Friedrich Maximilian Klinger

Friedrich Maximilian Klinger (znany także jako Fedor Iwanowitsch Klinger; Friedrich Maximilian von Klinger; ur. 17 lutego 1752 we Frankfurcie nad Menem; zm. 9 marca 1831 w Dorpacie (obecnie Tartu w Estonii) - poeta i dramaturg. Od jego dramatu Sturm und Drang pochodzi nazwa ruchu literackiego o tej samej nazwie. (wyznanie ewangelickie)

Friedrich Maximilian Klinger
Friedrich Maximilian Klinger.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johannes (1723–60), konstabl, puszkarz miejskiej artylerii we Frankfurcie; matka Cornelia Fuchs (1727–1800) z Homburga; ożenił się w St. Petersburgu w 1788 z Elisabeth Alexejewą (1761–1844), z nieślubną córką księcia Grigorija Orłowa (1734–1783) i Heleny Stepanowej księżnej Kurakin z domu Apraxin; dzieci 3 synów (2 wcześnie zmarło), Alexander ( 1791, poległ w 1812), rosyjski kapitan sztabowy, adjutant generała Barclaya de Tolly.

Życiorys

Klinger pochodził z niezamożnej rodziny. Po wczesnej śmierci ojca pomagał matce, która zarabiała na utrzymanie jako praczka. Jeszcze w gimnazjum zarabiał jako śpiewak i palacz w szkolnym piecu. Po zdanej maturze w 1772 r. pozostał przez dwa lata z rodziną we Frankfurcie. W tym czasie wszedł w bliższy kontakt z Johannem Wolfgangiem Goethe (1749–1832), którego przypuszczalnie znał przelotnie od dziecka. W pokoju Klingera spotykał się krąg rówieśników i przyjaciół o podobnych poglądach, do którego poza Goethe należeli muzyk Philipp Christoph Kayser (1755–1823), Jakob Michael Reinhold Lenz (1751–1792) i Heinrich Leopold Wagner (1747–1779). Dzięki pomocy finansowej Goethego mógł wiosną 1774 r. rozpocząć studia prawnicze w Gießen, gdzie, również dzięki pośrednictwu autora Cierpień młodego Wertera mógł mieszkać w domu prawnika Höpfnera.

W krótkim czasie powstały jego pierwsze dramaty m.in. Sturm und Drang, od którego pochodzi nazwa kierunku literackiego » Sturm und Drang « (» burza i napór «). W maju 1776 r. opuścił, bez ukończenia studiów, Gießen i udał się do Weimaru do Goethego. Po entuzjastycznym przywitaniu, wkrótce pojawiły się między nimi rozdźwięki i Klinger opuścił Weimar. Dopiero w 1801 r. Goethe nawiązał z nim ponownie kontakt listowny.

Jako dramaturg przyłączył się do grupy teatralnej Abela Seylera (1730–1800), z którą od października 1776 do 1778 r. przebywał w Lipsku, Dreźnie, Mannheim, Kolonii, Frankfurcie i Moguncji. W czasie podróży do Szwajcarii odwiedził szwagra Goethego Johanna Georga Schlossera (1739–1799) w Emmendingen. Problemy egzystencjalne Klingera skłoniły go do wstąpienia do wojska. Brał udział w wojnie bawarskiej o dziedziczenie tronu (1778/79), a dzięki pośrednictwu Schlossera wstąpił do rosyjskiej służby państwowej jako porucznik ordynans dziedzica tronu Pawła I Piotrowicza (1754–1801). Ten decydujący krok rozpoczął jego karierę w Rosji. W 1803 r. został kuratorem uniwersytetu w Dorpat, jak również objął nadzór nad szkolnictwem Estonii i Kurlandii, dzięki czemu wywarł duży wpływ na rosyjską reformę szkolnictwa. Po 1820 r. wycofał się z wszystkich funkcji publicznych i odtąd mieszkał w Dorpat, gdzie zmarł 9 marca 1831 roku.

Dzieła (wybór)

  • Otto (dramat), 1775.
  • Das leidende Weib, (tragedia), 1775.
  • Die Zwillinge, (tragedia), 1776.
  • Sturm und Drang, 1776 (pol. wyd. 1901, Burza i szał : dramat w 5 aktach, tłum. Franciszek Habura).
  • Orpheus,(powieść), 1778–1780.
  • Der Derwisch, (Komedia), 1780.
  • Die Geschichte vom Goldenen Hahn, (powieść), 1785.
  • Fausts Leben, Thaten und Höllenfahrt (powieść), 1791.
  • Geschichte Raphaels de Aquillas (powieść), 1793.
  • Der Faust der Morgenländer, oder Wanderungen Ben Hafis, (powieść), 1797.
  • Betrachtungen und Gedanken über verschiedene Gegenstände der Welt und der Literatur, 1803–1805.

Literatura

  • Neuer Nekrolog der Deutschen auf das Jahr 1831, Band 9, s.175.
  • Adalbert Elschenbroich: Klinger, Friedrich Maximilian w Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 12, Duncker & Humblot, Berlin 1980, ISBN 3-428-00193-1, s. 83–89.

Linki

Autor: Roman Penkała