Hermann Wolfgang von Waltershausen
Hermann Wolfgang von Waltershausen (ur. 12 października 1882 w Getyndze, zm. 13 sierpnia 1954 w Monachium) – niemiecki kompozytor, dyrygent, pedagog muzyczny i pisarz. Stylistycznie jego kompozycje zaliczane są do późnego romantyzmu. Wśród współczesnych jemu kompozytorów szczególnie cenił Hansa Pfitznera i Richarda Straussa. Podobnie jak Richard Wagner pisał libretta do swoich oper. Był przeciwnikiem muzyki atonalnej Arnolda Schönberga.
Genealogia
- Ojciec: August Sartorius von Waltershausen (1852–1938), ekonom, potomek historyka Georga Friedricha Sartoriusa (od 1827 baron von Waltershausen, 1765–1828);
- Matka: baronowa Charlotte z domu von Kapherr;
- Żona: 1) od 1927 kompozytorka Philippine Schick (1893–1970, rozwód w 1932), 2) od 1933 pianistka Caroline Strößner (1900–1974);
- Dzieci: z pierwszego małżeństwa córka Lore (ur. 1928).
Życiorys
Hermann Wolfgang von Waltershausen wyrastał w Strasburgu, dokąd rodzina przeprowadziła się z Getyngi. Z powodu choroby Hodgkina amputowano mu w wieku dziewięciu lat prawą rękę i prawą nogę. Jednak nie zrezygnował z chęci zostania muzykiem i wypracował lewą ręką pewną technikę gry na fortepianie, która przy pomocy pedału umożliwiła mu, prawie nadrobić brak prawej ręki. Kalectwo to nie stało się również później przeszkodą w występowaniu jako dyrygent.
Waltershausen rozpoczął studia muzyczne w Strasburgu u Marii-Josepha Erba (1858–1944). Od 1901 roku mieszkał w Monachium, gdzie do 1907 roku uczył się teorii muzyki i kompozycji u Ludwiga Thuille (1861–1907). Między 1905 a 1915 studiował ponadto grę na fortepianie u Augusta Schmid-Lindnera (1870–1959). W 1917 roku założył Praktisches Seminar für Musikstudierende, a w 1933 Seminar für Privatmusiklehrer. Obie te początkowo prywatne instytucje przekształcono w 1948 roku w państwowe Waltershausen-Seminar. Dzięki prowadzonym seminariom stał się najbardziej wpływowym pedagogiem muzycznym w Monachium. Do jego najbardziej znanych uczniów zaliczali się m.in. Eugen Jochum (1902–1987), Fritz Büchtger (1903–1978), Ernst Kutzer (1918–2008) i Wilhelm Killmayer (1927–2017).
W 1920 roku Waltershausen został mianowany profesorem i zastępcą dyrektora Królewskiej Akademii Muzycznej (Königliche Akademie der Tonkunst) w Monachium, w 1923 awansował na dyrektora i zastępcę jej prezydenta. Oprócz tego był doradcą programowym w rozgłośni Bayerische Rundfunk (BR). W 1933 roku przeszedł na emeryturę i poświęcił się, jako prywatny nauczyciel, pracy w swoich seminariach.
Hermann Wolfgang von Waltershausen zmarł 13 sierpnia 1954 w Monachium z powodu udaru mózgu.
Wczesne prace Hermanna Wolfganga von Waltershausena to przede wszystkim opery i pieśni. Szczególny sukces odniosła opera Oberst Chabert, do której libretto napisał na podstawie tekstu Honoré de Balzaca Comtesse à deux maris. Premiera jej odbyła się w 1912 roku i odniosła wielki sukces. Od 1920 roku komponował wielkie kompozycje orkiestrowe, z których największe uznanie znalazły Apokalyptische Symphonie c-moll op. 20 (1924) i Krippenmusik op. 23 (1926). Po ukończeniu ostatniej opery Die Gräfin von Tolosa (1936) zakończył twórczość kompozytorską i pisał tylko sporadyczne utwory na potrzeby nauki swoich uczniów. Po śmierci kompozytora jego prace uległy zapomnieniu. W marcu 2010 roku Niemiecka Opera Berlińska wystawiła z wielkim sukcesem jego tragedię muzyczną Oberst Chabert.
Dzieła (wybór)
- Else Klapperzehen, komedia muzyczna w 2 aktach (1907, prapremiera: Drezno 1909).
- Oberst Chabert, tragedia muzyczna w 3 aktach op. 10 (1910, prapremiera: Frankfurt nad Menem 18 styczeń 1912).
- Richardis, opera romantyczna w 3 aktach op. 14 (1914, prapremiera: Karlsruhe 1915).
- Die Rauhensteiner Hochzeit, opera w 3 aktach op. 17 (1918, prapremiera: Karlsruhe 1919).
- Die Gräfin von Tolosa, opera w częściach względnie 7 obrazach (1932–36, prapremiera: Bayerischer Rundfunk München 1958, dotąd nie wystawiona na scenie).