Heinrich Wuttke

Heinrich Wuttke. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

• Żona: od 25 marca 1854 kuzynka Emma Biller, autorka powieści historycznych i pism młodzieżowych;
• Syn: Robert Wuttke (1859–1914), ekonomista i etnolog.

Życiorys

Heinrich Wuttke urodził się 12 lutego 1818 w Brzegu jako jedyne dziecko burmistrza Brzegu. W latach 1829–35 uczęszczał do Gimnazjum im. Marii Magdaleny we Wrocławiu, po czym od 1835 do 1838 studiował na uniwersytecie we Wrocławiu, gdzie słuchał wykładów z historii, filozofii, filologii, a również teologii i nauk przyrodniczych. Duży wpływ wywarli tam na niego historycy Gustav Adolf Harald Stenzel (1792–1854) i Ludwig Wachler (1767–1838) oraz filozof Christlieb Julius Braniß (1792–1873). W tym czasie zaprzyjaźnił się z Hoffmannem von Fallerslebenem (1798–1874) i Josephem Augustem Kutzenem (1800–1877). W 1838 roku doktoryzował się u Stenzela pismem na temat greckiego historyka Tukidydesa. Od 1839 do 1840 roku przebywał w Berlinie, gdzie słuchał wykładów Leopolda von Ranke (1795–1886).

W 1940 udał się do Lipska, gdzie na tamtejszym uniwersytecie wykładał Kurt Wachsmuth (1837–1905), u którego się habilitował. Na prowadzone przez niego od 14 czerwca 1841 roku wykłady na uniwersytecie w Lipsku uczęszczało 100 do 150 słuchaczy. Oprócz licznych rozpraw napisał w tym czasie historię Śląska pt. König Friedrichs des Großen Besitzergreifung von Schlesien und die Entwicklung der öffentlichen Verhältnisse in diesem Lande bis zum Jahre 1740 (dwa tomy 1841, 1843, trzeci niewydrukowany). Opublikował też w 1846 roku broszurę Polacy i Niemcy (Polen und Deutsche), w której jako pierwszy w Niemczech poruszył temat entuzjazmu dla Polski w Niemczech i wskazał m.in. na niebezpieczeństwo panslawizmu. W 1842 roku założył razem z Robertem Blumem i innymi Towarzystwo Retoryczne. Ściśle współpracując z Blumem stał się jednym z przywódców opozycji liberalnej w Saksonii. Początkiem kwietniu 1848 został razem z Blumem, Josephem i Brockhausem powołany jako lipski reprezentant do Vorparlamentu (przed-parlament) we Frankfurcie nad Menem. Od maja 1848 roku był prezesem wszystkich saksońskich Związków Ojczyźnianych.

1 lipca 1848 roku otrzymał nominację na profesora historycznych nauk pomocniczych jako następca zmarłego Friedrich Christian August Hasse. Heinrich Wuttke rozwinął agitację polityczną w Saksonii, jak również w krajach ościennych: Czechach, Turyngii i Brandenburgii. W sierpniu doszło do zerwania między nim a przyjaciółmi zasiadającymi w Frankfurckim Zgromadzeniu Narodowym, którzy przyłączyli się skrajnej lewicy. W tej sytuacji uznał za konieczne odejście z komitetu Związku Ojczyźnianego. Od 4 września nastąpił rozłam w Związku Ojczyźnianym Saksonii, gdy zwolennicy Wuttke reprezentujący kierunek umiarkowany przeciwstawili się ekstremistom, ale podczas wyborów krajowych radykałowie wygrali. W połowie września Wuttke przebywał w Wiedniu, ale nie utrzymywał kontaktu z Blumem, który w tym czasie też tam był. Po rozstrzelaniu Bluma został jego następcą w Frankfurckim Zgromadzeniu Narodowym i 27 listopada podróżował do Frankfurtu nad Menem. W Frankfurckim Zgromadzeniu Narodowym należał do frakcji „Württemberger Hof”. Wuttke był zwolennikiem połączenia Austrii z Prusami na zasadzie federacji, zwalczał poglądy o pruskiej hegemonii i stał się obok Friedricha Gottlieba Welckera jednym z przywódców stronnictwa wielkoniemieckiego.

