Georg Friedrich Grotefend


Georg Friedrich Grotefend (ur. 9 czerwca 1775 w Hannoversch Münden; zm. 15 grudnia 1853 w Hanowerze) - niemiecki filolog i badacz starożytności. Zajmował się odczytaniem staroperskiego pisma klinowego. (wyznania ewangelickiego)

Georg Friedrich Grotefend
Georg Friedrich Grotefend.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia


Ojciec Johann Christian (1738-1813), mistrz szewski w Hannoversch Münden; matka Sophie Wolff (1737-1791); brat Johann Gregor (1766-1837), dr teologii, generalny superintendent w Clausthal; - ożenił się w Getyndze w 1805 r. z Christiane Bornemann (1786-1834); miał 5 synów i 2 córki.

Życiorys


Georg Friedrich Grotefend uczęszczał do szkoły łacińskiej w rodzinnym mieście, a później do pedagogium w Ilfeld. Od 1795 r. studiował teologię i filozofię na uniwersytecie w Getyndze. Jeszcze podczas studiów rozpoczął w 1797 r. uczyć w gimnazjum (dzisiaj Max-Planck-Gymnasium w Getyndze). W 1803 r. został prorektorem w gimnazjum we Frankfurcie nad Menem, w latach 1806-1821 konrektorem oraz dodatkowo w latach w 1812-1814 profesorem literatury klasycznej w liceum Carolinum. W 1819 r. należał do grona założycieli Gesellschaft für Deutschlands ältere Geschichtskunde, które zajmowało się wydawaniem Monumenta Germaniae Historica. Od 1821 r. był dyrektorem w liceum miejskim w Hanowerze, a w 1849 przeszedł na emeryturę z tytułem wizytatora szkolnego.

W 1847 r. został członkiem Pruskiej Akademii Nauk.

Znaczenie


W 1802 r. udało mu się odczytać, w czasie kilku tygodni odkryte i skopiowane już w 1621 r. staroperskie inskrypcje z Persepolis. Punktem wyjścia do tego był pewien zakład, w którym twierdził, że jest możliwe odczytanie zupełnie nieznanego pisma posługując się tylko logiką. Wynik swoich badań przedstawił w piśmie Praevia de cuneatis quas vocant inscriptionibus persepolitanis legendis et explicandis relatio, które przedłożył 4 września 1802 r. Akademii Nauk w Getyndze.

Jako nauczyciel greki Georg Friedrich Grotefend znał nazwiska perskich królów. Określił 10 znaków perskiego pisma klinowego, które zawsze poprzedzały dwie inne formy znaków. Sądząc z oficjalnego charakteru pism uznał, że to słowo oznaczało "król". Bazując na znanych nazwiskach królów z pism w języku awestyjskim rozpoczął szukanie odpowiedniej kombinacji dwóch imion. Ustalił, że królami nie mogli być ani Cyrus I ani Kambyzes I, ponieważ oba imiona zaczynały się takimi samymi dźwiękami, natomiast pierwsze znaki różniły się. Poza tym nie mogło chodzić także o Cyrusa I i Artakserksesa I, ponieważ pierwsze imię było zbyt krótkie, a drugie za długie. Pozostali zatem Dariusz i Kserkses I. Zostało to potwierdzone przez fakt, że w napisie syna ojciec miał tytuł królewski, a nie odwrotnie.

Sięgnięcie do języka awestyjskiego było jednak błędem, gdyż język awestyjski nie był identyczny z perskim. Inni badacze pisma klinowego ( Rasmus Rask (1787-1832), Eugène Burnouf (1801-1852) i Christian Lassen (1800-1876 )) ponownie zbadali inskrypcje z Persepolis, poprawili nieprawidłowe wartości znaków przypisane przez Grotefenda i odczytali je na nowo. W roku 1847 r. cały "alfabet" perski był już znany i otwarta została droga do badania innych zapisanych nim języków.

Jego dalsze liczne prace w zakresie pisma klinowego nie mają dzisiaj żadnego znaczenia, ponieważ brakło mu wiedzy z zakresu orientalistyki. Od jego badań nie prowadzi żadna droga do obecnej asyrologii.

Dzieła (wybór)


  • Über die Erklärung der Keilschriften, und besonders der Inschriften von Persepolis. 1805.
  • Lateinische Grammatik. 2 tomy, 1823–1824.
  • Neue Beiträge zur Erläuterung der persepolitanischen Keilschrift. 1837.
  • Rudimentae linguae oscae. 1839.

Literatura