Eduard Marxsen

Eduard Marxsen (ur. 23 lipca 1806 w Nienstedten (obecnie część Hamburga); zm 18 listopada 1887 w Altonie (obecnie część Hamburga) – niemiecki kompozytor, pianista i dyrektor muzyczny.

 Eduard Marxsen
Eduard Marxsen.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec: Detlef Johann Marxsen (zm. 26 kwietnia 1830), organista;

Matka: Sophia Eleonora Johanna Michels(en);

Stan cywilny: kawaler.

Życiorys

Eduard Marxsen urodził się 23 lipca 1806 w Nienstedten jako syn organisty Detlefa Johanna Marxsena i jego żony Sophii Eleonory Johanny Michels(en). Początkowo muzyki uczył go ojciec, a w latach 1824–27 jego nauczycielem był hamburski kompozytor i pianista Johann Heinrich Clasing (1779–1829). Pierwsze kompozycje fortepianowe na dwie i cztery ręce Marxsena pochodzą z 1826 roku, a w następnym roku powstał utwór kameralny, ukazujący jego zainteresowanie stylem Carla Marii von Webera. W tym czasie często grał na organach zastępując schorowanego ojca. Po śmierci ojca udał się jesienią 1830 r. do Wiednia, aby uczyć się kontrapunktu u Ignaza von Seyfrieda i Simona Sechtera oraz gry na fortepianie u Carla Marii von Bockleta.

Po powrocie do Hamburga dał swój pierwszy koncert 15 listopada 1834 roku. Zagrał wówczas część własnych utworów spośród 18 skomponowanych w Wiedniu. Następnie wystąpił na scenie 12 listopada 1835 r., w jednym z koncertów poświęconych pamięci zmarłego Ludwiga van Beethovena. Po pobycie w Kopenhadze dał trzeci koncert w marcu 1837 r., podczas którego jako solista grał Koncert fortepianowy c-moll Mozarta. Dzieło Mozarta wywołało entuzjazm publiczności, co odbiło się echem w prasie.

W latach 1837–52 jako profesor muzyki uczył gry na fortepianie i kontrapunktu w Hamburgu. Od 1855 do 1887 uczył w Altonie, a jego uczniami byli m.in. Otto Cossela (pierwszy nauczyciela Brahmsa od 1841 r.), Ferdinand Thieriot oraz Johannes Brahms, jego najsłynniejszy wychowanek, z którym pracował od 1843 r. przez dziesięć lat. Początkowo uczył Brahmsa jedynie gry na fortepianie, a potem także kompozycji. To Eduard Marxsen odkrył dla młodych muzyków kompozycje Jana Sebastiana Bacha i Ludwika van Beethovena. W 1847 roku, roku śmierci Mendelssohna, Marxsen pisał: „Jeśli odebrano nam mistrza, to jest to, proszę mi wierzyć, mistrz pod innym względem większy niż ten, który rozkwita w tym cudownym dziecku.” Brahms zadedykował swojemu byłemu nauczycielowi napisany w 1881 r. II Koncert fortepianowy B-dur op. 83. Wraz ze sławą Brahmsa rosło też uznanie dla jego byłego nauczyciela.

W Altonie Eduard Marxsen założył w 1841 r. chór męski „Altonaer Liedertafel”, którym kierował przez 35 lat oraz został członkiem „Hamburger Tonkünstler-Vereins” (Stowarzyszenie Kompozytorów Hamburga). W 1875 r. otrzymał tytuł dyrektora Królewsko-Pruskiej Muzyki oraz Krzyż Kawalerski I klasy Orderu Ernestyńskigo. 19 listopada 1883 r. obchodzono jubileusz pięćdziesięciolecia jego kariery muzycznej i uczyniono go honorowym członkiem Stowarzyszenia Kompozytorów Hamburga. Z tej okazji Johannes Brahms wydał Hundert Variationen über ein Volkslied (Sto wariacji na temat pieśni ludowej) Marxsena, co sprawiło wielką radość kompozytorowi.

Eduard Marxsen zmarł 18 listopada 1887 w Altonie w wieku 81 lat.

Twórczość

Eduard Marxsen napisał ponad sto utworów, z których 70 opublikowano. Skomponował operetkę Das Forsthaus, 5 symfonii (Beethovens Schatten), uwertury, dziewięć zbiorów pieśni do tekstów m.in. Heinego, Müllera, Chamisso, pieśni dla chóru męskiego i liczne kompozycje fortepianowe, zwłaszcza wariacje i fantazje. Dokonał też licznych instrumentacji orkiestrowych, szczególnie utworów Beethovena. W instrumentacji Sonaty skrzypcowej nr 9 (Sonata Kreuzera) zastąpił brakujące scherzo drugą częścią Sonaty B-dur op. 106. Wykonanie jej w Lipsku spotkało się z łagodną oceną Roberta Schumanna, chociaż Schumann energicznie zaoponował przeciwko dołączeniu scherza. Wśród dzieł Marxsena nie znajdują się żadne kompozycje religijne czy sakralne. Według Waltera Niemana, biografa Brahmsa, kompozycje Marxsena są dziełem „szlachetnego artysty, rzemieślnika posiadającego najpełniejsze mistrzostwo swego zawodu.”

Utwory orkiestrowe

  • Uwertura B-dur (prapremiera 1834, Hamburg)
  • Aux mânes de Beethoven. Charakteristisches Tongemälde (prapremiera 1835, Hamburg)
  • Wielka symfonia c-moll (prapremiera 1837, Hamburg)
  • Wielka symfonia A-dur (według op. 47 Beethovena) (prapremiera 1835, Hamburg)
  • Uwertura do Romeo i Julia Shakespeare'a (prapremiera 1837, Hamburg)
  • Wielka symfonia a-moll (według sonaty Franciszka Schuberta [D 845])
  • Wielka symfonia A-dur
  • Wielka symfonia g-moll (prapremiera 1845, Hamburg)
  • Uwertura do Fedry Racine'a (Ouverture de Phèdre) (prapremiera 1845, Hamburg)
  • Uwertura do Króla Leara Shakespeare'a
  • Uwertura do Otello Shakespeare'a
  • Der trauernde Rabbi (Rabin w żałobie)

Pieśni

  • Lieder, op. 26
  • 3 Deutsche lieder, op. 28
  • 5 Poèmes de George Lotz, op. 30
  • 5 Poèmes de L. Wiehl, op. 32 (1840, wydane przez Breitkopf & Härtel)
  • Das Deutsche lied, op. 51 (1843, wydane w Altonie)

Literatura

Autor: Roman Penkała