Ferdinand Hodler
Ferdinand Hodler (ur. 14 marca 1853 w Gurzelen w kantonie Berno; zm. 19 maja 1918 w Genewie) - szwajcarski malarz tworzący w stylu secesji. (wyznanie ewangelicko-reformowane)
 |
| Autoportret z szeroko otwartymi oczami III, 1912. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Johann (1826-60), stolarz; matka Margarete Neukomm (1828-67) z Langenthal; ojczym (od 1861) malarz dekoracyjny Gottlieb Schüpbach (1814-73); miał 5 rodzeństwa oraz 5 przybranego rodzeństwa; - ożenił się 1) w Chaux-de-Fonds w 1889 (rozwód w 1891) z Emilią Bertą Stucki (ur. 1867), 2) w Bernie w 1898 Berthe Jacques (ur. 1868); miał 2 adoptowanych dzieci: syna Hectora i córkę.
Życiorys
Ferdinand Hodler wyrastał w ubogiej rodzinie. Od młodych lat musiał zarabiać na swoje utrzymanie oraz w miarę możliwości na potrzeby rodzeństwa. Już do 1885 r. wszyscy członkowie jego rodziny zmarli, przeważnie na gruźlicę.
Hodler rozpoczął naukę malarstwa w 1868 r. u malarza Ferdinanda Sommera (1822-1901) w Thun. W 1872 r. zamieszkał w Genewie, z która związał całe swoje życie artystyczne. Początkowo kopiował dzieła Alexandre Calame i François Diday'a. Tam przyjął go Barthélemy Menn jako wolnego słuchacza do »Ecole de figure«, gdzie uczył się do 1877 roku. Od 1874 r. brał regularnie udział w konkursach i wystawach w kraju i za granicą. W 1877 r. podróżował do Paryża, w latach 1877-79 przebywał w Hiszpanii i Madrycie.
W pewnym okresie pojawiły się u niego silne uczucia religijne i pragnął zostać księdzem. Potem pociągały go nauki przyrodnicze, a jeszcze później chciał pracować jako nauczyciel. Jego indywidualne i nowatorskie malarstwo przez długi czas znajdowało niewielkie zrozumienie.
W 1881 r. Ferdinand Hodler wynajął atelier w Genewie. Pierwsza wystawa jego prac odbyła się w 1887 r. w »Muzeum Sztuki« (Kunstmuseum) w Bernie. Jego obraz wielopostaciowy »Die Nacht« (1890, Noc) z powodów obyczajowych został w 1891 r. wykluczony z wystawy w »Musée Rath«. Po publicznym proteście artysty obraz został wystawiony z wielkim sukcesem w Genewie i w Paryżu, w »Salon du Champ-de-Mars«. Rok później pierwszy raz wziął udział w wystawie w »Salon de la Rose-Croix«, w Paryżu. W 1896 r. namalował 26 figur na fasadzie pawilonu sztuki szwajcarskiej ekspozycji narodowej w Genewie. W 1897 r. wygrał pierwsze miejsce w konkursie na freski w sali broni w »Muzeum Krajowym« (Schweizerisches Landesmuseum) w Zurychu . Wystawa szkiców utworzyła początek ostrego sporu artystycznego, który został dopiero zakończony, kiedy rada związku zaaprobowała jedną z licznych jego propozycji. W 1904 r. był gościem honorowym podczas 19 wystawy »Secesji Wiedeńskiej« (niem. Wiener Secession). Odniesiony tam sukces utorował mu międzynarodową karierę oraz poprawił sytuację materialną artysty.
Dowiedziona w Zurychu umiejętność wykonywania dużych malowideł ściennych zaowocowała kilkoma zleceniami w Niemczech:
1908: w uniwersytecie w Jenie »Auszug der Jenenser Studenten in den Krieg gegen Napoleon, 1813« (Wymarsz studentów z Jeny na wojnę przeciw Napoleonowi w 1813 r.),
1914: w ratuszu w Hanowerze »Reformationsschwur der Bürger von Hannover« (Przysięga reformacyjna obywateli Hanoweru), 1913-16: w »Kunsthaus« w Zurychu »Blick in die Unendlichkeit« (Spojrzenie w nieskończoność).
W 1909 r. namalował obrazy leżącej na łożu śmierci Augustine Dupin, matki jego syna Hectora. W tym samym roku powstał fryz erotyczny »Die Liebe« (Miłość), który zbulwersował zuryską prasę i publiczność. Po tym jak w 1914 r. napisał manifest potępiający ostrzelanie przez oddziały niemieckie katedry w Reims został wykluczony ze wszystkich niemieckich stowarzyszeń artystycznych. Kiedy w 1915 r. umierała na raka Valentine Godé-Darel, ukochana i matka jego córki, trwał przy niej w jej walce ze śmiercią. Jej śmierć stała się tematem licznych jego obrazów z tego okresu.
