Ernst Fuchs

Ernst Fuchs (ur. 13 lutego 1930 w Wiedniu, zm. 9 listopada 2015 tamże) – austriacki malarz, grafik i muzyk, współzałożyciel Wiedeńskiej Szkoły Realizmu Fantastycznego (niem. Wiener Schule des Phantastischen Realismus).

Ernst Fuchs, 2007. Źródło: Wikimedia Commons

Biografia i twórczość

Ernst Fuchs był jedynym dzieckiem Maximiliana (1888-1958) i Leopoldine Fuchs z domu Retzeg (1911-1996). Jego przodkowie ze strony ojca byli wyznania mojżeszowego i zajmowali się kupiectwem. Matka była krawcową i czasami pracowała jako modelka dla projektanta mody Freda Adlmüllera (1909–1989). Po aneksji Austrii przez Niemcy w 1938/39 dziadek Siegmund wyemigrował do Stanów Zjednoczonych Ameryki a ojciec do Shanghaiu. Według ustaw antysemickich był uważany za „mieszańca 1 stopnia”, czego konsekwencją były liczne prześladowania. Aby odzyskać prawo do opieki nad synem, Leopoldine Fuchs, katoliczka, rozwiodła się z mężem w 1942 roku i w tym samym roku ochrzciła syna w kościele katolickim. Ernst sam wybrał swoje imiona chrzcielne: Ernst Peter Paul (dwa ostatnie po Peterze Paulu Rubensie, ulubionym malarzu 12-latka)^[1]. Jeszcze podczas wojny uczył się w Wiedniu malartwa u Aloisa Schiemanna, brata matki chrzestnej oraz uczęszczał do szkoły malarstwa St. Anna, gdzie zajęcia z rzeźbiarstwa i malarstwa prowadzili Fritz Fröhlich i Emmy Steinböck. Już w 1945 roku przyjęto go do wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych. Malarstwo pejzażowe studiował początkowo u Robina Christiana Andersena, potem u Alberta Parisa Gütersloha, a dodatkowymi tematami były gobeliny i witraże.

Po dziewięcioletniej emigracji ojciec Maximilian Fuchs wrócił w 1947 roku do Wiednia i znowu pracował jako handlarz starociami. Lokal w pobliżu targu Naschmarkte, w którym handlował, przekazał później synowi, który w 1958 roku urządził w nim „Galerie Fuchs-Fischoff”. Razem z kolegami ze studiów Wolfgangiem Hutterem, Erichem Brauerem, Rudolfem Hausnerem i Antonem Lehmdenem założył w 1948 roku „Wiedeńską Szkołę Realizmu Fantastycznego” (niem. Wiener Schule des Phantastischen Realismus), która rozpowszechniła w Austrii surrealizm. Jednocześnie był jednym z założycieli Art-Club (1946), a także opozycyjnej wobec niego Hundsgruppe, utworzonej w 1951 roku wraz z Friedensreichem Hundertwasserem i Arnulfem Rainerem.

W 1949 roku brał udział w międzynarodowej wystawie zorganizowanej w Art-Club w Wiedniu, a pierwsza indywidualna wystawa prac Ernsta Fuchsa odbyła się w tym samym roku w Paryżu. W Paryżu mieszkał od 1950 do 1962 roku. Do kręgu jego paryskich przyjaciół zaliczali się Salvador Dalí, Jean Cocteau i Jean-Paul Sartre. W tym okresie jego prace wykazywały wpływ sztuki Gustava Klimta i Egona Schiele, potem Maxa Pechsteina, Heinricha Campendoncka, Edvarda Muncha, Henry'ego Moore i Pablo Picasso. W dążeniu do otrzymania efektów świetlnych realizowanych przez starych mistrzów jak Albrecht Altdorfer, Albrecht Dürer, Matthias Grünewald i Martin Schongauer, ożywił i przyjął Mischtechnik (technikę mieszaną) w malarstwie. W Mischtechnik, tempera z jajkiem jest używana w celu uzyskania świetlistego efektu, a następnie pokrywa się ją farbą olejną zmieszaną z żywicą, uzyskując efekt przypominający klejnot. Jego ulubionymi lekturami w tym czasie były kazania Mistrza Eckharta. Studiował także symbolizm alchemików i alchemię oraz psychologię Carla Gustava Junga. Jego ulubionym wzorem był manieryzm, zwłaszcza Jacques Callot, a duży wpływ wywarli na niego także Jan Van Eyck i Jean Fouquet.

Tryptyk „Tajemnica różańca świętego” w Rosenkranzkirche w Hetzendorf. Źródło: Wikimedia Commons

Pobyt w stolicy Francji przerywały podróże do USA, Włoch, Hiszpanii i Anglii, w trakcie których na licznych wystawach prezentował też swoje prace. W 1957 roku przebywał kilka miesięcy w klasztorze „Dormitio” w Jerozolimie, gdzie zajmował się malarstwm ikonowym i namalował w refektarzu Ostatnią Wieczerzę. Dla kościoła Rosenkranzkirche w Hetzendorf (Wiedeń) wykonał w latach 1958–1960 tryptyk ołtarzowy „Die Geheimnisse des hochheiligen Rosenkranzes” (Tajemnica różańca świętego). 17 września 1959 roku założył z Friedensreichem Hundertwasserem i Arnulfem Rainerem instytucję „Pintorarium”, która miała być nie tylko szkołą malarstwa, ale przede wszystkim szkołą myśli i życia.^[2]. W 1960 roku zorganizował w Hanowerze w Kerstner-Museum wystawę o Wiedeńskiej Szkole Realizmu Fantastycznego, którą następnie pokazano we Frankfurcie, Berlinie i Wiedniu. Ugruntowały one pozycję grupy jako nowej awangardy w niemieckojęzycznym świecie sztuki.

