Karoline von Günderrode

Karoline Friederike Louise Maximiliane von Günderrode (ur. 11 lutego 1780 r. w Karlsruhe; zm. 26 lipca 1806 r. w Winkel (Rheingau)) - niemiecka poetka w dobie romantyzmu. (wyznania luterańskiego)

Karoline von Günderrode, około 1800 Muzeum Historyczne, Frankfurt nad Menem. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Hector Wilhelm (1755-86), radca rządu badeńskiego, historyk, pisarz; matka Louise von Günderrode (1759-1819); brat Hektor Wilhelm (1786-1862), ławnik, senator i burmistrz we Frankfurcie nad Menem; siostra Wilhelmine; - panna.

Życiorys

Po śmierci ojca jej matka otrzymywała skromną pensję, a do tego musiała się sądzić o prawo dziedziczenia. Karoline von Günderrode w wieku 17 lat opuściła Hanau, gdzie zamieszkała z matką po śmierci ojca i została przyjęta do ośrodka Cronstett- und Hynspergische evangelische Stiftung we Frankfurcie nad Menem. Fundacja zapewniała środki do życia kobietom ze starych rodów, które popadły w biedę, nie z własnej winy. Fundacja prowadziła także edukację młodych dam i tak Karoline uczyła się tutaj filozofii, historii, literatury i mitologii. Odbywała częste i długie podróże do przyjaciół i krewnych, próbując w ten sposób przerwać odizolowanie. Przyjaźniła się z Bettiną Brentano (Bettina von Arnim, 1785-1859). W 1799 r. zapałała miłością do Friedricha Carla von Savigny. Clemens Brentano (1778-1842) próbował zmienić jej pożądanie w przyjaźń. Z Savigny i jego żoną Kunigundą (siostrą Brentano) połączyła ją, po tym epizodzie, gorąca przyjaźń.

Jej los został jednak określony przez miłość do filologa Friedricha Creuzera (1771-1858), którego poznała w sierpniu 1804 r. w Heidelbergu. Creuzer, żonaty z o 13 lat starszą wdową po profesorze, uzyskał chyba dzięki pokrewieństwu duchowemu oddanie Karoliny, nie przeczuwając śmiertelnych konsekwencji swego postępowania. Prawdopodobnie Creuzer ją kochał i jej wiele zawdzięczają jego studia mitologiczne, a ich miłość stała się inspiracją wielu wierszy Karoliny. Jednak Creuzer nie odważył się na rozstanie z niekochaną żoną i po 2 latach przykrego wahania, po chorobie na tyfus, podczas której opiekowała się nim żona i której obiecał, że ją nie opuści, postanowił ostatecznie rozstać się z Karoliną. Jego przyjaciel, teolog Carl Daub (1765-1836), napisał do przyjaciółki Karoliny "list pożegnalny", który wpadł w jej ręce. Na żądanie Creuzera rozstała się z przyjaciółką Bettiną, z jego powodu poróżniła się ze swoimi przyjaciółmi Lisette i Christianem Nees von Esenbeck, którzy udzielali jej rad w kwestiach poezji i życia praktycznego. Wówczas nadszedł moment, o którym pisała w liście, który niektórzy uważają za najpiękniejszy list miłosny w niemieckiej literaturze. Jej słowa z listu: »Utratę twojej miłości nie zniosę« znalazły realizację 26 lipca 1806 r. w śmiertelnym pchnięciu sztyletem w serce nad brzegiem pięknego Renu. Ciało Karoline von Günderrode znaleziono następnego dnia w wodzie i pochowano na cmentarzu przy kościele St. Walburga w w Winkel.

Znaczenie

Z powodu swojego życia i poezji, Karoline von Günderrode została nazwana "niemiecką Safoną" i porównywano ją z Friedrichem Hölderlinem (1770-1843). Jej twórczość, na którą wpływ wywarły pisma Johanna Gottfrieda Herdera (1744-1803), Johanna Wolfganga von Goethego (1749-1832), Friedricha Wilhelma Josepha von Schellinga (1775-1854), Novalisa (1772-1801), Jeana Paula (1763-1825) i Hölderlina, lokowana jest między klasycyzmem a romantyzmem. Creuzer zapoznał ją z pismami Heraklita, Plotyna oraz z mitologią grecką i Azji Mniejszej.

Poematy Karoline von Günderrode przesiąknięte są tęsknotą za powrotem do domu rodzinnego, wiarą w wieczną jedność życia i śmierci. Śmierć była jej bliska i tylko miłość wydawała jej się jej źródłem życia. Zdaniem Bettiny Brentano, wiersze były dla niej "balsamem na niespełnienie w życiu", środkiem na przezwyciężenie śmierci i rozstania. Jej liryka, może niedoskonała pod względem metrycznym, przepełniona jest gorącym uczuciem i osiągnęła kulminację po utracie miłości Creuzera w wierszach: »Gebet an den Schutzheiligen« (Modlitwa do patronów) i »Die eine Klage« (Ta pewna skarga).

Dzieła (wybór)

• Gedichte und Phantasien. 1804.
• Poetische Fragmente. 1805.
• Meleta. 1806.
• Gesammelte Dichtungen. 1857.

Literatura

• Hyacinth Holland: „Günderrode, Caroline von”. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 10, Duncker & Humblot, Leipzig 1879, s. 126 (online).
• Martin Glaubrecht: „Günderrode, Caroline Friederike Louise Maximiliane”. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 7, Duncker & Humblot, Berlin 1966, ISBN 3-428-00188-5, s. 261 (online).