Henricus Glareanus

Henricus Glareanus znany też jako Heinrich Glarean (właściwie nazywał się Heinrich Loriti, ale znany także jako Loritis, Loritti lub Loretti; ur. w czerwcu 1488 roku w Mollis k. Glarus, zm. 27 lub 28 marca 1563 roku we Fryburgu Bryzgowijskim) - szwajcarski humanista, historyk, teoretyk muzyki i poeta. (wyznania katolickiego)

Glarean-Holbein, Henricus Glareanus
Henricus Glareanus.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Lorit, rolnik, rajca w Glarus; matka b.d.; - ożenił się 1) 1 listopada 1522 w Bazylei z b.d. (zm. 1539), 2) w 1543 roku z Barbarą Speyer, wdową po doktorze Wonegger z Bazylei; nie miał własnych dzieci, a z drugiego małżeństwa 5 pasierbów.

Życiorys

Okres nauki

Jego łacińskie nazwisko wskazuje na jego pochodzenie z Glarus. Po ukończeniu szkoły w Bernie i Rottweil, dokąd Henricus Glareanus podążył w 1501 roku za swoim nauczycielem Michaelem Rubellusem, studiował w Wiedniu i Kolonii u Matthiasa Kremera. W 1508 roku został bakałarzem, a w marcu 1510 ( wg NDB) magistrem i rozpoczął tam nauczanie. 25 sierpnia 1512 roku cesarza Maksymilian I Habsburg nadał mu za poemat pochwalny tytuł poeta laureatus.

Pobyt w Bazylei i Paryżu

Od 1508 roku był oddany swojemu rodakowi Ulrichowi Zwingli i wdał się w spór Johannesa Reuchlina z kolońskimi dominikaninami stając po stronie Reuchlina i postępowanie obywateli Kolonii skłoniło go do przesiedlenia się w 1514 roku do Bazylei.
W Bazylei, gdzie pracował do 1529 roku jako kierownik bursy, poznał Johanna Frobena, Heinricha Petri, Balthasara Hubmaiera, Erazma z Rotterdamu i Oswalda Myconiusa. W międzyczasie odbył w 1515 roku podróż do Pawii, a w roku 1517 dzięki pośrednictwu Erazma otrzymał stypendium królewskie i wyjechał do Paryża, gdzie był docentem greki. Mimo, że zaproponowano mu w Paryżu posadę profesora to w 1522 roku wrócił do Bazylei. W tym czasie w Paryżu towarzyszył mu jego uczeń Aegidius Tschudi.

Pobyt we Fryburgu Bryzgowijskim

Powstający rozłam w społeczeństwie Bazylei doprowadził do jego odsunięcia się od dotychczasowych przyjaciół Zwingliego i Myconiusa oraz do przekonania, że ich zamiary niosą ze sobą zagrożenia rozwoju nauki. Ponieważ podobnie jak Erazm z Rotterdamu wysoko cenił sobie swoją niezależność światopoglądów, zdystansował się do kwestii religijnych, a gdy w roku 1529 nastąpiła w Bazylei Reformacja, opuścił miasto i udał się do Fryburga Bryzgowijskigo jako profesor poetyki. Oprócz poetyki uczył tam do 1560 roku historię i geografię.

Znaczenie

Swoją świadomość pochodzenie poświadczył Henricus Glareanus w geograficzno-poetycznym utworze „Helvetiae descriptio“, do którego muzykę napisał w 1515 roku Manfred Barbarini Lupus. Oprócz licznych wydań dzieł antycznych autorów i prac o nich, prowadził badania dotyczące wymowy w języku greckim.
Jego "Epitome de seks Arithmeticae practicae speciebus" (po roku 1529, Paryż 1543) zostało wykorzystane na wielu uniwersytetach. Przełomowe stało się dla geografii naukowej jego dzieło „De Geographia“, które w pierwszej części zajmowało się matematyczno-fizyczną geografią a w drugiej opisem Azji, Afryki i Europy po Ptolemeuszu.
Daleko idące znaczenie miała jego teoria muzyki, w którą wpleciono bezpośrednie studium Boecjusza. Już „Isagoge”, uprzedza późniejsze dzieło „Dodekachordon“ (1547), które było rozszerzeniem autentycznych średniowiecznych modeli o joński i eolski model, z których później wyłonił się rodzaj tonacji durowych i molowych.

Dzieła (wybór)

  • Ad D. Max. Aemilianum Romanorum imp. ... Panegyricon. Basilea, 1515.
  • ISAGOGE IN MVSICEN HENRICI GLAREANI HELVETII POE. LAV.: e quibus[que] bonis authorib[us] latinis & graecis ad studiosoru[m] utilitate[m] multo labore elaborata. AD FALCONEM COSS. VRBIS AVENTICENSIS. Basileae, 1516.
  • Descriptio De Sitv Helvetiae, & uicinis gentibus: Idem De Qvatvor Helvetiorvm Pagis. Eiusdem pro iustissimo Heluetiorum fœdere Panegyricon. Cum commentarijs Osualdi Myconij Lucernani. Ad Maxmilianum Augustum Henrici Glareani Panegyricon. Basileae, 1519.
  • D. Henrici Glareani Poetae Lavreati De Geographia Liber Vnvs. Basileae, 1527.
  • Compendiaria Europae, Africae, Asiaeque descriptio, Paris, 1534.
  • Glareani Dodekachordon. Basileae, 1547.

Literatura

  • Ludwig Geiger: Glarean, Heinrich. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 9, Duncker & Humblot, Leipzig 1879, s. 210–213.
  • Heinrich Grimm: Glarean(us), Heinrich. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 6, Duncker & Humblot, Berlin 1964, s. 425.
Autor: Roman Penkała