Rainer Werner Fassbinder

Rainer Werner Fassbinder (pseudonim: Franz Walsch; ur. 31 maja 1945 r. w Bad Wörishofen (Bawaria); zm. 10 czerwca 1982 r. w Monachium) - niemiecki reżyser, producent filmowy, aktor i scenarzysta. Uważany jest za jednego z najważniejszych przedstawicieli nowego kina niemieckiego.

Rainer Werner Fassbinder
Rainer Werner Fassbinder, 1980.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Helmuth Fassbinder (1918-2010), lekarz; matka Liselotte Eder (1922-1993), tłumaczka i aktorka pochodząca z miejscowości Kowale koło Gdańska; - ożenił się w 1970 r. z Ingrid Caven, z którą rozwiódł się w 1972 r.; utrzymywał też liczne związki homoseksualne.

Życiorys

Rainer Werner Fassbinder po rozwodzie rodziców w 1951 r. zamieszkał z matką w Monachium. Gdy ta zachorowała na gruźlicę trafił do domu dziecka. Żył na przemian w internacie, domu lub u krewnych. W 1961 r. przerwał naukę w gimnazjum w Augsburgu i udał się do Kolonii do ojca. W tym czasie napisał pierwsze sztuki teatralne, wiersze i krótkie opowiadania. W 1963 r. wrócił do Monachium i uczył się przez trzy lata sztuki aktorskiej w Fridl Leonhard Studio. Poznał tutaj Hannę Schygullę, która później została kobiecą gwiazdą jego zespołu. W 1966 i 1967 r. bez sukcesu starał się o przyjęcie do akademii filmowej Deutsche Film- und Fernsehakademie Berlin. W tych też latach zrealizował swoje pierwsze filmy krótkometrażowe »Die Stadtstreicher« (1966, pol. Miejski włóczęga) i »Das kleine Chaos« (1967, pol. Mały chaos). Za film »Nur eine Scheibe Brot. Dialog über einen Auschwitzfilm« (1966, pol. Tylko jedna kromka chleba. Dialog o filmie z Oświęcimia) zdobył trzecie miejsce w konkursie dramatów Junge Akademie München.

Od 1967 r. Rainer Werner Fassbinder współpracował z wolną grupą teatralną w Monachium Action-Theater. Najpierw był tam aktorem, później reżyserem i scenarzystą. W 1968 r. napisał i wyreżyserował pierwszą sztukę teatralną »Katzelmacher« (pol. Dzieciorób). W tym samym roku założył razem z Hanną Schygullą, Peerem i Kurtem Raabem grupę aktorską antiteater, która szybko zwróciła na siebie uznanie. W 1969 r. zaprezentował pierwszy film fabularny »Liebe ist kälter als der Tod« (pol. Miłość jest zimniejsza niż śmierć), który nie zyskał szerszego uznania. Natomiast za sfilmowaną sztukę teatralną »Katzelmacher« uzyskał w tym samym roku liczne wyróżnienia na festiwalu filmowym w Mannheim, m.in. drugą nagrodę Deutscher Filmpreis i został okrzyknięty "cudownym dzieckiem filmu niemieckiego". Między 1969 a 1971 r. zrealizował 12 filmów m.in. »Warum läuft Herr R. Amok« (pol. Dlaczego biegnie pan R.Amok) i »Händler der vier Jahreszeiten« (pol. Handlarz czterech pór roku), które również zostały nagrodzone.

W 1971 r. założył własną firmę Tango-Film i był współzałożycielem Filmverlag der Autoren. W jednym z najgłośniejszych swoich filmów »Angst essen Seele auf« (1974, pol. Strach zżerać duszę), nagrodzonym na festiwalu w Cannes (Le Prix FIPRESCI), wzorował się na melodramacie »All That Heavens Allows« (USA, 1955) Douglasa Sirka. Brigitte Mira grała w filmie sprzątaczkę, która zakochała się w marokańskim emigrancie i przez to była wrogo traktowana przez rasistowskie środowisko.

Jednym z największych sukcesów kasowych Rainera Wernera Fassbindera był film »Die Ehe der Maria Braun« (1979, pol. Małżeństwo Ewy Braun), za który Fassbinder otrzymał wyróżnienie jako reżyser. Film ten otworzył pewną trylogię, w centrum której stały trzy kobiety: Maria Braun (Hanna Schygulla), wyemancypowana kobieta okresu powojennego i odrzucająca jakąkolwiek męską dominację; »Lola« (1981), traktuje o prostytutce (Barbara Sukowa), która w latach 50-tych była świadkiem korupcji i kumoterstwa w małym miasteczku; w filmie »Die Sehnsucht der Veronika Voss« (1982, pol. Tęsknota Veroniki Voss) przedstawił byłą gwiazdę (Rosel Zech) uzależnioną od morfiny. Film ten został w 1982 r. nagrodzony Złotym Niedźwiedziem.

Rainer Werner Fassbinder realizował także seriale telewizyjne (»Acht Stunden sind kein Tag« (1972), »Berlin Alexanderplatz« (1979, 13 odcinków + epilog)). Początkowo przez krytyków dość sprzecznie oceniane, zostały w międzyczasie uznane za majstersztyk sztuki reżyserskiej.

Homoseksualny melodramat »Querelle« (1982) wg powieści Jean'a Genet'a był jego ostatnim filmem. Fassbinder nie dożył jego prapremiery na festiwalu w Montrealu, gdyż zmarł 10 czerwca 1982 r. w Monachium z powodu ostrej niewydolności serca wywołanej mieszaniną tabletek nasennych, alkoholu i kokainy.

Po śmieci Rainera Wernera Fassbindera ukazało się kilka biografii napisanych przez osoby towarzyszące mu w życiu (Gerhard Zwerenz, Kurt Raab, Karsten Peters i Harry Baer) oraz w 1984 r. film »Ein Mann wie EVA«, w którym odtwórczynią postaci ekscentrycznego reżysera została aktorka Eva Mattes.

Filmografia (wybór)

  • 1966: Ein Platz für G. (asystent reżysera).
  • 1967: Tonys Freunde (aktor).
  • 1968: Der Bräutigam, die Komödiantin und der Zuhälter (aktor).
  • 1969: Fernes Jamaica (scenarzysta).
  • 1969: Liebe ist kälter als der Tod (aktor, reżyser).
  • 1970: Der amerikanische Soldat (aktor, reżyser, scenarzysta).
  • 1972: Franz und Ernst (reżyser, scenarzysta).
  • 1974: 1 Berlin-Harlem (aktor).
  • 1975: Angst vor der Angst (reżyser, scenarzysta).
  • 1977: Frauen in New York (reżyser, scenarzysta).
  • 1981: Polnischer Sommer (aktor).
  • 1982: Querelle - Ein Pakt mit dem Teufel (reżyser, scenarzysta, montażysta).

Literatura

  • Harry Baer: Schlafen kann ich wenn ich tot bin. Kiepenheuer & Witsch, München 1982, ISBN 3-462-01543-5.
  • Michael Töteberg: Rainer Werner Fassbinder: Filme befreien den Kopf. Frankfurt 1992, ISBN 3-596-23672-X.

Linki

Autor: Roman Penkała