W 1859 roku Heinrich Wuttke uczestniczył w przygotowaniu jubileuszu urodzin Friedricha Schillera. Jako przyjaciel ubogich i uciśnionych sympatyzował z Ferdinandem Lassalle, dopóki sądził, że dążeniem socjalistów jest stworzenie wielkoniemieckiego państwa. Jednak po przyjęciu przez niemieckich socjaldemokratów w 1869 roku postanowień Międzynarodówki, całkowicie się od nich odwrócił. Wuttke do końca pozostał zwolennikiem idei wielkoniemieckiej i demokratą. Sensacyjnym wyrazem jego nieprzejednanej nienawiści do Prus był wydany w 1866 roku, skierowany przeciw oficjalnej prasie, pamflet Niemieckie czasopisma i kształtowanie opinii publicznej w Niemczech (Die deutschen Zeitschriften und die Entstehung der öffentlichen Meinung in Deutschland).

W zimie 1852/53 otworzył, bez wsparcia rządu, pierwsze na uniwersytecie w Lipsku seminarium historyczne, które prowadził o śmierci. Głównym dziełem z lat 60-tych był Księga miast Prowincji Poznańskiej (krainy Poznań). Codex diplomaticus: Ogólna historia miast w Prowincji Poznańskiej (krainy Poznań). Historyczne wiadomości z poszczególnych 149 miast. (Städtebuch des Landes Posen. Codex diplomaticus: Allgemeine Geschichte der Städte im Lande Posen. Geschichtliche Nachrichten von 149 einzelnen Städten.). W 1863 opublikował książkę Bitwa narodów po Lipskiem (Völkerschlacht bei Leipzig), a w 1872 pierwszy tom Powstanie pisma, różne systemy pisania i piśmiennictwo ludów niepiszących alfabetycznie (Die Entstehung der Schrift, die verschiedenen Schriftsysteme und das Schrifttum der nicht alfabetarisch schreibenden Völker).

Heinrich Wuttke zmarł wskutek udaru mózgu, gdy w zatłoczonej auli oczekiwano na jego wykład zatytułowany Historia rewolucji w 1848.

Do grona uczniów Heinricha Wuttke należał Heinrich von Treitschke.

Dzieła (wybór)

• Ueber die Haus- und Tagebücher Valentin Gierth's und die Herzogin Dorothea Sibylla von Liegnitz und Brieg, geborne Markgräfin von Brandenburg. Eine Untersuchung. Breslau 1838 (online).
• Die Versuche der Gründung einer Universität in Schlesien. Breslau 1841 (online).
• König Friedrichs des Großen Besitzergreifung von Schlesien und die Entwicklung der öffentlichen Verhältnisse in diesem Lande bis zum Jahre 1740. 2 tomy, 1842/43.
• Die schlesischen Stände, ihr Wesen, ihr Wirken. Leipzig 1847.
• Die neueste Polnische Insurrection im Herzogthum Posen. Leipzig 1848 (online).
• Polen und Deutsche. Drugie wydanie, Leipzig 1847 (online).
• Die Kosmographie des Istrier Aithikos im lateinischen Auszuge des Hieronymus aus einer Leipziger Handschrift. Leipzig 1853.
• Ueber Erdkunde und Karten des Mittelalters. Leipzig 1853.
• Die Völkerschlacht bei Leipzig. Trzecie wydanie, Leipzig 1863 (online).
• Über die Gewissheit der Geschichte. Leipzig 1865 (online).
• Städtebuch des Landes Posen. Codex diplomaticus: Allgemeine Geschichte der Städte im Lande Posen. Geschichtliche Nachrichten von 149 einzelnen Städten. Leipzig 1864 (online).
• Die deutschen Zeitschriften und die Entstehung der öffentlichen Meinung. Ein Beitrag zur Geschichte des Zeitungswesens. Hamburg 1866 (online).
• Die Entstehung der Schrift, die verschiedenen Schriftsysteme und das Schrifttum der nicht alfabetarisch schreibenden Völker. Leipzig 1872 (online).

Literatura

• Müller-Frankenstein, Georg, "Wuttke, Heinrich" w: Allgemeine Deutsche Biographie 44 (1898), s. 569-572; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd117347434.html#adbcontent.

Linki

• Johann Karl Heinrich Wuttke w: Professorenkatalog der Universität Leipzig / Catalogus Professorum Lipsiensium, Herausgegeben vom Lehrstuhl für Neuere und Neueste Geschichte, Historisches Seminar der Universität Leipzig. Link: https://research.uni-leipzig.de/catalogus-professorum-lipsiensium/leipzig/Wuttke_1306 (dostęp 11.01.2020).