W obu następnych latach Ferdinand Hodler kierował klasą malarstwa w »Ecole des Beaux-Arts« w Genewie. W 1917 r. odbyła się najobszerniejsza wystawa jego prac w »Kunsthaus« w Zurychu, pokazująca bogactwo i różnorodność jego dzieł, na której zaprezentował portrety, pejzaże i obrazy ścienne. W poszukiwaniu połączenia sztuki z »intelektem« posługiwał się określonymi elementami i tematami symbolizmu oraz stworzył dzięki zastosowaniu symetrii (podobieństw), jasnych form i kolorów pewien monumentalny styl. Około 1890 r. próbował wykorzystać malarstwo pejzażowe w znaczeniu mistycznym i religijnym, ale nie łączył postaci i pejzażów.
Holder otrzymał liczne nagrody, tytuły honorowe i był członkiem wielu stowarzyszeń (np. »Société nationale des artistes français«, 1891). W 1908 r. został prezydentem »Towarzystwa Szwajcarskich Malarzy, Rzeźbiarzy i Architektów« (niem.Gesellschaft Schweizerischer Maler Bildhauer und Architekten, GSMBA). W 1910 r. uniwersytet w Bazylei nadał mu tytuł doctora honoris causa filozofii, a w 1913 r. został odznaczony francuskim orderem oficera Legii Honorowej.
Ferdinand Hodler przyczynił się, jak żaden dotychczasowy artysta w Szwajcarii, do umocowania malarstwa w szwajcarskiej świadomości kulturalnej. Prowokacyjnymi obrazami wywołał kilka skandali i dłuższych intensywnych dyskusji. Nie założył ani jakiegoś nowego ruchu artystycznego, ani szkoły narodowej. Jego obrazy znajdowały się w centrum zainteresowania wielu kolekcjonerów sztuki w Szwajcarii. Hodler stworzył ok. 2000 obrazów i 10.000 rysunków. Naukowe katalogowanie jego prac rozpoczęto w 1998 r. i w 2008 r. ukazały się pierwsze dwa tomy o pejzażach oraz w 2012 tom dotyczący portretów. W 2007 r. obraz »Der Genfersee von Saint-Prex« osiągnął cenę 10,9 miliona franków szwajcarskich i była to najwyższa cena jaką dotychczas osiągnął obraz szwajcarskiego malarza.
Obrazy (wybór)
- Święty Sebastian, 1872/76.
- Górski krajobraz z nadchodzą burzą, ok. 1872.
- Portret Gastona de Morsiera, ok. 1874.
- Portret Friedricha Neukomma, ok. 1875.
- Portret Claude'a Camuzata, 1877.
- Nad brzegiem Manzanares, 1878/79.
- Stary człowiek w stajni, ok. 1881.
- Pejzaż alpejski (Stockhorn), 1882/83.
- Jan Kalwin i profesorowie na dziedzińcu Gimnazjum Genewskiego, 1883/84.
- Filozofujący robotnik, 1884.
- Noc, 1889.
- Las bukowy, 1885, nowe wersje 1890 i ok. 1894.
- Matka Royaume, 1886.
- Matka i diecko w ogrodzie, ok. 1887.
- Kasztanowce, 1893/94.
- Pejzaż wiosenny, ok. 1893.
- Wilhelm Tell, 1897.
- Właściciel winnicy, 1895.
- Dzień, 1900.
- Prawda, 1903.
- Jungfrau nad morzem mgły, 1908.
- Zachwycona kobieta, 1911.
- Paryska tancerka, 1912.
- Drwal, ok. 1913.
- Bitwa pod Murten (Morat), 1917.
Literatura
- Beat Sterchi i Cornelia Luchsinger: Ferdinand Hodler. Biographische Erinnerungen. Scheidegger & Spiess, Zürich 2004, ISBN 3-85881-156-4.
- Walter Hugelshofer: "Hodler, Ferdinand", w: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 9, Duncker & Humblot, Berlin 1972, ISBN 3-428-00190-7, s. 299, online.
Linki
- Pisma i obrazy Ferdinanda Hodlera w Deutsche Digitale Bibliothek.
- Beatrice Meier: Hodler, Ferdinand w Historisches Lexikon der Schweiz.
- Ferdinand Hodler – Eine symbolistische Vision.Kunstmuseum Bern, 2008, online.
- Dzieła Hodlera w Zeno.org.
- Obrazy Holdera w SIKART - Lexikon zur Kunst in der Schweiz.