Hermann Haller
Hermann Haller (ur. 24 grudnia 1880 w Bernie; zm. 23 listopada 1950 w Zurychu) – szwajcarski rzeźbiarz uważany za ojca współczesnej rzeźby w Szwajcarii. Oprócz popiersi Haller tworzył głównie akty kobiece naturalnych rozmiarów.(wyznanie ewangelicko–reformowane)
Dziewczyna z podniesionymi rękami (1939). Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia ↑
- Ojciec : Friedrich Berchtold (1844–1936) z Zofingen, inżynier, budowniczy kolei
- Matka : Susanna z domu Ackermann, nauczycielka
- Ożenił się : 1) w 1909 (rozwód w 1915) ze śpiewaczką Gerdą von Wätjen 1886–1965), 2) w 1917 (rozwód 1940) z malarką Felicitas Trillhaase (1894-1955), 3) w 1945 z rzeźbiarką Hedwig Braus (1900–1989).
- Dzieci : z pierwszego małżeństwa syn Peter (ur. 1909).
Życiorys ↑
Hermann Haller ukończył gimnazjum w Bernie. Jeszcze w okresie gimnazjalnym (w 1894 r.) zetknął się podczas wystawy w Vevey z obrazami Ferdinanda Hodlera (1853–1918) i postanowił zostać malarzem. Hodler spowodował, że sceptyczni wobec wszelkiej sztuki rodzice zgodzili się w 1898 r., aby ich syn studiował architekturę w Stuttgarcie. Jednak Haller bardziej interesował się malarstwem i rysowaniem aktów i już jesienią 1899 r. zaczął uczyć się malarstwa w prywatnej szkole Heinricha Knirra (1862–1944) w Monachium, gdzie spotkał Paula Klee (1879–1940), którego znał już z gimnazjum. W 1900 r. wstąpił do monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych, do klasy malarstwa Franza von Stucka (1863–1928). Od października 1901 do maja 1902 przebywał z Paulem Klee we Włoszech. Jesienią 1902 r. uczył się w Akademii Sztuk Pięknych w Stuttgarcie u Leopolda von Kalckreutha (1855–1928).
Wspierany przez przemysłowca i mecenasa Theodora Reinharta (1849–1919) mieszkał w latach 1903–09 w Rzymie. Zainspirowany sztuką Etrusków i Egipcjan zwrócił się w 1905 r. ku rzeźbiarstwu. Od 1908 r. wzrosło zainteresowanie jego twórczością i otrzymał zlecenie od kolekcjonera sztuki i mecenasa Karla Ernsta Osthausa (1874–1921) na relief w kamieniu do jego rezydencji Hohenhof w Hadze. W 1909 r. odbyła się jego samodzielna wystawa u Paula Cassirera (1871–1926) w Berlinie. Lata 1909–14 spędził w Paryżu, gdzie należał do kręgu artystów spotykających się w Café-du-Dôme. W 1910 r. odrzucił zaproponowaną mu profesurę w szkole artystycznej w Weimarze. W 1914 r. przeniósł się do Zurychu. W latach 1909–18 wykonywał rzeźby dla Zurychu, Winterthur, Berna i Lucerny. W latach 20-tych XX w. uchodził za najwybitniejszego rzeźbiarza szwajcarskiego i jednego z największych w obszarze niemieckojęzycznym. Od 1921 do 1923 r. miesiące zimowe spędzał w Berlinie. Najpierw był gościem Paula Cassirera, a potem malarza i rzeźbiarza Fritza Hufa (1888–1970), w którego atelier pracował.
W 1933 r. uniwersytet w Zurychu nadał mu tytuł doktora honoris causa. Razem z Cuno Amietem (1868–1961) reprezentował w 1934 r. Szwajcarię na Weneckim Biennale. W 1949 r. Hermann Haller otrzymał nagrodę artystyczną miasta Zurychu (Der Kunstpreis der Stadt Zürich). W jego zuryskim atelier znajduje się obecnie muzeum jemu poświęcone (Atelier Hermann Haller).
Dzieła (wybór) ↑
- Flora, 1910.
- Jack Johnson in Boxerstellung, 1915, (Zurych, Atelier Hermann Haller).
- Mädchen ohne Arme, 1920 (Kolonia, Museum Ludwig).
- Marie Laurencin ohne Haare, 1920 (Zurych, Atelier Hermann Haller).
- Negerin, 1922 (Berlin, Georg-Kolbe-Museum).
- Schauende, 1923
- Grabmal Rütschi, 1930.
- Passo Romano, 1939.
- Impression nach Karl Walser, 1943.
Literatura ↑
- Hans A. Lüthy: Haller, Hermann w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 7, Duncker & Humblot, Berlin 1966, ISBN 3-428-00188-5, s. 550 f. (online).
Linki ↑
- Beatrice Meier: „Haller, Hermann” w Historisches Lexikon der Schweiz.
- Maria Apel: „Haller, Hermann” w Sikart.