w Pradze.

Od 1975 do 1989 r. Symanowski był redaktorem w czasopiśmie kościelnym Die Stimme der Gemeinde.

Zaangażowanie Symanowskiego na rzecz prześladowanych Żydów stało się znane dzięki historykowi z Bremy, pani Marii von Borries, która odnalazła w Stanach Zjednoczonych Ameryki żydowską rodzinę, która należała do uratowanych przez niego Żydów. 3 lipca 2003 r. został uhonorowany razem ze zmarłą żoną, Isolde ( zmarła w 1999 r.) w mogunckim ratuszu przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu najwyższym izraelskim odznaczeniem cywilnym Sprawiedliwy wśród Narodów Świata nadawanym nie-Żydom, za ratowanie Żydów.

Dzieła (wybór)


  • Gott liebt die Weltlichen. Bechauf, Bielefeld 1956.
  • Gegen die Weltfremdheit. Kaiser, München 1960.
  • Wofür produzieren wir eigentlich? Zusammen mit Karl Paul Hensel Pressestelle hessischer Kammern und Verbände, Frankfurt a. M. 1961.
  • Die Welt des Arbeiters, Stimme Verl., Frankfurt a. M. 1963; 4. Aufl. 1964.
  • Jako wydawca Post Bultmann locutum / Bd. 1. Eine Diskussion zwischen Helmut Gollwitzer und Herbert Braun am 13. Februar 1964 in der Johannes-Gutenberg-Universität Mainz am Rhein, 1965, 2 wydanie.
  • Die Mitbestimmung am Arbeitsplatz. Pahl-Rugenstein, Köln 1966.
  • Kirche und Arbeitsleben: getrennte Welten? Impulstexte aus 1950–2000 und ihre bleibende Herausforderung. LIT, Münster 2005.

Literatura


  • Artykuł powstał na podstawie Horst Symanowski w de.wikipedia.org
  • Bruno Schottstädt: Konkret, verbindlich. Notizen aus der DDR. Pastor Horst Symanowski zu seinem 60. Geburtstag am 8. September 1971. Reich, Hamburg 1971.
  • Maria von Borries: ...einer der aktivsten deutschen Pazifisten: Arnold Kalisch. Eine Dokumentation. Rasch, Bramsche 2003, ISBN 3-89946-008-1.
  • Martin Schuck: »Gott liebt die Weltlichen«. Ein Versuch, den »Arbeiterpfarrer« Horst Symanowski zu verstehen. W: Deutsches Pfarrerblatt, Heft: 10/2010. online.
  • Horst Krockert: Das Arbeitszentrum West der Gossner Mission 1949 - 1970.

Linki



Przypisy