Rudolf Eucken

Rudolf Christoph Eucken (ur. 5 stycznia 1846 r. w Aurich (Fryzja Wschodnia); zm. 15 września 1926 r. w Jenie) - niemiecki filozof, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1908. (wyznania ewangelickiego)

Rudolf Eucken
Rudolf Eucken.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Ammo Becker Eucken (1792-1851), poczmistrz w Aurich; matka Ida Maria z domu Gittermann (1814-1872); ożenił się w 1882 r. z Irene z domu Passow (1863-1941); miał córkę i 2 synów, Arnolda (1884-1950) Waltera (1891-1950).

Życiorys

Rudolf Eucken ukończył gimnazjum w Aurich, po czym od 1863 r. studiował w Getyndze filologię klasyczną, historię i filozofię u Rudolfa Hermanna Lotze (1817-1881) i Gustava Teichmüllera (1832-1888). W 1866 r. doktoryzował się pracą o Arystotelesie. W Berlinie wszedł w kontakt z Friedrichem Adolfem Trendelenburgiem (1802-1872). W latach 1867-1871 był nauczycielem w gimnazjach w Husum, Berlinie i Frankfurcie nad Menem. W 1871 r. został profesorem filozofii i pedagogiki w Bazylei jako następca Teichmüllera. W tym czasie uczyli tam też Fryderyk Nietzsche (1844-1900) i Jacob Burckhardt (1818-1897). Od 1874 r. był profesorem filozofii na uniwersytecie w Jenie, gdzie z przerwą na wykłady gościnne w Stanach Zjednoczonych w latach 1913-1914 pracował do emerytury. W 1908 r. otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.

W czasie I wojny światowej przebywał w Niemczech i nadal prowadził wykłady. 26 września 1918 r. z jego inicjatywy założono w Wittenberdze Towarzystwo Lutra (niem . Luther-Gesellschaft), którego został pierwszym prezydentem. W 1920 r. przeszedł na emeryturę.

Do jego uczniów zaliczali się Max Scheler (1874-1928) i Leopold Ziegler (1881-1958).

Rudolf Eucken zmarł 15 września 1926 r. w Jenie.

Jego pierwsze badania poświęcone były Arystotelesowi. Główny pogląd i praca Euckena polega na wstrząśnięciu ludźmi swojego okresu, których widzi w niebezpieczeństwie. Chce przy tym oddziaływać na całą ludzkość, ale jako Niemiec w pierwszej kolejności na Niemców. W 1878 r. w rozprawie »Geschichte und Kritik der Grundbegriffe der Gegenwart« (pol. Historia i krytyka pojęć podstawowych teraźniejszości) zwrócił się ku filozofii życia, której był jednym z najpopularniejszych przedstawicieli. Jego »Grundlinien einer neuen Lebensanschauung« (pol. Podstawy nowego poglądu życiowego) przedstawia ostateczny zwrot ku wypracowaniu nowej metafizyki umysłu. Pracował nad filozofią "idealnego światopoglądu", którego podstawowe rysy rozwinął już w latach 80-tych. Odrzucał każdą formę intelektualizmu w filozofii i propagował pewny "nowy idealizm", który nazwał "aktywizmem twórczym". Nie jednostka, lecz cała twórcza siła życiowa wszystkich ludzi powinna zostać aktywowana. W ten sposób został inicjatorem neoidealizmu.

W książkach »Der Sinn und Wert des Lebens« (1908) i »Geistige Strömungen der Gegenwart« (1904) krytycznie ustosunkował się do monizmu Ernsta Haeckela (1834-1919). Dzisiaj Eucken jest raczej nieznany i popadł w zapomnienie. W ostatnich latach życia Rudolf Eucken nadal zajmował się działalnością literacką i w piśmie »Der Sozialismus und seine Lebensgestaltung« (1921, pol. Socjalizm i jego kształtowanie życia) skrytykował marksizm.

Dzieła (wybór)

  • Die Methode der aristotelischen Forschung. 1872.
  • Geschichte der philosophischen Terminologie. 1879.
  • Ueber Bilder und Gleichnisse in der Philosophie. 1880.
  • Die Lebensanschauungen der großen Denker. 1890.
  • Der Wahrheitsgehalt der Religion. 1901.
  • Philosophie der Geschichte. 1907.
  • Der Sinn und Wert des Lebens. 1908.
  • Erkennen und Leben. 1912.
  • Die Träger des deutschen Idealismus. 1915.
  • Deutsche Freiheit. Ein Weckruf. 1919.
  • Der Sozialismus und seine Lebensgestaltung. 1920.
  • Der Kampf um die Religion in der Gegenwart. 1922.
  • Ethik als Grundlage des staatsbürgerlichen Lebens. 1924.

Literatura

  • Wolfgang Beutin: Preisgekrönte: Zwölf Autoren und Autorinnen von Paul Heyse bis Herta Müller. Ausgewählte Werke, sprachkritisch untersucht. Peter Lang Verlag, Frankfurt am Main 2012, ISBN 978-3-631-63297-0, s. 55-76.
  • Thomas Raeber: „Eucken, Rudolf Christoph” Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 4, Duncker & Humblot, Berlin 1959, ISBN 3-428-00185-0, s. 670-672 (online).

Linki

  • Pisma Euckena i o nim, w: Deutsche Digitale Bibliothek.
  • Peter A. Schmid: „Eucken, Rudolf” w Historisches Lexikon der Schweiz (HLS, online).
  • Hermann Lübbe: „Rudolf Eucken und der Idealismus” w tabula rasa, April 2009.