Eduard Zeller

Eduard Gottlob Zeller (ur. 22 stycznia 1814 w Steinheim an der Murr; zm. 19 marca 1908 w Stuttgarcie) − niemiecki teolog i filozof będący jednym z pierwszych przedstawicieli neokantyzmu , chociaż początkowo był zwolennikiem filozofii Georga Wilhelma Friedricha Hegla (1770–1831). Należał do najwybitniejszych historyków antycznej filozofii greckiej. Jego trzytomowe dzieło Die Philosophie der Griechen (Filozofia Greków) ukazuje się do dzisiaj w nowych wydaniach i zostało przetłumaczone na wiele języków. (wyznanie ewangelickie)

Eduard Zeller
Eduard Zeller.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johann Heinrich (1772–1837), wyższy urzędnik, syn Heinricha Zellera (pastor w Nußbaum i Sulzbach a.M.) i Helene Laux; matka Johanna Christiane (1772-1850), córka pastora Johannesa Camerera i Johanny Friederike Moser; – ożenił się 22 czerwca 1847 z Emilie Baur (1823-1904), córką profesora teologii Ferdinanda Christiana Baura (1792–1860).

Życiorys

Eduard Zeller uczęszczał od 1827 r. do ewangelickiego seminarium (gimnazjum) w Maulbronn. W 1831 r. rozpoczął studia teologiczne i filozoficzne w Tybindze, w Tübinger Stift. Tam zaprzyjaźnił się z Davidem Friedrichem Straussem (1808–1874) i Friedrichem Theodorem Vischerem (1807–1887). W 1835 r. zdał pierwszy egzamin teologiczny i w 1836 r. został wikariuszem w Nellingen. 25 sierpnia 1836 r. w Tybindze doktoryzował się z filozofii pismem Nomoi. W 1837 r. był wikariuszem w Tybindze, od 1838 r. repetentem (docent w seminarium) w seminarium teologicznym w Urach i w 1839 r. tę samą funkcję pełnił w Tybindze. W 1840 r. habilitował się z zakresu teologii w Tybindze i rozpoczął pracę na tamtejszym uniwersytecie jako Privatdozent. Jako przedstawiciel "szkoły tybińskiej" zastosował metody historyczno-krytyczne w badaniach antyku grecko-rzymskiego.

12 stycznia 1847 r. powołano go na profesora nadzwyczajnego Nowego Testamentu oraz historii Kościoła i teologii na uniwersytecie w Bernie, gdzie w 1849 r. awansował na profesora zwyczajnego. Od 18 października 1849 r. Eduard Zeller był profesorem zwyczajnym na uniwersytecie w Marburgu, gdzie prowadził wykłady przede wszystkim na temat historii filozofii, historii filozofii religii i teologii filozoficznej od czasu Immanuela Kanta (1724–1804), historii filozofii prawa, stosunków między kościołem i państwem i inne. W 1862 r. nadano mu honorowe obywatelstwo Marburga. Od 1 października 1862 do 1872 r. był profesorem filozofii na uniwersytecie w Heidelbergu. W mowie inauguracyjnej Über Bedeutung und Aufgabe der Erkenntnistheorie (O znaczeniu i zadaniu teorii poznania) wprowadził do niemieckiej literatury pojęcie teorii poznania (Erkenntnistheorie). W 1868 r. otrzymał na uniwersytecie w Heidelbergu tytuł doktora honoris causa teologii. Od 17 czerwca 1872 do 1894 r. piastował funkcję profesora filozofii na uniwersytecie w Berlinie, gdzie wygłosił mowę inauguracyjną pt. Über die gegenwärtige Stellung und Aufgabe der deutschen Philosophie (O współczesnej pozycji i zadaniu niemieckiej filozofii).

Zeller był członkiem Pruskiej (od 1864), Bawarskiej (od 1873) i Wiedeńskiej Akademii Nauk (od 1890). W 1877 r. otrzymał order Pour le Mérite für Wissenschaft und Künste. Od 1895 r. Eduard Zeller mieszkał w Stuttgarcie. Razem ze swoim uczniem Ludwigiem Steinem (1859–1930) założył w 1888 r. Archiv für die Geschichte der Philosophie. W czasie pracy jako profesor na uniwersytecie w Marburgu założył wspólnie z Heinrichem von Sybelem (1817–1895) placówkę wspierającą ubogich.

Dzieła (wybór)

  • Platonische Studien, 1839.
  • Philosophie der Griechen, 3 tomy, 1844—1852.
  • Geschichte der christlichen Kirche. Uebersichtlich dargestellt, 1848.
  • Das theologische System Zwinglis, 1853.
  • Die Apostelgeschichte kritisch untersucht, 1854.
  • Religion und Philosophie bei den Römern, 1866.
  • Staat und Kirche. Vorlesungen an der Universität zu Berlin gehalten, 1873.
  • Grundriss der Geschichte der griechischen Philosophie, 1883.
  • Über die Gründe unseres Glaubens an die Realität der Außenwelt, 1884.
  • Friedrich der Große als Philosoph, 1886.
  • Geschichte der christlichen Kirche, 1898.

Literatura

  • Gerald Hartung (Hrsg.): Eduard Zeller. De Gruyter, Berlin / New York 2010. ISBN 978-3-11-020857-3
  • Klaus-Gunther Wesseling: Zeller, Eduard Gottlob w Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 14, Bautz, Herzberg 1998, ISBN 3-88309-073-5, sp. 388–402.

Linki

Autor: Roman Penkała