Erich Weinert
Erich Bernhard Gustav Weinert (ur. 4 sierpnia 1890 w Magdeburgu; zm. 20 kwietnia 1953 w Berlinie) – niemiecki pisarz i od 1943 prezydent antynazistowskiego Komitetu Narodowego Wolne Niemcy.
 |
| Pomnik Ericha Weinerta we Frankfurcie nad Odrą. Źródło: Wikimedia Commons |
Życiorys
Po ukończeniu szkoły dla chłopców Erich Weinert zaczął naukę zawodu w fabryce maszyn Rudolfa Wolfa w dzielnicy Magdeburga Buckau (Buckauer Maschinenfabrik Rudolf Wolf). Ojciec, o poglądach socjalistycznych, zabronił mu dalszej nauki i przystąpienia do matury obawiając się „ciemnoty klasowej”. W 1904 roku złożył świeckie ślubowanie „Jugendweihe”, zastępujące w kręgach ateistycznych konfirmację. Od 1908 do 1910 roku uczęszczał do szkoły rzemiosła artystycznego w Magdeburgu. W 1912 uzyskał w Królewskiej Szkole Sztuk Pięknych (Königliche Kunstschule) w Berlinie dyplom nauczyciela rysunku. W czasie I wojny światowej powołany został do wojska jako oficer.
Razem z innymi młodymi artystami założył towarzystwo artystyczne Die Kugel (Kula), do którego należeli m.in. Theodor Däubler (1876–1934), Max Herrmann-Neisse (1886–1941) i Johannes Robert Becher (1891–1958). W latach 1919–1920 uczył w szkole rzemiosła artystycznego w Magdeburgu, której wcześniej był uczniem. Początkiem 1920 opublikował w czasopiśmie towarzystwa „Zeitschrift für Neue Kunst und Dichtung“ pierwsze wiersze. W Lipsku pracował jako aktor i wykonywał artystyczne prace na zlecenie. Od maja 1921 duży sukces odniosły jego teksty w lipskim kabarecie „Retorte“. Teksty te zostały opublikowane pt. Der verbogene Zeitspiegel i Der Gottesgnadenhecht und andere Abfälle. Od 1923 występował w Berlinie w kawiarni „Küka“. Weinert publikował swoje teksty w wielu komunistycznych i lewicowych czasopismach, co z czasem doprowadziło do zakazu przemawiania w Prusach. Należał do założycieli powstałego w 1928 roku Związku Pisarzy Proletariacko-Rewolucyjnych (Bund Proletarisch-Revolutionärer Schriftsteller). W 1929 roku wstąpił do Komunistycznej Partii Niemiec (KPD) i został współpracownikiem jej organu prasowego „Die Rote Fahne”. W 1930 zaczął współpracę z kompozytorem Hannsem Eislerem (1898–1962) oraz śpiewakiem i reżyserem Ernstem Buschem (1900–1980).
Od 1933 do 1935 Weinert z drugą żoną i córką z pierwszego małżeństwa przebywał na emigracji w Szwajcarii, Paryżu i Terytorium Saary. Po plebiscycie na Terytorium Saary wrócił w 1935 do Paryża, skąd wkrótce wyjechał do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, gdzie pracował dla Radia Moskwa. Tutaj należał do moskiewskiego oddziału KPD, dotkniętego stalinowskimi czystkami. W wyniku krytyki Samuela Glesela (1910–1937) w „Deutsche Zentralzeitung” wykluczono go w 1936 ze Związku Pisarzy ZSRR i partii KPD. Gesel został w 1937 roku rozstrzelany w ramach „operacji niemieckiej” NKWD. Weinert wiedział także o zamordowaniu przez NKWD żyjącego na emigracji w Moskwie erfurckiego komunisty Paula Schäfera (1894–1938), ale podtrzymywał mit, że Schäfer zginął w 1937 w Hiszpanii. Jako korespondent wojenny Erich Weinert był w latach 1937–39 członkiem Brygady Międzynarodowej w wojnie domowej w Hiszpanii. Od lutego do jesieni 1939 przebywał w obozie dla internowanych w Saint-Cyprien.
Po niemieckim ataku na ZSRR Weinert pracował w sowieckiej propagandzie. Ulotki z jego wierszami rozpowszechniane były wśród walczących na froncie żołnierzy niemieckich. W 1943 wybrano go na prezydenta Komitetu Narodowego Wolne Niemcy. W 1946 roku wrócił ciężko chory do Niemiec, gdzie pracował jako wiceprzewodniczący Zentralverwaltung für Volksbildung w radzieckiej strefie okupacyjnej. Krótko przed śmiercią opublikował wspomnienia Erinnerungen (1952) zmarłego z wycieńczenia w Kazachstanie niemieckiego malarza Heinricha Vogelera (1872–1942).
Dzieła (wybór)
- Affentheater (wiersze), Berlin 1925.
- Rufe in die Nacht (wiersze z lat 1933–1943), Berlin 1947.
- Memento Stalingrad, Berlin 1951.
- Camaradas. Ein Spanienbuch, Berlin 1952.
Literatura
- Werner Preuß: Erich Weinert. Leben und Werk, Berlin 1978.
- Peter Erler: Weinert, Erich, w: Wer war wer in der DDR? Tom 2, Ch. Links, Berlin 2010, ISBN 978-3-86153-561-4.
Linki
- Erich Weinert w de.wikipedia.org, online.