Hermann Sauppe

Hermann Sauppe (ur. 9 grudnia 1809 w Weesenstein koło Drezna; zm. 15 września 1893 w Getyndze) – niemiecki filolog klasyczny, pedagog i epigrafik. (wyznanie ewangelickie)

Hermann Sauppe - Imagines philologorum
Hermann Sauppe jako dyrektor w Weimarze.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Friedrich Hermann (1781–1820), od 1808 pastor w Weesenstein, od 1817 w Burkhardswalde; matka Auguste Clementine z domu Croll (1786–1855); – ożenił się w 1838 r. z Emilie Nüscheler (1820–1893), córką zuryskiego pisarza miejskiego; dzieci Heinrich (ur. 1841), Hedwig (1842–1926), Bertha (ur. 1844) i Gertrud (1860–1946).

Życiorys

Pierwszych lekcji udzielał Hermannowi Sauppe ojciec. Po śmierci ojca matka wraz z najmłodszą córką zamieszkała u swojej matki w Seifersdorf, starsza siostra znalazła schronienie u ciotki, a Hermann u wujka ze strony ojca Christiana Augusta Sauppe (1792–1839), który od 1814 r. był nauczycielem i kantorem w kościele St. Othmarskirche w Naumburgu. Od 1820 do 1827 uczęszczał do gimnazjum w Naumburgu, po czym studiował filologię klasyczną w Lipsku u Gottfrieda Hermanna (1772–1848). Do grona jego lipskich przyjaciół należeli tacy filolodzy jak: Moriz Haupt (1808–1874), Karl Friedrich Scheibe (1812–1869), Karl Hermann Funkhänel (1808–1874) i Karl Eduard Putsche (1805–1882). Studia kontynuował w Halle. gdzie zdał egzamin państwowy i 30 listopada 1832 r. doktoryzował się u Gottfrieda Hermanna.

Dzięki rekomendacji Hermanna otrzymał w Wielkanoc 1833 r. posadę nauczyciela języka łacińskiego w gimnazjum w Zurychu, gdzie jednocześnie pracował jako Privatdozent na tamtejszym uniwersytecie. Jego działalności Zurych zawdzięcza założenie Zuryskiej Biblioteki Kantonalnej, która w 1835 r. liczyła 25.000 tomów. Stała się ona zalążkiem dzisiejszej Centralnej Biblioteki w Zurychu. W 1837 r. został nadbibliotekarzem, a w 1838 r. otrzymał nominację na konrektora (zastępcę rektora) gimnazjum i tytuł profesora nadzwyczajnego. W tym czasie otrzymał obywatelstwo szwajcarskie i zamieszkał w Schottikon. W Zurychu zaczął zajmować się mówcami attyckimi i razem z filologiem szwajcarskim Johannem Georgiem Baiterem (1801–1877) wydał Oratores Attici (1839–43). Badania te kontynuował również w Weimarze. W Zurychu utrzymywał kontakty z Adolfem Ludwigiem Follenem (1794–1855), Jakobem Henle (1809–1885), Georgiem Herweghiem (1817–1875) i Gottfriedem Kellerem (1819–1890).

W październiku 1845 r. Sauppe otrzymał stanowisko dyrektora w gimnazjum Wilhelm-Ernst-Gymnasium w Weimarze. W Weimarze poznał Ferenca Liszta (1811–1886), który stał się częstym gościem w jego domu. Dzięki niemu wszystkie teksty oper Richarda Wagnera (1813–1883) trafiały do niego nim poznała je publiczność. Naprzeciwko Sauppe mieszkał Hans Christian Andersen (1805–1875), który wieczorami często czytał mu swoje baśnie. Także Heinrich Hoffmann von Fallersleben (1798–1874) przebywał w jego domu i jeszcze po jego wyjeździe posyłał mu do Getyngi swoje "pieśni dla dzieci". Przyjacielskie kontakty utrzymywał także z Gustavem Freytagiem (1816–1895).

Dzięki życzliwości wielkiej księżnej Rosji i Sachsen-Weimar-Eisenach, Marii Pawłowej Romanowej (1786–1859) odbył w 1853 r. podróż do Ostendy. Sauppe był przewodniczącym komisji, której zadaniem było stworzenie pomników Goethego i Schillera.

