Klaus Groth

Klaus Groth (znany także jako Claus Johannes Groth; ur. 24 kwietnia 1819 roku w Heide (Dithmarschen), zm. 1 czerwca 1899 Kilonii) - niemiecki liryk i pisarz tworzący w języku dolnoniemieckim. (wyznania ewangelickiego)

Klaus Groth (Allers, Kunsthalle Kiel)
Klaus Groth, obraz Christiana Wilhelma Allersa, 1888.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Hartwig, młynarz w Heide, syn młynarza Clausa Reimera w Heide i Cathariny Klehn z Heide; matka Anna Christine (zmarla w 1835 roku), córka piekarza Johanna Diedricha Lindemanna w Tellingstedt i Antje Kranz z Hinrichshörn; - ożenił się w 1859 roku z Doris (zmarła w 1877 roku), córką handlarza winem Alberta Diedricha Finke w Bremie; mieli 4 synów.

Życiorys

Jako 14-latek Klaus Groth został pisarzem na parafii w Heide, ale w 1837 roku, w wieku 18 lat udał się do seminarium nauczycielskiego w Tondern. Z powodu braku pieniędzy cztery lata później przerwał naukę i został nauczycielem w szkole dla dziewczyn w swojej rodzinnej miejscowości. W 1847 roku z powodu częstych chorób zarówno fizycznych jak i psychicznych został zwolniony z pracy w szkole. Do 1853 roku, do momentu wyzdrowienia, przebywał u swojego przyjaciela Leonharda Selle na wyspie Fehmarn. Tam napisał w języku dolnoniemieckim zbiór wierszy Quickborn, który ukazał się w 1853 roku. Zbiór ten szybko przyniósł mu sławę.
W 1853 roku przeniósł się do Kilonii, gdzie w latach 1854-1855 pracował z profesorem Karlem Müllenhoffem nad opracowaniem dolnoniemieckiej gramatyki i ortografii. W czasie zimy w latach 1854-1855 powstało kolejne jego dzieło pisane prozą Vertelln.

Zgodnie z lekarskim zaleceniem, wiosną 1855 roku udał się w podróż, która najpierw prowadziła do Bonn, gdzie na wydziale filozoficznym tamtejszego uniwersytetu z inicjatywy Ernsta Moritza Arndta otrzymał tytuł doctora honoris causa. Następnie udał się do Szwajcarii, potem przez Lipsk i Drezno do Turyngii.
Dopiero w 1857 roku wrócił do Kilonii, gdzie we wrześniu 1858 roku na wydziale filozoficznym otrzymał habilitację, a w 1866 roku ówczesny austriacki właściciel Holsteinu mianował go profesorem języka niemieckiego i literatury. W Kilonii powstał także jego epos De Heisterkrog, jak również Min Jungsparadies i liczne wiersze. Do ostrego starcia doszło między Grothem a Fritzem Reuterem po opublikowaniu przez Grotha Briefe über Hochdeutsch und Plattdeutsch (pol. Listy o języku wysokoniemieckim i dolnoniemieckim) w 1858 roku, gdzie bardzo mocno skrytykował Läuschen un Rimels Reutera. Później doszło do załagodzenia konfliktu pomiędzy obu czołowymi poetami piszącymi w dialekcie dolnoniemieckim.

Bardzo pociągała go muzyka, w czym popierała go jego muzycznie utalentowana żona. Miał kontakty z wieloma muzykami, a zwłaszcza z Johnnesem Brahmsem. Do grona jego znajomych należeli wybitni przedstawicielami sztuki i poezji tacy jak: Friedrich Hebbel, Ernst Moritz Arndt, Theodor Storm, Ludwig Richter, Otto Speckter.

Znaczenie

Quickborn przedstawia w bardzo bogatych formach całościowy obraz życia ludzi regionu Dithmarschen i został uznany za „narodowe dzieło” pomimo, że nie opisuje bezpośrednio politycznych zdarzeń z roku 1848. Jego pozycja literacka jest pośrodku między późnym romantyzmem a realizmem. Skala jego form literackich jest bardzo bogata, począwszy od pieśni ludowych, wierszy dla dzieci, idyllicznych opisów przyrody, historycznych ballad i wielkich narracji poetyckich. Absurdem byłoby twierdzenie, że w jego utworach przeważa ton tęsknoty i sentymentalizmu, a raczej należy on do całościowego obrazu. Humor jest wprawdzie spokojniejszy, powściągliwszy, nieco złośliwy, brak dosadnych opowiadań ludowych jakich Reuter używał w Läuschen un Rimels. Tu leży podstawa konfliktu pomiędzy nimi. Poza drobnomieszczańskim i wiejskim życiem interesuje się dziwakami i niezwykłymi zrządzeniami losu, po które sięga nie tylko do historii i podań ludowych, lecz także często pochodzą z teraźniejszości lub bliskiej przeszłości. Napisał także wiele wierszy w języku wysokoniemieckim (pol. hochdeutsch), które także pokazują opanowanie formy i wyczucie muzyki.
W 1895 roku Klaus Groth zimę spędził na Capri w willi Christiana Wilhelma Allersa.
W rocznicę 80 urodzin miasto Kilonia i Heide nadały mu tytuł honorowego obywatela.
Obecnie na miejscu jego byłego domu w Kilonii stoi szpital „Quickborn“, którego nazwa przypomina najbardziej znane dzieło poety. Grób jego znajduje się na cmentarzu Südfriedhof w Kilonii. Wiele jego wierszy otrzymało oprawę muzyczną.

Dzieła (wybór)

  • Quickborn : Volksleben in plattdeutschen Gedichten dithmarscher Mundart nebst Glossar. Mit einem Vor- u. Fürwort von Harms . Hamburg, 1853.
  • Quickborn. Hamburg, 1853.
  • Erzählungen. Berlin, 1856.
  • Briefe über Hochdeutsch und Plattdeutsch. Kiel, 1858.
  • Voer de Goern. Leipzig, 1858.
  • Lieder aus und für Schleswig-Holstein, gesammelt und herausgegeben von Klaus Groth. Hamburg, 1864.
  • Über Mundarten und mundartige Dichtung. Berlin, 1872 - 73.

Literatura

Linki