Karl Goedeke


Karl Friedrich Ludwig Goedeke (pseudonimy Ernst Fröhlich i Karl Stahl; ur. 15 kwietnia 1814 w Celle; zm. 27 października 1887 w Getyndze) - niemiecki pisarz i historyk literatury. (wyznania luterańskiego)

Karl Goedeke
Karl Goedeke.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia


Ojciec Johann Heinrich Karl Gödecke (1780-1855), syn Johanna Ludewiga, obaj byli mistrzami budowlanymi w Celle i Ilse Catharine Idensen; matka Johanna Sophie Charlotte (1781-1861), córka właściela fabryki papieru Märtensa w Delligsen k. Einbeck i N.N. z domu Böters; - ożenił się w Verden w 1863 r. z Sophie (1828-1905), córką aptekarza Lohmeyera w Verden; miał syna, który wcześnie zmarł

Życiorys


Karl Goedeke uczęszczał do gimnazjum w rodzinnym mieście i od 1828 r. do Pädagogium w Ilfeld. W latach 1833-38 studiował na uniwersytecie w Getyndze filologię i historię u Georga Friedricha Benecke, braci Wilhelma Karla i Jacoba Ludwiga Karla Grimm, Georga Gottfrieda Gervinusa, Friedricha Christopha Dahlmanna i Karla Otfrieda Müllera. Z Jacobem Grimmem połączyła go przyjaźń na całe życie. Zdymisjonowanie 7 profesorów uniwersytetu tzw. Getyndzkiej Siódemki (bracia Grimm, Wilhelm Eduard Albrecht, Friedrich Christoph Dahlmann, Georg Gottfried Gervinus, Wilhelm Eduard Weber i Heinrich Ewald) skłoniło go do działalności politycznej. Nie ukończywszy studiów wrócił do Celle i napisał tutaj satyryczną sztukę teatralną Der Wirt zum weißen Roß, w której odbiły się echem hanowerskie wydarzenia. W 1839 r. ukazała się zasadniczo zaostrzona wersja pt. König Kodrus. Polityczne wiersze Goedeke, które rozpowszechniane były w odpisach, nie ukazały się drukiem, natomiast publikował nadal artykuły polityczne w kilku czasopismach. W 1841 r. zebrał rozproszone nowele w jeden tom Novellen.

W latach 1841-55 mieszkał w Hanowerze. W tym czasie dokonało się stopniowe przejście od beletrystycznej i politycznej do naukowej działalności. Zaczął współpracę z wydawnictwem Hahnsche Buchhandlung i napisał w 1844 r. pierwszą biografię o baronie Adolphie von Knigge i zebrał antologię Deutschlands Dichter von 1813 bis 1843. Zbiór ten z dokładnymi biograficzno-bibliograficznymi informacjami jest pierwszym pismem, które prowadziło do pisma Grundriß zur Geschichte der deutschen Dichtung aus den Quellen (tom 1 i 2 1856-1859, tom 3 1862-1881) , na którym opiera się znaczenie Goedeke w historii nauki. Książka ta pomyślana pierwotnie jako podręcznik szkolny prowadziła do obszernej encyklopedii historii literatury niemieckiej, której szczególna wartość polega na tym, że w miarę możliwości wszystkie informacje pochodzą bezpośrednio z oryginalnych źródeł. Dokończenie tego dzieła stało się głównym celem okresu życia w Getyndze, gdzie w 1862 r. otrzymał tytuł doctora honoris causa filozofii, a 1873 profesora nadzwyczajnego.

Karl Goedeke działał także jako wydawca pism innych autorów. Wydał m.in. dzieła Friedricha Schillera (Schillers Sämmtliche Werke, 1875), Sebastiana Branta (Okręt błaznów, niem. Das Narrenschiff, 1872), Paula Gerhardta (Gedichte, 1877), Johanna Fischarta (Dichtungen , 1880) i Johanna Wolfganga von Goethego (Goethes Sämtliche Werke, 1882).

Dzieła (wybór)


  • Gedichte. 1837.
  • König Kodrus 1839.
  • Adolph Freiherr Knigge. 1844.
  • Deutschlands Dichter von 1813 bis 1843. 1844.
  • August Graf von Platen-Hallermünde. 1846.
  • Reinfrît von Braunschweig. 1851.
  • Deutsche Dichtung im Mittelalter. 1854.
  • Goethe und Schiller. 1859.
  • Jacob Grimm. 1872.
  • Schillers Briefwechsel mit Körner. 1874.
  • Goethes Leben und Schriften. 1874.
  • Goethes Leben. 1884.

Literatura


  • Edward Schröder: „Goedeke, Karl”. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 49, Duncker & Humblot, Leipzig 1904, s. 422-430.
  • Herbert Jacob: „Goedeke, Karl”. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 6, Duncker & Humblot, Berlin 1964, ISBN 3-428-00187-7, s. 512.

Linki