Enno Littmann
Enno Littmann (ur. 16 września 1875 w Oldenburgu; zm. 4 maja 1958 w Tybindze) – niemiecki orientalista. (wyznanie ewangelickie)
Genealogia ↑
- Ojciec: Gustav Adolph (1829–93), właściciel drukarni w Oldenburgu, syn Johanna Christopha i Christiane Frohn;
- Matka: Sophie (1843–1924), córka Johanna Christiana Jacoby i Sophie Margarethe Wilken;
- Ożenił się: w 1921 z Elsą (ur. 1894), córką senatora Arnoldta Nöldeke (1865–1945) w Hamburgu i Luise Kitteler; wnuczka profesora orientalistyki Theodora Nöldeke (1836–1930);
- Dzieci: 2 córki.
Życiorys ↑
Enno Littmann uczył się w latach 1885–94 w gimnazjum w Oldenburgu, po czym w latach 1894–98 studiował teologię ewangelicką, orientalistykę (u Franza Praetoriusa (1847–1927) i Georga Jacoba (1862–1937)) , germanistykę, anglistykę i filologię klasyczną w Berlinie, Greifswaldzie i Halle, gdzie w 1898 r. uzyskał tytuł doktora filozofii. W zimie 1898/99 spędził jeden semestr na uniwersytecie w Strasburgu u Theodora Nöldeke (1836–1930).
Dzięki znajomości z amerykańskim studentem filologii klasycznej W. K. Prenticem nawiązał kontakt z uniwersytetem w Princeton, co zaowocowało w latach 1899–1900 i w 1904 roku udziałem w amerykańskich ekspedycjach archeologicznych do Syrii i Palestyny. W 1905/06 był członkiem amerykańskiej ekspedycji w Etiopii i w 1906 r. kierował niemiecką wyprawą do Etiopii (Deutsche Aksum-Expedition), która podjęła pierwsze wykopaliska w Aksum w regionie Tigraj. Jeszcze w czasie podróży otrzymał powołanie w 1906 r. na profesora zwyczajnego orientalistyki do Strasburga jako następca Theodora Nöldeke, następnie tę samą funkcję pełnił w Getyndze (1914-16), Bonn (1918-21) i Tybindze (1921-49). Krótkie przerwy w działalności pedagogicznej spowodowane były wyprawami archeologicznymi, które prowadziły go do Azji Mniejszej, jak również gościnnymi wykładami na uniwersytetach w Kairze i Aleksandrii.
Zainteresowanie Enno Littmanna dotyczyło w pierwszej kolejności epigrafiki semickiej i badania języka etiopskiego. Odczytał i skomentował inskrypcje nabatejskie, palmyrskie, syryjskie i inne oraz ważne historycznie teksty na starych zabytkowych budowlach etiopskich. Poza klasycznym językiem etiopskim zajmował się nowoczesnymi językami takimi jak amharski, ormo, harari, tigrinia i szczególnie tigre. Oprócz tego zbierał w arabskich i etiopskich rejonach, w których przebywał, wszystkie teksty ludowe i udostępniał je w oryginale i tłumaczeniu. Najwięcej czasu poświęcił tłumaczeniu Die Erzählungen aus den Tausendundein Nächten (6 tomów, 1921–28 Opowieści z tysiąca i jednej nocy).
Enno Littmann nie prowadził wykładów i rzadko odczyty publiczne, natomiast swoich studentów wprowadzał do różnych języków orientalnych praktycznie i interpretował z nimi wybrane teksty.
Dzieła (wybór) ↑
- Das Verbum der Tigresprache in Abessinien. München 1898.
- Eine amtliche Liste der Beduinenstämme des Ostjordanlandes. W: Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins 24, 1901, s. 26–31.
- Die äthiopischen Handschriften im griechischen Kloster zu Jerusalem. Weimar 1900.
- Neuarabische Volkspoesie, gesammelt und übersetzt. Berlin 1902 (online w Archive.org).
- Semitic Inscriptions. New York 1904 (z Davidem Magie Jr. i Duanem Reed Stuart; online w Archive.org).
- Zur Entzifferung der thamudenischen Inschriften. Berlin 1904.
- Philosophi Abessini. Paris 1904.
- Arabische Beduinenerzählungen. Strassburg 1908.
- Geschichte der äthiopischen Litteratur. 1909.
- Deutsche Aksum-Expedition. Tomy 1, 3, 4. Reimer, Berlin 1913.
- Die Altamharischen Kaiserlieder. Straßburg 1914.
- Semitic Inscriptions. Section A–D. Leyden 1914–49.
- Morgenländische Wörter im Deutschen. Berlin 1920.
- Die Erzählungen aus den Tausendundein Nächten. 6 tomów, 1921–28.
- Vom morgenländischen Floh. Dichtung und Wahrheit über den Floh bei Hebräern, Syriern, Arabern, Abessiniern und Türken. Leipzig 1925.
- Ein Jahrhundert Orientalistik. Lebensbilder aus der Feder von E. L. Wiesbaden 1955.
- Wörterbuch der Tigre-Sprache. (z Marią Höfner) Wiesbaden 1962.
- Die Erzählungen aus den Tausendundein Nächten. 6 tomów, 1921–28.
Literatura ↑
- Axel Knauf: Enno Littmann w: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 5, Bautz, Herzberg 1993, ISBN 3-88309-043-3, sp. 134–136.
- Rudi Paret: Littmann, Enno w: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 14, Duncker & Humblot, Berlin 1985, ISBN 3-428-00195-8, s. 710. (online).