Heinrich Zschokke

Genealogia ↑

Ożenił się w 1805 r. z Nanny Nüsperli; miał 12 synów i córkę.

Życiorys ↑

Heinrich Zschokke stracił matkę już w siódmym tygodniu życia. Ojciec jego był mistrzem sukienniczym i zdobył niewielki majątek w czasie wojny siedmioletniej jako dostawca sukna dla pruskiego wojska. Po śmierci ojca w 1779 r. wychowywał się w domu wuja, również sukiennika. Następnie zamieszkał u siostry. Uczęszczał do pedagogium w Kloster Unser Lieben Frauen, jak również gimnazjum, którego rektor Elias Caspar Reichard (1714-1791) udzielił mu wsparcia. W 1788 r. opuścił pierwszy raz rodzinne miasto i udał się do Schwerina, gdzie pracował jako nauczyciel domowy u dworskiego wydawcy. Następnie przyłączył się jako poeta do wędrownej trupy teatralnej.

Po rozwiązaniu trupy teatralnej postanowił w 1790 r. studiować filozofię i teologię na uniwersytecie we Frankfurcie nad Odrą. W tym samym roku ukazała się jego tragedia Graf Monaldeschi oder Männerbund und Weiberwuth. 2 stycznia 1791 r. sztukę tą obejrzał w Erfurcie Friedrich Schiller. Po ukończeniu studiów Zschokke pracował przez pół roku w Magdeburgu i po przegranych wyborach na pastora do kościoła Katharinenkirche (jednym głosem) wrócił do Frankfurtu nad Odrą, gdzie w zimie otrzymał posadę Privatdozenta filozofii na tamtejszym uniwersytecie. Prowadził wykłady o historii świata i Kościoła, egzegezie Nowego Testamentu, prawie naturalnym, estetyce i filozofii moralnej. W tym czasie wybuchła rewolucja francuska, której był zwolennikiem.

Od wiosny 1795 do 1796 r. odbył podróż edukacyjną po Niemczech (Berlin, Lipsk, Baireuth, Norymbergę, Stuttgart), Francji, Włoszech i Szwajcarii, gdzie ostatecznie osiadł. W Zurychu poznał Johanna Heinricha Pestalozziego, Hansa Caspara Hirzela i Johanna Jakoba Hottingera. Pobyt w Paryżu w 1796 r. zmienił jego stosunek do rewolucji i wyobrażenie o idealnym państwie.

Dzięki znajomości z przewodniczącym stanów Graubünden, Johannem Baptistą von Tscharnerem, został kierownikiem placówki wychowawczej w Reichenau w kantonie Graubünden. Pracował tam przy poprawie oświaty, był aktywny politycznie i otrzymał prawa obywatela Graubünden. Tam napisał pierwszą książkę historyczną, historię Graubünden dla ludu i szkół.

W czasie szwajcarskiej rewolucji marcowej w 1798 r. powstała kwestia wstąpienia wolnego miasta Graubünden do nowej Republiki Helweckiej. Konserwatywni i postępowi patrioci, do których należał także Zschokke, nie doszli do porozumienia. Zschokke napisał ulotkę, w której wzywał do wstąpienia do związku. Po odrzuceniu przez stany krajowe umowy zjednoczeniowej Zschokke i inni przedstawiciele patriotów musieli opuścić Graubünden. Jako posłaniec Związku Patriotów udał się do Aarau, prowizorycznej stolicy Republiki Helweckiej.

Zschokke pracował w służbie Republiki Helweckiej jako kierownik Biura Kultury Narodowej. W tym charakterze popierał założenie towarzystwa ojczyźnianego i w październiku 1798 r. założył czasopismo Aufrichtiger und wohlerfahrener Schweizerbote. W 1799 r. rząd wysłał go jako komisarza do kantonu Waldtstätte, później do kantonu Tessin, a następnie jako namiestnika rządu do Bazylei. W 1801 r. wycofał się ze służby państwowej. W następnym roku razem z Heinrichem von Kleistem i Christophem Martinem Wielandem odbył podróż po Szwajcarii. Po ślubie w 1805 r. z Nanny Nüsperli zamieszkał w okolicach Aarau.

W nowo założonym kantonie Argowii pracował jako radca nadleśnictwa i górnictwa oraz przez pewien czas był członkiem Wielkiej Rady. Oprócz tego kontynuował działalność pisarską i wydawał różne czasopisma. Jako redaktor Schweizerbote był jednym z wizjonerów szwajcarskiego związku państwowego. W 1830 r. był jednym z autorów nowej demokratycznej konstytucji kantonu.

Jako założyciel loży wolnomularskiej zur Brudertreue w Aarau, jako współzałożyciel Gesellschaft für vaterländische Kultur (Towarzystwo kultury ojczyźnianej) i jako aktywny członek i przewodniczący Helvetische Gesellschaft (Towarzystwo Helweckie) opowiadał się za stworzeniem nowego obywatelskiego społeczeństwa. Wciąż poświęcał się pracy socjalnej i politycznej. W 1843 r. wycofał się z życia publicznego.

Zschokke był w swoim czasie jednym z najczęściej czytanych niemieckojęzycznych pisarzy. Ponadto zyskał uznanie jako badacz starej historii Szwajcarii i wydawca czasopism wychowawczych. Napisał również obszerne dzieło na temat historii Bawarii. Znany jest także jako tłumacz m.in. Nouvelles Genevoises Rodolphe Töpffera.

Dzieła (wybór) ↑

Literatura ↑

Linki ↑