Po powrocie do Wiednia w 1962 roku został profesorem w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. W wydanej w 1966 roku książce „Architectura Caelestis – Bilder des verschollenen Stils” (Architektura doskonała – obrazy utraconego stylu) przedstawił własną wizję, którą nazwał „verschollener Stil” (styl utracony). Ernst Fuchs zyskał wielkie uznanie dzięki dużej wystawie w 1969 roku w wiedeńskim muzeum Albertina. Na ten okres przypada także współpraca Fuchsa z poetą H. C. Artmannem, czego rezultatem była książka „Grünverschlossene Botschaft” wydana w 1967 roku. Pracował także jako scenograf dla oper i baletu.

W 1968 roku Ernst Fuchs zrealizował swoje pierwsze własne dzieło teatralne w Akademietheater i zaprojektował scenografię do „Carmen” dla Stadttheater Klagenfurt, a w 1969 roku do baletu „Der Golem”. W 1972 roku kupił zrujnowany budynek Otto Wagner Villa, w którym realizował własne pomysły architektoniczne, a w 1988 roku otworzył prywatne Muzeum Ernsta Fuchsa (niem. Ernst-Fuchs-Museum).

Ernst Fuchs postrzegał siebie jako „artystę uniwersalnego”, który nie jest tylko malarzem i grafikiem. Zajmował się rzeźbiarstwem i rzemiosłem artystycznym. Projektował meble, kafelki, porcelanę, biżuterię, medaliony, tapety, dywany i tkaniny, komponował opery, nagrywał płyty CD, napisał kilka książek, a w 1982 roku zaprojektował specjalny znaczek pocztowy. Na szczególną uwagę zasługuje zaprojektowane przez niego wydanie Biblii. Stworzył także kilka ważnych cykli rycin, takich jak „Jednorożec” (1950-1952), „Samson” (1960-1964), „Estera” (1964-67) i „Sfinks” (1966-67).

„Królowa Estera” na masce Cadillaca przy wejściu do Teatru-Muzeum Dalego w Figueres. Źródło: Wikimedia Commons

Od 1970 roku realizował liczne projekty rzeźbiarskie, takie jak „Królowa Estera” (wys. 2,63 m, 1972), która znajduje się przy wejściu do muzeum, a także jest zamontowana na masce Cadillaca przy wejściu do Teatru-Muzeum Dalego w Figueres w Hiszpanii. W 1974 roku brał udział w projektowaniu scenografii i kostiumów do oper Mozarta („Czarodziejski flet”) i Richarda Wagnera („Parsifal” i „Lohengrin”). W 1993 roku Erich Fuchs został zaprezentowany na wystawie retrospektywnej w Państwowym Muzeum Rosyjskim w Sankt Petersburgu i był jednym z pierwszych artystów zachodnich uhonorowanych w ten sposób. Krytycy sztuki często uznawali jego dzieła za kiczowate i komercyjne. Ernst Fuchs wielokrotnie wyróżniał się jako artystyczny projektant bogato zdobionych budynków; na krótko przed śmiercią zrealizował na przykład Ostatnią Wieczerzę w kościele parafialnym św. Egida (Pfarrkirche Klagenfurt-St. Egid)  w Klagenfurcie.

Ostatnia Wieczerza w Pfarrkirche Klagenfurt-St. Egid. Źródło: Wikimedia Commons

Ernst Fuchs był ojcem 16 dzieci z siedmiu związków^[3]. Zmarł 9 listopada 2015 w Wiedniu i został pochowany na cmentarzu Hütteldorf w dzielnicy Penzing w Wiedniu.

Pisma

• Architectura caelestis: die Bilder des verschollenen Stils. 1966.
• Album der Familie Fuchs. 1973
• Im Zeichen der Sphinx: Schriften und Bilder. 1978.
• Aura: Ein Märchen der Sehnsucht. 1981.
• Der Prophet des Schönen: Arno Breker. 1982.
• Von Jahwe: Gedichte. 1982.

Literatura

• Bożena Intrator: „Ernst Fuchs : miłość do wielu wymiarów”. Gutenberg. 2003, nr 1, s. 36-42.

Linki

• Ernst Fuchs (Maler) w Wien Geschichte Wiki der Stadt Wien, online.
• Biografia Ernsta Fuchsa w ernstfuchs-zentrum.
• Prace Ernsta Fuchsa w GALERIE 10.
• Obrazy Ernsta Fuchsa w ernstfuchs-zentrum.

Przypisy

1. ↑Johann Werfring: Der heilige Großvater w „Wiener Zeitung“ z 3 grudnia 2009, dodatek „ProgrammPunkte“, s. 7.
2. ↑DAS PINTORARIUM.
3. ↑Die Familie Fuchs w ernstfuchs-zentrum.