Paul Ernst


Karl Friedrich Paul Ernst (ur. 7 marca 1866 w Elbingerode (Harz); zm. 13 maja 1933 w Sankt Georgen an der Stiefing (Styria w Austrii)) – niemiecki pisarz i publicysta. Pisał powieści, opowiadania, nowele, dramaty, eposy i eseje. Jego wczesne dzieła zaliczane są do naturalizmu, a powstałe po 1920 do neoklasycyzmu, do którego zaliczany jest jako czołowy reprezentant tego nurtu w niemieckiej literaturze. (wyznanie ewangelickie)

Gedenkstein Am Schlachtensee (Zehll) Paul Ernst
Kamień pamiątkowy nad jeziorem Schlachtensee, Berlin-Zehlendorf.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia


Ojciec Wilhelm (1833–1911), nadzorca w kopalni; matka Emma (1840–1904), córka nauczyciela i kantora Paula Dittmanna (1808–88) w Uftrungen i Friederike Fessel z Roßla (Harz); – ożenił się 1) w Tomaszowie w 1890 z Werą (zm. 1891), córką rosyjskiego generała Kossenko, 2) w Rudow koło Berlina w 1899 (rozwód 1916) z Lilli (Louise Elisabeth) (1860-1918), córką polityka Roberta von Benda (1816–1899), 3) w Berlinie-Schmargendorf w 1916 z wdową Else (Elisabeth) von Schorn (1874–1946), córką filologa klasycznego Otto Apelta (1845–1932); dzieci z pierwszego małżeństwa miał syna, z drugiego syna i 2 córki, a z trzeciego syna.

Życiorys


Paul Ernst spędził dzieciństwo w Clausthal, gdzie od 1876 r. uczęszczał do gimnazjum. Od 1884 r. kontynuował naukę w gimnazjum w Nordhausen, gdzie rok później zdał maturę. Następnie studiował teologię ewangelicką i filozofię na uniwersytetach w Getyndze i Tybindze. Przeniósł się do Berlina, gdzie oprócz teologii studiował literaturę i historię. W Berlinie zaprzyjaźnił się z Arno Holzem (1863–1929). Dzięki braciom Heinrichowi i Juliusowi Hart, Holzowi i Johannesowi Schlaf (1862–1941) uzyskał kontakt z berlińskim towarzystwem literackim »Durch« propagującym idee naturalizmu i socjaldemokratyczne. W wyniku panującej nędzy i anonimowości w wielkim mieście, jakim był Berlin, przerwał dotychczasowe studia i poświęcił się gospodarce narodowej. Wpływ na to miały też pisma Lwa Tołstoja (1828–1910) i Karola Marksa (1818–1883). W 1892 r. doktoryzował się z ekonomii w Bernie. Przyłączył się do ruchu robotniczego i został członkiem Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (niem. Sozialdemokratische Partei Deutschlands, SPD), z której wystąpił już w 1896 roku.

W tym czasie Paul Ernst napisał pierwsze wiersze religijne. W latach 1896–1900, szukając własnej drogi był pod silnym wpływem twórczości Fiodora Michajłowicza Dostojewskiego (1821–1881). Właściwie jego twórczość literacka rozpoczęła się na przełomie XX wieku. Zaczął pisać dramaty, które wzorował na Sofoklesie, Schillerze i Hebbelu. Od 1903 r., mieszkając w Weimarze, napisał dramaty Demetrios, Canossa, Brunhild, Ariadne auf Naxos. Spotkał tam Wilhelma von Scholza (1874–1969) i Samuela Lublinskiego (1868–1910), z którymi prowadził dyskusje na temat neoklasycystycznej teorii dramatu. W latach 1905-06 był dramaturgiem w nowo powstałym teatrze w Düsseldorfie i współwydawcą czasopisma Masken.

W ostatnich 15-latach życia pisał eposy i prozę. W 1918 r. zamieszkał w Sonnenhofen koło Königsdorf, a potem na zamku Sankt Georgen koło Grazu, gdzie mieszkał od 1925 r. i zajmował się głównie tematyką historyczną i religijną. W tym czasie Paul Ernst napisał Das Kaiserbuch oraz cykl wierszy Der Heiland i Beten und Arbeiten.

Dzieła (wybór)


Powieści

  • Der schmale Weg zum Glück, 1904.
  • Die selige Insel, 1909.
  • Saat auf Hoffnung, 1916.
  • Grün aus Trümmern, 1923.
  • Das Glück von Lautenthal, 1933.
  • Der Schatz im Morgenbrotstal

Nowele i opowiadania

  • Altfranzösische Novellen, 2 tomy, 1909.
  • Der Tod des Cosimo, 1912.
  • Die Hochzeit, 1913.
  • Die Taufe, 1916.
  • Occultistische Novellen, 1922.
  • Die selige Insel und andere Erzählungen aus dem Süden, 1925.
  • Dramaty

  • Lumpenbagasch, 1898.
  • Im Chambre Séparée, 1899,
  • Die schnelle Verlobung, 1899.
  • Wenn die Blätter fallen, 1899.
  • Beatrice und Deflores : Trauerspiel in vier Aufzügen, 1904.
  • Demetrios : Tragödie in fünf Akten, 1905.
  • Eine Nacht in Florenz : Lustspiel in 4 Aufzügen, 1905.
  • Ritter Lanval : Lustspiel in 3 Aufzügen, 1906.
  • Der Hulla : Lustspiel in vier Aufzügen, 1906.
  • Ariadne auf Naxos. Ein Schauspiel in drei Aufzügen, 1912.
  • Canossa : ein Trauerspiel in 5 Aufzügen, 1908.
  • Über alle Narrheit Liebe : Lustspiel in drei Aufzügen, 1909.
  • Brunhild : Trauerspiel in drei Aufzügen, 1909.
  • Der heilige Crispin : Lustspiel in fünf Aufzügen, 19132.
  • Preußengeist : Schauspiel in 3 Aufzügen, 1915.
  • Ninon de Lenclos : Trauerspiel in drei Aufzügen, 1922.
  • Eseje

  • Henrik Ibsen, 1904.
  • Der Weg zur Form : ästhetische Abhandlungen vornehmlich zur Tragödie und Novelle , 1906.
  • Zusammenbruch des Idealismus, 1919.
  • Zusammenbruch des Marxismus, 1919.
  • Grundlagen der neuen Gesellschaft, 1930.
  • Der Zusammenbruch des deutschen Idealismus, 1931.
  • Liryka

  • Polymeter, 1898.
  • Der Heiland, 1930.
  • Beten und Arbeiten : Gedichte, 1932.
  • Pisma autobiograficzne i dzienniki

  • Bemerkungen über mein Leben, 1922.
  • Jugenderinnerungen, 1929.
  • Mein dichterisches Erlebnis, 1933.
  • Tagebuch eines Dichters, 1934.

Literatura


  • Wolfgang Heilmann: „Ernst, Karl Friedrich Paul” Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 4, Duncker & Humblot, Berlin 1959, s. 629–631 (online).
  • Georg Noth: Paul Ernst und die Erneuerung des Christentums. Merseburg: Stollberg 1997.
  • Jutta Bucquet-Radczewski: Die neuklassische Tragödie bei Paul Ernst (1900–1910). Würzburg: Königshausen u. Neumann 1993.

Linki