Georg Kolbe
Georg Kolbe (ur. 15 kwietnia 1877 r. w Waldheim, Saksonia; zm. 20 listopada 1947 r. w Berlinie) - niemiecki rzeźbiarz i medalier. (wyznanie ewangelickie)
 |
| Georg Kolbe. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Theodor Emil (1843–1912), malarz dekoracyjny, syn zegarmistrz Gottfrieda i Sophie Horn; matka Caroline Ernestine (1848–1921), córka Johanna Karla Krappesa i Caroline Ernestine Büttner; brat Rudolf (1873–1947), architekt w Dreźnie; – ożenił się w 1902 r. w Ükkel koło Brukseli ze śpiewaczką Benjamine van der Meer de Walcheren (1881–1927); miał jedną córkę.
Życiorys
Georg Kolbe już jako dziesięciolatek wykazywał zdolności rzeźbiarskie wykonując małe rzeźby zwierząt z wosku pszczelego. W wieku 14 lat opuścił szkołę i został uczniem rysunku i malarstwa w Szkole Rzemiosła Artystycznego (niem. Kunstgewerbeschule) w Dreźnie. Od 1895 r. uczęszczał do Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (niem. Akademie der Bildenden Künste München), gdzie jego nauczycielami byli m.in. Gabriel von Hackl i Otto Seitz. Od jesieni 1897 do Wielkanocy 1898 r. studiował w Académie Julian w Paryżu. W tym czasie powstały jego pierwsze prace, dzięki którym zarabiał na utrzymanie. W 1898 r. udał się do Rzymu, gdzie spędził trzy lata. Pod kierownictwem Louisa Tuaillona i Augusta Gaula uczył się od 1900 r. rzeźbiarstwa. W 1901 r. wrócił do Niemiec. W Bayreuth poznał swoją przyszłą żonę Benjamine van der Meer de Walcheren, którą wspierała Cosima Wagner.
Podczas pobytu w Lipsku jego doradcą i opiekunem stał się rzeźbiarz Max Klinger. W 1904 r. Kolbe wybrał Berlin jako stałe miejsce zamieszkania i jeszcze w tym samym roku stał się członkiem Berlińskiej Secesji (niem. Berliner Secession). W 1905 r. przyznano mu we Florencji nagrodę »Villa Romana«. Otrzymał dwuletnie stypendium, jednak już po sześciu miesiącach wrócił do Berlina. W 1909 r. uczęszczał do atelier rzeźbiarza Auguste Rodina (1840-1917) w Meudon, przy czym nie nawiązał z nim osobistego kontaktu. Mimo tego w dziełach Kolbego widać wpływ Rodina.
{Kolbe wcześnie znalazł uznanie u kolegów, przyjaciół sztuki i jej mecenasów. W 1912 r. jego najbardziej znaną rzeźbę »Tancerka« (niem. Tänzerin) zakupiła Galeria Narodowa w Berlinie. Podczas I wojny światowej zgłosił się jako ochotnik do wojska i w 1915 r. zdał egzamin dla pilotów. W 1916 r. powierzono mu wzniesienie pomnika dla poległych na cmentarzu w Tarabya (Turcja). W 1918 r. otrzymał tytuł profesora, a w 1919 r. został członkiem Pruskiej Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie (niem. Preußische Akademie der Künste) i członkiem komisji dokonującej zakupy dla Galerii Narodowej.
Dzieła z lat 1920-23 świadczą o zainteresowaniu Kolbego kubizmem (»Traum«, »Assunta«, »Adagio«, wszystkie znajdują się w Berlinie w Georg-Kolbe-Museum). Wielkie uznanie znalazły jego portrety (ponad 130). Swoje rozważania o sztuce zawarł w licznych artykułach np. w »Auf Wegen der Kunst« (1949).
Liczne podróże prowadziły go do Włoch, Francji, Anglii, Egiptu (1913), Grecji (1931), Rosji (1932) i Hiszpanii. Do jego przyjaciół należeli Richard Scheibe, Leo von König i Karl Schmidt-Rottluff.
