Henrich Steffens
Henrich Steffens (właściwie Henrik Steffens, czasami także Heinrich Steffens; ur. 2 maja 1773 w Stavanger, Norwegia, zm. 13 lutego 1845 w Berlinie) – pochodzenia norweskiego niemiecki filozof, przyrodnik, poeta i profesor mineralogii, fizjologii i historii naturalnej na uniwersytetach w Halle, Wrocławiu i Berlinie. (wyznanie ewangelickie)
 |
| Henrich Steffens. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec: Henrich (1744–98), urodzony w Ameryce Południowej, pochodzący z holsztyńskiej rodziny, lekarz w Odsherred (Insel Seeland), chirurg w Trondheim, 1779 w Helsinkach, 1784 w Roskilde, 1787 w Kopenhadze, 1782 w Rendsburgu; matka: Susanna Christina Bang (1751–88); miał 6 rodzeństwa; – ożenił się w 1803 z Johanną (1784–po 1848), córka pruskiego kapelmistrza dworskiego Johanna Friedricha Reichardta (1752–1814); dzieci: syn (wcześnie zmarł) i 2 córki (1 wcześnie zmarła).
Życiorys
Steffes studiował od 1790 r. na uniwersytecie w Kopenhadze nauki przyrodnicze, z szczególnym uwzględnieniem mineralogii. Dzięki wsparciu towarzystwa Gesellschaft für Naturgeschichte podjął w 1792 r. serię wypraw badawczych wzdłuż zachodniego wybrzeża Norwegii. Podczas podróży do Hamburga statek, którym podróżował zatonął u ujścia Łaby i utracił wszystkie pieniądze. Pozbawiony wszelkich środków finansowych spędził kilka lat u ojca w Hamburgu i Rendsburgu. Od 1796 r. kontynuował studia w Kilonii, w 1797 doktoryzował się, otrzymał Venia legendi (prawo nauczania) i został Privatdozentem. Pisma Kanta, Fichtego i przede wszystkim Friedricha Heinricha Jacobiego zrodziły w nim zainteresowanie filozofią. Na przełomie lat 1798-99 przebywał w Jenie, gdzie słuchał wykładów Schellinga i nawiązał kontakty z Johannem Wolfgangiem von Goethe, Fichte, Augustem Wilhelmem Schlegelem oraz Novalisem. W latach 1799-1801 kontynuował studia mineralogiczne w Akademii Górniczej we Freibergu, po czym wrócił do Kopenhagi, aby prowadzić tam w latach 1802-04 wykłady o przyrodzie, filozofii, historii, religii. Na podstawie wstawiennictwa Johanna Christiana Reila (1792–1858) otrzymał nominację na profesora zwyczajnego nauk przyrodniczych, fizjologii i mineralogii na uniwersytecie w Halle (Saale). Od 1811 pracował jako profesor nauk przyrodniczych i fizyki na uniwersytecie we Wrocławiu, a od 1832 w Berlinie, gdzie był rektorem w semestrze zimowym 1834/35. Jako ochotnik w randze oficera uczestniczył w 1813 r. w wojnie przeciw Napoleonowi Bonaparte.
Pismo Steffensa Beyträge zur innern Naturgeschichte der Erde (1801), w którym postulował jedność natury,ducha i historii, zostało z wielkim uznaniem przyjęte przez zwolenników Schellinga. Grundzüge der philosophischen Naturwissenschaft (1806) oraz wydane w latach 1840-44 wspomnienie Was ich erlebte są hołdem dla Schellinga i jego teorii filozofii przyrody. W pismach Karikaturen des Heiligsten i Turnziel wystąpił przeciw Friedrichowi Ludwigowi Jahnowi krytykując jego nadmierne akcentowanie niemieckiej narodowości i przywiązywanie zbyt dużej wagi do wychowania fizycznego. W ten sposób uwikłał się w tzw. "wrocławską waśń gimnastyczną" (Breslauer Turnfehde), w której jego adwersarzem był m.in. Franz Passow. W dwutomowej Anthropologie (1822) zdefiniował człowieka jako mikrokosmos, którego ze swoją przez Boga stworzoną jednością ducha i przyrody, przeciwstawił makrokosmosowi. Jako zwolennik staroluteranizmu podkreślał w książce Von der falschen Theologie und dem wahren Glauben (1824) istotę nauk historycznych jako fundament wiary chrześcijańskiej i przeciwstawiał się poglądom przyjaciela Friedricha Schleiermachera. W podeszłym wieku Steffens, zainspirowany przez Franza von Baadera, zwrócił się ku mistyce i poetyce (Die vier Norweger, 6 tomów, 1828; Novellen, 16 tomów, 1837/ 38). Jego ostatnim wielkim dziełem była dwutomowa praca Christliche Religionsphilosophie (1839). Steffens był jednym z najwybitniejszych reprezentantów filozofii natury w Niemczech. Dzięki prowadzonym wykładom w Kopenhadze przyczynił się istotnie do rozpowszechnienia romantyzmu w Danii.
Dzieła (wybór)
- Beiträge zur inneren Naturgeschichte der Erde, 1801.
- Grundzüge der philosophischen Naturwissenschaft, Berlin 1806.
- Geognostische geologische Aufsätze, Hamburg 1810.
- Über die Bedeutung der Farben in der Natur, Hamburg 1810.
- Handbuch der Oryktognosie, 4 tomy, Berlin 1811–1824.
- Turnziel, Breslau 1818.
- Die gute Sache, Leipzig 1819.
- Karikaturen des Heiligsten, 2 tomy, Leipzig 1819–1821.
- Anthropologie, 2 tomy, Breslau 1824.
- Von der falschen Theologie und dem wahren Glauben, Breslau 1824.
- Der Norwegische Storthing im Jahre 1824. Geschichtliche Darstellung und Aktenstücke, Berlin 1825.
- Die Familien Walseth und Leith, 5 tomów, 1827.
- Die vier Norweger, 6 tomów, 1828.
- Malkolm, 2 tomy, 1831.
- Wie ich wieder Lutheraner wurde, Breslau 1831.
- Novellen. Gesammt-Ausgabe, 16 tomów, Breslau 1837–1838.
- Christliche Religionsphilosophie, 2 tomy, Breslau 1839.
- Was ich erlebte, 10 tomów, Breslau 1840-1844.