Johann Eduard Erdmann

Johann Eduard Erdmann (ur. 13 czerwca 1805 w Wolmar (od 1917 Valmiera) na Łotwie; zm. 12 czerwca 1892 w Halle (Saale)) - niemiecki profesor filozofii i pisarz. (wyznania ewangelickiego)

Johann Eduard Erdmann
Johann Eduard Erdmann.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Wilhelm (1769-1824), pastor w Wolmar; matka Elisabeth Dorothea Walter (ur. 1782) , córka lekarza; - ożenił się w Królewcu w 1833 z Emilie Bandau (1805-77, wdowa); bezdzietny.

Życiorys

Johann Eduard Erdmann po ukończeniu studiów teologicznych w Dorpat (obecnie Tartu) w Estonii udał się jesienią 1826 r. do Berlina i uległ czarowi Hegla (1770-1831). W 1828 r. miała miejsce jego ordynacja i od 1829 do 1832 r. był pastorem w rodzinnej miejscowości. W 1830 r. doktoryzował się w Kilonii, w 1834 r. habilitował z zakresu filozofii w Berlinie i w 1836 r. został w Halle profesorem nadzwyczajnym, w 1839 zwyczajnym.

  Johann Eduard Erdmann należał razem z Georgiem Andreasem Gablerem (1786-1853), Carlem Friedrichem Göschelem (1781-1861), Karlem Reinholdem von Köstlinem (1819-1894) i innymi do prawego skrzydła szkoły heglowskiej. Z większym prawem niż Hegel został określony "pruskim filozofem państwowym". Jako systematyk szedł torem filozofii Hegla z późniejszego okresu i chciał pogodzić wiarę i wiedzę. Jego późniejszy pogląd, że filozofia systematyczna przeżyła się i została odłączona od historii filozoficznych prądów intelektualnych został potwierdzony przez jej rozwój.

Szczególną zasługą Erdmanna jako historyka filozofii jest wydanie dzieł Gottfrieda Wilhelma Leibniza (1646-1716). Jego pisma »Versuch einer wissenschaftlichen Darstellung der Geschichte der neuern Philosophie« (1834-1853) i »Grundriss der Geschichte der Philosophie« (2 tomy, 1866) są wybitnymi obrazami historii filozofii, które tylko twórczość Kuno Fischera (1824-1907) odsunęła w cień. Pismo »Philosophischen Vorlesungen über den Staat« (pol. Filozoficzne wykłady o państwie) jest ważnym teoretycznym świadectwem myśli politycznych pruskich konserwatystów po 1848 roku. W latach 60-tych nastąpiła u niego częściowa zmiana poglądów i przyznawał się do "polityki realnej" Otto von Bismarcka (1815-1898). Dla szerszej publiczności Johann Eduard Erdmann napisał »Psychologische Briefe« (pol. Listy psychologiczne, 1856).

Dzieła (wybór)

  • Darstellung und Kritik der Philosophie des Cartesius. 1834.
  • Versuch einer wissenschaftlichen Darstellung der Geschichte der neuern Philosophie. 1834-1853.
  • Wenn diese schweigen, werden Steine schreien. Was ist christlich? Um die Berufung. 1837.
  • Vorlesungen über Glauben und Wissen als Einleitung in die Dogmatik und Religionsphilosophie. 1837.
  • Grundriß der Psychologie. 1840.
  • Grundriss der Logik und Metaphysik. 1841.
  • Die Liebe, die Freiheit und die Gerechtigkeit durch den Glauben. 1841.
  • Leibnitz und die Entwicklung des Idealismus vor Kant. 1842.
  • Philosophische Vorlesungen über den Staat. 1851.
  • Psychologische Briefe. 1856.
  • Grundriss der Geschichte der Philosophie. 20 tomy, 1866.
  • Die deutsche Philosophie seit Hegels Tod. 1896.

Literatura

  • Max Heinze: „Erdmann, Johann Eduard” w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 48, Duncker & Humblot, Leipzig 1904, s. 389-391 (online).
  • Hans Joachim Schoeps: „Erdmann, Eduard” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 4, Duncker & Humblot, Berlin 1959, ISBN 3-428-00185-0, s. 569 (online).
  • Stephan Bitter: Erdmann, Johann Eduard. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 28, Bautz, Nordhausen 2007, ISBN 978-3-88309-413-7, s. 578-607.

Linki

Autor: Roman Penkała