W 1927 r. zmarła jego żona, której poświęcił wizerunek »Requiem« (Berlin, Georg-Kolbe-Museum). W okresie Trzeciej Rzeszy wolność twórczości artystycznej została ograniczona. Z prywatnej korespondencji Kolbega wynika, że już w 1933 r. ostrzegał przed nacjonalizmem i że nie był zwolennikiem idei nacjonalistycznych. Między 1933 a 1934 r. dzieła Kolbego takie jak Heinrich Heine-Denkmal (1913) we Frankfurcie nad Menem i fontanna Rathenau-Brunnen (1929) w Berlinie zostały zdemontowane przez nazistów. Po śmierci prezydenta Paula von Hindenburga podpisał w sierpniu 1934 r. tzw. Apel Tworzących Kulturę (niem. Aufruf der Kulturschaffenden), w którym liczni artyści popierali pełnienie przez Adolfa Hitlera jednocześnie funkcji prezydenta i kanclerza. W latach 1937-1944 brał regularnie udział w wystawach rzeźby w Große Deutsche Kunstausstellung w Haus der Kunst w Monachium. Kolbe nagrodzony został m.in. Goethe-Preis (1936) i Goethe-Plakette (1937) der Stadt Frankfurt/M oraz medalem Goethe-Medaille für Kunst und Wissenschaft (1942). W 1944 r. Kolbe został wpisany przez Hitlera na tzw. Listę obdarzonych łaską Bożą (niem. Gottbegnadeten–Liste).
W 1939 r. stwierdzono u Kolbego raka pęcherza moczowego. Przeprowadzona operacja wydaje się być skuteczna. W 1943 r. zniszczone zostało podczas nalotu jego atelier. Z tego powodu udał się na Śląsk do Ostaszowa (niem. Hiershagen) skąd w styczniu 1945 r. wrócił do Berlina. Cień na jego ostatnie lata życia rzuciła wzrastająca ślepota i nawrót cierpień związanych z rakiem. W testamencie wyraził życzenie, aby jego dom wraz z dziełami został zachowany przez potomnych jako fundacja. Kolbe zmarł 20 listopada 1947 r. w szpitalu St. Hedwig-Krankenhaus w Berlinie i został pochowany na tamtejszym cmentarzu Friedhof Heerstraße.
W 1949 r. założono fundację »Georg Kolbe-Stiftung«, w 1950 r. jego dom w Berlinie-Charlottenburgu udostępniono publiczności jako muzeum »Georg Kolbe-Museum«. Pobliski park został w 1957 r. przekształcony w »Georg Kolbe-Hain« i ozdobiony pięcioma jego rzeźbami (m.in. »Dionizos« (1932), »Mars« i »Wenus« (1940)).
Kolbe zaliczany jest do największych rzeźbiarzy swojego czasu i był wzorem dla następnej generacji rzeźbiarzy i jej nauczycielem. Jego rzeźby ukazują wyłącznie nagich ludzi. Istnieją tylko nieliczne postacie ubrane z wczesnych lat jego twórczości. Wzorem dla niego była wyłącznie natura. W późniejszych dziełach zatraca się uskrzydlony urok wcześniejszych postaci kobiecych. U schyłku twórczości powstawało więcej postaci męskich niż kobiecych. Jako materiał preferował brąz. Kamień stosował rzadko.
Rzeźby (wybór)
- Frauenbildnis, 1902 (Dresden).
- Die Tänzerin, 1912 (Nationalgalerie, Berlin).
- Die Bachnymphe, 1912 (Bonn-Bad Godesberg, Redoutenpark).
- Heine-Denkmal, 1913 (Taunus-Anlage, Frankfurt am Main).
- Der Tänzer, 1913/1919 (Hamburger Kunsthalle).
- Kriegerdenkmal für die Begräbnisstätte im Botschaftspark von Therabia (dzisiaj: Tarabya), 1917/1918.
- Assunta, 1921.
- Der Morgen und Der Abend, 1925, Ceciliengärten, Berlin.
- Beethoven-Denkmal, 1926-1947 we Frankfurcie nad Menem.
- Rathenau-Brunnen, 1930 w Volkspark Rehberge w Berlinie.
- Der Befreite, 1945.
Literatura
- Wilhelm Pinder: Georg Kolbe. Werke der letzten Jahre. Betrachtungen über Kolbes Plastik. Rembrandt Verlag, Berlin 1937.
- Georg Kolbe. W: Ulrich Thieme, Felix Becker u. a.: Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart. Tom 21, E. A. Seemann, Leipzig 1927, s. 229.
- Maria Freifrau von Tiesenhausen: „Kolbe, Georg” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 12, Duncker & Humblot, Berlin 1980, ISBN 3-428-00193-1, s. 445 (online).