Franz von Lenbach

Franz Seraph Lenbach (od 1882 Franz Ritter von Lenbach; ur. 13 grudnia 1836 w Schrobenhausen; zm. 6 maja 1904 w Monachium) – niemiecki malarz realistyczny i portrecista. Za życia był jednym z najbardziej znanych artystów w Niemczech i Austrii. Namalował portrety Otto von Bismarcka (1815–1898), cesarza Wilhelma I (1797–1888), królów Ludwika I (1786–1868) i Ludwika II (1845–1886), papieża Leona XIII oraz wielu prominentnych postaci świata nauki i sztuki. Z powodu pozycji towarzyskiej i stylu życia określony został publicznie, a także przez historyków sztuki jako „monachijski książę malarzy”. (do 1887 wyznania katolickiego)

Franz_von_Lenbach - Autoportret (ca.1879)
Autoportret Franza von Lenbacha, ok. 1879.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec : Franz Joseph Lempach, od 1805 Lembach (1788–1852), mistrz murarski w Schrobenhausen.
  • Matka : Maria Josepha z domu Herker (1808–44).
  • Bracia : Ludwig Konrad (1838–88, zegarmistrz), Albert Georg (ur. 1842, mistrz budowlany).
  • Brat przyrodni : Karl August (1828–47), malarz.
  • Ożenił się : 1) we Wrocławiu (wówczas niem. Breslau) w 1887 (rozwód 1896) z hrabianką Magdaleną z domu von Moltke (1864–1957), 2) w Monachium w 1896 z Charlotte (Lolo) z domu von Hornstein (1861–1941).
  • Dzieci : 2 córki z pierwszego małżeństwa i jedna córka z drugiego.

Życiorys

Franz von Lenbach pierwsze lekcje malarstwa otrzymał od starszego brata przyrodniego Karla Augusta (1828–47) i malarza zwierząt Johanna Baptisty Hofnera (1832–1913). Od stycznia 1854 studiował rysunek w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. W Akademii rozpoczął w 1856 naukę malarstwa u Hermanna Franza Anschütza (1802–1880), a od listopada 1857 kontynuował ją u Carla Theodora von Pilotyego (1826–1886). Tutaj studiował razem z Hansem von Maréesem (1837–1887), Hansem Makartem (1840–1884), Nikolausem Gysisem (1842–1901) i innymi.

Sprzedaż pierwszego dużego obrazu Landleute auf der Flucht vor einem Gewitter i otrzymane stypendium umożliwiły mu w 1858 pierwszą podróż do Włoch. Wynikiem tej podróży były obrazy Der Hirtenknabe i Der Titusbogen in Rom. Oba te dzieła pokazują Lenbacha jako typowego przedstawiciela „rewolucyjnego” wówczas kierunku malarstwa plenerowego. Jednak tylko przez krótki czas pozostał wierny temu sposobowi malowania. Potem, po krótkiej działalności pedagogicznej w Arcyksiążęcej Saskiej Szkole Sztuk Pięknych w Weimarze, gdzie poznał Reinholda Begasa (1831–1911) i Arnolda Böcklina (1827–1901), rozpoczął po 1862 na zlecenie hrabiego Adolfa Friedricha von Schacka kopiowanie obrazów. Od 1864 do 1865 razem z Hansem von Maréesem kopiował w Rzymie obrazy starych mistrzów, przeważnie Tycjana i Rubensa. Tę samą działalność prowadzili w 1865/66 we Florencji i w 1867/68 w Madrycie. Praca ta wywarła zdecydowany wpływ na jego dalszą twórczość; pojawił się w niej styl starych mistrzów, co wyraźnie widać w portrecie siostry Josefiny, za który otrzymał w 1867 złoty medal na światowej wystawie w Paryżu.

Po powrocie z pobytu w Hiszpanii, gdzie przebywał od 1870 do 1875, zamieszkał we Wiedniu i pracował w atelier przyjaciela Hansa Makarta. W tym czasie ograniczył się do malowania portretów, co na krótko przerwał pod wpływem wrażeń z podróży do Egiptu (Aleksandria i Kair), którą odbył w 1875/76 razem z Makartem, Viktorem Tilgnerem (1844–1896) i innymi. Franz von Lenbach namalował portrety Otto von Bismarcka (1815–1898), cesarza Wilhelma I (1797–1888), królów Ludwika I (1786–1868) i Ludwika II (1845–1886), Ferenca Liszta (1811–1886), Richarda Wagnera (1813–1883), Rudolfa Virchowa (1821–1902), Theodora Mommsena (1817–1903) i wielu innych znanych postaci. W portretach koncentrował się na świetle padającym na twarz i na oczach (określano go „malarzem oczu”), a zaniedbywał pozostałe rzeczy, przy czym ciało, ubiór i przeważnie także ręce zanikały w ciemności.

W latach 1882–87 Franz von Lenbach rezydował w Rzymie w Palazzo Borghese. Od 1887 mieszkał we własnej willi w Monachium, gdzie zawsze przyjeżdżały znane osoby przez niego portretowane. Friedrich August von Kaulbach (1850–1920) nazwał go „księciem malarzy” monachijskiego życia kulturalnego i artystycznego. Jako prezydent założonego w 1892 towarzystwa Gesellschaft zur Beförderung rationeller Malverfahren kierował w 1893 pierwszym kongresem poświęconym technice malowania.

12 października 1902 Franz von Lenbach doznał udaru mózgu; jego stan zdrowia ciągle się pogarszał i zmarł 6 maja 1904 w swojej willi w Monachium.

Obrazy (wybór)

Droga wiejska w Aresing, Franz von Lenbach

 

Droga wiejska w Aresing, 1856. Nowa Pinakoteka, Monachium.
Źródło: Wikimedia Commons

Lenbach–Włoscy chłopcy

 

Włoscy chłopcy, 1859. Zamek w Weimarze.
Źródło: Wikimedia Commons

Lenbach–Czerwony parasol

 

Czerwony parasol, 1859. Kunsthalle, Hamburg.
Źródło: Wikimedia Commons

Franz von Lenbach - Hirtenknabe (1860)

 

Pastuszek, 1860. Bayerische Staatsgemäldesammlungen, Monachium.
Źródło: Wikimedia Commons

Madonna (według Murillo

 

Madonna (według Murillo), (1865) Schack-Galerie w Monachium.
Źródło: Wikimedia Commons

Alhambra w Grenadzie

 

Alhambra w Grenadzie, (1868) Schack-Galerie w Monachium.
Źródło: Wikimedia Commons

Literatura

  • Sonja von Baranow: Franz von Lenbach. Leben und Werk. DuMont, Köln 1986, ISBN 3-7701-1827-8.
  • Sonja von Baranow: Lenbach, Franz w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 14, Duncker & Humblot, Berlin 1985, ISBN 3-428-00195-8, s. 198–200 (online).

Linki