Friedrich Müller

Friedrich Müller (zwany Maler Müller; ur. 13 stycznia 1749 w Kreuznach, zm. 23 kwietnia 1825 w Rzymie) – niemiecki malarz, sztycharz i poeta okresu Sturm und Drang. (wyznanie ewangelickie, od 1800 katolickie)

Friedrich Müller
Friedrich Müller.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia


  • Ojciec: Johannes Friedrich (1727–60), piekarz i gospodarz;
  • Matka: Katharina Margaretha Roos (1730–96);
  • Stan cywilny: kawaler.

Biografia


Friedrich Müller urodził się 13 stycznia 1749 w Kreuznach. W latach 1759-1763 uczęszczał do gimnazjum w rodzinnej miejscowości. Jednak wczesna śmierć ojca spowodowała, że musiał pomagać matce w prowadzeniu gospodarstwa i przerwać naukę. W wolnych chwilach rysował zwierzęta, krajobrazy i karykatury. Jego talent dostrzegł dyplomata i mecenas Gerhard Heinrich Schmerz (1740–1810) i od 1765 umożliwił mu naukę u malarza dworskiego Daniela Hiena w Zweibrücken. Od 1768 do 1775 regularnie przebywał w Mannheim, gdzie od 1770 kontynuował naukę malarstwa u Petera Antona. W Mannheim zamieszkał na stałe w 1775 roku. Bogate życie kulturalne Mannheim przyczyniło się do ujawnienia talentu pisarskiego Müllera. W 1774, dzięki pośrednictwu Johanna Friedricha Hahna, zadebiutował w Göttinger Musenalmanach wierszem Lied eines bluttrunknen Wodanadlers, następnie od 1774 do 1778 regularnie publikował pod pseudonimem „Mahler Müller” w czasopiśmie Christiana Friedricha Schwana Die Schreibtafel i zaprzyjaźnił się z przedstawicielami nowego nurtu literackiego Sturm und Drang. Związał się z grupą Göttinger Hainbund i został miłośnikiem „nieśmiertelnegp” Klopstocka. Publikowane w wydawnictwie Schwana idylle i dramaty Friedrich Müller ozdabiał własnoręcznymi ilustracjami. Jego znajomość muzyki potwierdza dramat Niobe, ein lyrisches Drama (1778), któremu nadał formę libretta operowego.

Wczesne prace Müllera, przede wszystkim ryciny ze zwierzętami, przekonują do dzisiaj swoim realizmem i innowacyjnym prowadzeniem kreski. Jego najważniejszymi dokonaniami literackimi w okresie pobytu w Mannheim są odświeżenie literackiej idylli i odkrycie treści Fausta Goethego dla literatury wyższej. Sielanki Müllera traktują o reńskich chłopach (Die Schaaf-Schur, 1775), faunach i satyrach (Der Satyr Mopsus; Bacchidon und Milon, obie 1775). W sielance Adams erstes Erwachen und erste seelige Nächte (1778) zastosował patetyczny i ekspresyjny język. W dwóch fragmentarycznych sztukach na temat Fausta (Situation aus Fausts Leben, 1776; Fausts Leben, Erster Theil, 1778) jako pierwszy z kręgu młodych geniuszów opracował środkami estetycznymi kierunku Sturm und Drang typową dla tego okresu postać tak zwanego „Selbsthelfera”, który zaprzedał duszę diabłu i pokonuje każdą przeszkodę, aby przeżyć własną indywidualność.

Dzięki pomocy finansowej elektora Bawarii Karola II, jak również Karla Theodora von Dalberga i kręgu weimarskiego skupionego wokół Goethego udał się w 1778 do Rzymu. Planowane przez Müllera trzyletnie studiowanie malarstwa historycznego zakończyło się dożywotnim pobytem we Włoszech. Podczas choroby Friedrich Müller konwertował w 1800 na katolicyzm. Życiorys Müllera pokazuje niepowodzenie artysty wynikłe zarówno z uwarunkowań owego czasu, jak również jego własnego trudnego charakteru. Rysunki, które posyłał do Weimaru spotkały się autorytarną krytyką Goethego. Od 1787 pracował coraz częściej jako cicerone (przewodnik) i antykwariusz. Po wkroczeniu oddziałów francuskich do Rzymu został wypędzony w 1798 na rok do Tivoli. Chociaż od 1804 ponownie otrzymywał pensję z dworu monachijskiego (od 1806 był królewskim malarzem nadwornym), popadł w kłopoty finansowe po poręczeniu pożyczki baronowi Karlowi Gregorowi von Knorringm, szwagrowi Ludwiga Tiecka. W 1805 oprowadzał bawarskiego księcia koronnego po Rzymie. Przez kilka lat pracował jako agent dzieł sztuki dla dworu bawarskiego. Trzytomowa edycja dzieł Müllera, która ukazała się w 1811 z inicjatywy Ludwiga Tiecka nie przyniosła oczekiwanego sukcesu i zainteresowania twórczością pisarza. Również jego obrazy nie znajdowały kupców. Mimo niepowodzenia, obstając przy swoim geniuszu, nadal niezmordowanie pracował jako poeta i malarz. Ukończony w 1814 i przesłany w 1822/23 manuskrypt poetyckiej wersji Fausta został odrzucony przez wydawnictwo Cotta (Der dramatisirte Faust, Nachlaßed. hrsg. v. U. Leuschner, 1995). Podobnie nie wzbudziły zainteresowania wydawców Das römisch Kunstantiquariat i Die Winde, satyryczne dramaty o biznesie artystycznym w Rzymie. Muzyczna trylogia dramatyczna Adonis – Die klagende Venus – Venus Urania ukazała się w roku śmierci autora w Wiedniu (wydanie w Karlsruhe z 1825 nie jest autoryzowanym opracowaniem). Ody Müllera wykazują wpływ Klopstocka. Z kolei jako korespondent rzymski i polemiczny krytyk sztuki Friedrich Müller był poszukiwany na niemieckim rynku czasopism. Jego bogata korespondencja ((Briefwechsel, 1995) tworzy oryginalny obraz kulturalnego i politycznego życia w epoce Goethego.

Pisma


  • Der Satyr Mopsus: eine Idylle in drey Gesängen. Frankfurt ; Leipzig [i.e. Mannheim], 1775 (online).
  • Bacchidon und Milon: eine Idylle; nebst einem Gesang auf die Geburt des Bacchus. Frankfurt ; Leipzig [i.e. Mannheim], 1775 (online).
  • Balladen. Mannheim, 1776 (online).
  • z Christianem Friedrichem Schwanem : Situation aus Fausts Leben. Mannheim, 1777 (online).
  • z Aegidem Verhelstem : Adams erstes Erwachen und erste seelige Nächte. Mannheim, 1778 (online).
  • Niobe: ein lyrisches Drama. Mannheim, 1778 (online).
  • Der hohe Ausspruch oder Chares und Fatime: eine alt-persische Novelle. Theil 1. Wien, (1825) (online).
  • Der hohe Ausspruch oder Chares und Fatime: eine alt-persische Novelle. Theil 2. Wien, (1825) (online).
  • Golo und Genovefa. 1811.

Literatura