W Weimarze zajmował się wydaniem zbioru pism greckich i łacińskich pisarzy, które opatrzone zostały w komentarze w języku niemieckim. Komentarze w języku niemieckim stanowiły próbę emancypacji języka niemieckiego jako języka uniwersalnego w nauce akademickiej. Praca ta miała ułatwić naukę języków klasycznych uczniom w gimnazjach. Ponieważ Moriz Haupt (1808–1874), z którym te pisma wydawał, nie wyczuwał potrzeb szkoły i jego praca ograniczała się do krótkich opinii i listów, cały ciężar tego przedsięwzięcia spoczął na Sauppe. Jako książki pomocnicze do tego zbioru widział prace Ernsta Curtiusa (1814–1896) Griechische Geschichte, Theodora Mommsena (1817–1903) Römische Geschichte, Theodora von Bergka (1812–1881) Geschichte der griechischen Literatur oraz podręczniki Otto Jahna (1813–1869) i Ernsta von Leutscha (1808–1887).

W 1854 r. odrzucił proponowane mu stanowisko dyrektora gimnazjum Katharineum w Lubece, ale w 1855 r. przyjął powołanie na stanowisko profesora filologii klasycznej na uniwersytecie w Getyndze jako następca Friedricha Wilhelma Schneidewina (1810–1856). Teraz mógł Sauppe całkowicie poświęcić się pracy naukowej. Zajmował się krytyką tekstów, a szczególnie grecką epigrafiką. Jako jeden z pierwszych profesorów prowadził od 1860 r. wykłady o greckiej i rzymskiej epigrafice (Griechische und römische Epigraphik). Ważnym dokonaniem Sauppe w Getyndze było założenie seminarium pedagogicznego. Dzięki wieloletniej pracy w szkołach wyższych (gimnazjach) mógł swoje doświadczenia przekazać swoim studentom, przyszłym nauczycielom. Oprócz działalności w seminarium był także w latach 1859/60, 1860/61 i 1873 prorektorem uczelni. W 1868 r. odbył podróż do Florencji i Rzymu, a w 1875 r. razem z archeologiem klasycznym Otto Lüdersem (1844–1912) i swoimi uczniami Carlem Robertem (1850–1922) i Rudolfem Schöllem (1844–1893) do Grecji.

Sauppe wydawał czasopismo naukowe Göttingische Gelehrte Anzeigen i od 1861 r. był członkiem korespondencyjnym Akademii Nauk w Getyndze, którą kierował od 1883 r. jako sekretarz po śmierci Friedricha Wöhlera (1800–1882). W 1865 r. odrzucił powołanie na uniwersytet w Bonn, o co zabiegał jego przyjaciel Otto Jahn. Propozycja złożona mu przez Otto Jahna, którą nie uzgodnił ze swoim kolegą Friedrichem Wilhelmem Ritschlem (1806–1876), doprowadziła do tzw. "bońskiego sporu filologicznego", w wyniku którego Ritschl przeniósł się na uniwersytet do Lipska.

Po śmierci Sauppe jego bibliotekę liczącą ok. 9.000 tomów i 7.000 nadbitek (w terminologii drukarskiej oznacza artykuł z czasopisma lub fragment pracy zbiorowej wydrukowany osobno z niezmienionego składu drukarskiego) kupił jego uczeń Herbert Weir Smyth (1857–1937) i przekazał Bryn Mawr College (Pensylwania), w którym Smyth uczył.

Jego uczniami byli m.in. Wolfgang Helbig (1839–1915), Carl Robert (1850–1922), Rudolf Schöll (1844–1893) i amerykański filolog klasyczny Herbert Weir Smyth (1857–1937).

Dzieła (wybór)

  • De causis magnitudinis iisdem et labis Athenarum commentationis pars prior, 1836.
  • Oratores Attici, 1839–43 i 1845–50.
  • Charlotte von Kalb, 1843.
  • Inscriptiones Macedonicae quatuor, 1847.
  • Über zwei attische Inschriften über die thrakische Kolonie Brea, 1853.
  • Über die Wahl der Richter in den musischen Wettkämpfen den Dionysien, 1855.
  • Hermanni Sauppii quaestiones plautinae, 1858.
  • Inschrift von Halikarnassos, 1863.
  • Die Epitaphia in der späteren Zeit Athens, 1864.
  • Hermanni Sauppii Symbolae ad emendandos oratores atticos, 1873.
  • Hermanni Sauppii attica et eleusinia, 1880.

Literatura

  • Erich Ziebarth: Sauppe, Hermann w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 55, Duncker & Humblot, Leipzig 1910, s. 146–158.

Linki