Friedrich Gundolf

Friedrich Gundolf (właściwie Friedrich Leopold Gundelfinger; ur. 20 czerwca 1880 w Darmstadt; zm. 12 lipca 1931 w Heidelbergu) - niemiecki poeta, filolog i literaturoznawca. Był najbardziej poczytnym germanistą w okresie Republiki Weimarskiej. (wyznania mojżeszowego)

Friedrich Gundolf
Friedrich Gundolf.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Sigmund Gundelfinger (1846-1910), matematyk, profesor geometrii analitycznej na uniwersytecie w Tybindze i na »Technische Hochschule Darmstadt«; matka Amalie Gunz (1857-1922) z Augsburga; brat Ernst (1882-1945), rysownik; - ożenił się w 1926 z Elisabeth (ur. 1893), córką dr medycyny Maxa Salomona z Jeleniej Góry (niem. Hirschberg); miał nieślubną córkę Cordelię Gundolf-Manor (ur. 1917), którą adoptował w 1927.

Życiorys

Friedrich Gundolf uczęszczał, podobnie jak Stefan George i Karl Wolfskehl, do »Ludwig-Georgs-Gymnasium« w Darmstadt. Studiował historię sztuki i literatury niemieckiej na uniwersytetach w Monachium, Heidelbergu i Berlinie u Ericha Schmidta, Gustava Roethe (1859-1926) i Heinricha Wölfflina. Słuchał także wykładów u filozofa Wilhelma Diltheya oraz o poezji Stefana George. W 1903 r. uzyskał tytuł doktora w Berlinie po obronie dysertacji »Caesar in der deutschen Literatur« (Cezar w niemieckiej literaturze) i w 1911 r. habilitował się w Heidelbergu pracą »Shakespeare und der deutsche Geist« (Szekspir a niemiecki duch). Po habilitacji uczył niemieckiej literatury nowożytnej na uniwersytecie w Heidelbergu jako Privatdozent, od 1916 jako profesor nadzwyczajny, od 1920 jako profesor zwyczajny. Dzięki niemu i innym wybitnym uczonym takim jak Max Weber, Eberhard Gothein, Ludwig Curtius, Ernst Robert Curtius, Karl Jaspers i innym, uniwersytet w Heidelbergu zyskał międzynarodowe uznanie. W 1920 r. odrzucił propozycję pracy na uniwersytecie w Berlinie jako następca Ericha Schmidta.

Od 1927 r. Friedrich Gundolf leczył się z powodu raka i zmarł 12 lipca 1931 w Heidelbergu. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu »Bergfriedhof«.

Twórczość

Friedrich Gundolf dał się poznać jako poeta, tłumacz, wydawca i autor książek naukowo-literackich. Jego wczesne wiersze, które ukazały się w »Blättern für die Kunst«, wzorowane były na poezji Stefana George. Zbiór wierszy »Gedichte« z 1930 r. obrazuje głębokie przeżycia osobiste autora, myśli o czasie, własnych zadaniach w nim, gotowości do śmierci po sensownie spełnionym życiu.

Jako tłumacz odważył się na nowe tłumaczenie dzieł Szekspira na język niemiecki, chociaż częściowo przy zachowaniu lub opracowaniu wydania »Schlegel-Tieckschen«. Przetłumaczył jedynie na nowo te, których poprzednie tłumaczenia nie odpowiadały wybornemu wyczuciu językowemu George, jak »Koriolan«, »Romeo i Julia«, »Król Lear«, »Makbet« i inne. W swoich wydaniach dawał świadectwa upodobania dla epoki Goethego. W wydawanym razem z Friedrichem Woltersem (1876-1930) czasopiśmie »Jahrbuch für die geistige Bewegung« występował przeciw nowemu duchowi czasu przez co naraził się na ostre ataki ze strony Rudolfa Borchardta (1877-1945). Gundolf stworzył nowy typ historiografii literatury, w czym inspirował go jego przyjaciel Stefan George.

W wykładach i pismach pogłębiał kierunek historyczno-duchowy literaturoznawstwa niemieckiego. Przekonany był o tym, że w historii "wieczny sens" wielkich ludzi ukazuje się przez ich dzieła i czyny. Filologia i psychologia były dla niego wprawdzie podstawą, ale jednak tylko wstępnym etapem całościowego spojrzenia. Widział w genialności polityka Juliusza Cezara, mądrości świata Szekspira i humanizmie Goethego miarę i wzór całej ludzkości. Chociaż przez ich pryzmat oceniał inne osobowości np. Heinricha von Kleista oraz romantyków, to pozostał jednak otwarty na bogactwo życia historycznego i jego różnorodność objawiania się. W licznych publikacjach zawarł życie i dzieła poetów i pisarzy od Reformacji (Ulrich von Hutten) po George i Rilke.

Czy widzi się Gundolfa u boku Stefana George czy nie, pozostał w obu przypadkach samodzielną, niezwykłą osobowością, która reprezentuje ducha literackiego początku XX wieku. Nigdy nie założył własnej "szkoły literaturoznawstwa", raczej zmienił kierunek spojrzenia literaturoznawstwa i przezwyciężył dotychczasowe panujące w nim metody biograficzne, które po jego śmierci zostały wkrótce radykalnie zastąpione przez następującą polityzację nauki w okresie nazizmu. Także rozwój po 1945 r. nie był sprzyjający jego pośmiertnej sławie. Nowe poglądy i metody w literaturoznawstwie (metoda interpretacji, analiza formalna, socjologia literatury) oraz nieufność wobec przedstawiania wielkich osobowości jako ponadczasowych postaci i wobec jego heroicznego pojmowania historii zasłoniły dokonania Gundolfa nadające nowy kierunek w historii tej nauki.

W 1930 r. otrzymał nagrodę »Lessing-Preis der Freien und Hansestadt Hamburg« nadawaną wybitnym poetom, pisarzom lub uczonym.

Mimo, że w okresie Republiki Weimarskiej Friedrich Gundolf był zaliczany do najbardziej cenionych uczonych w Niemczech, a jego książki cieszyły się wielką poczytnością, to dwa lata po jego śmierci znalazły się na liście książek zakazanych przez nazistów.

Dzieła (wybór)

Wiersze

  • Gedichte. 1930.

Tłumaczenia

  • Shakespeare in deutscher Sprache. 10 tomów, 1908–1918 (razem ze Stefanem George).
  • Friedrich Gundolfs Shakespeare-Sonetten-Fragmente von 1899 ... 2011.

Pisma naukowe

Listy

  • Stefan George. Friedrich Gundolf. Briefwechsel. 1962 (korespondencja Stefana George i Friedricha Gundolfa wydana przez Roberta Boehringera (1884-1974) i Georga Petera Landmanna (1905-1994).

Literatura

  • Viktor Schmitz: Gundolf, Friedrich Leopold. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 7, Duncker & Humblot, Berlin 1966, ISBN 3-428-00188-5, s. 319-321.

Linki

Nowości

Popularne artykuły

Tematy pokrewne