Hans Driesch

Hans Adolf Eduard Driesch (ur. 28 października 1867 w Kreuznach; zm. 16 kwietnia 1941 w Lipsku) był niemieckim biologiem i filozofem. (wyznanie ewangelickie)

Hans Adolf Eduard Driesch. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Paul (1830–69), kupiec handlujący wyrobami ze złota i srebra w Hamburgu; matka Josephine Raudenkolb (1824–87, wyz. katolickie); – ożenił się w Meran w 1899 z pisarką Margarete Reifferscheidt (1874–1946, wyz. ewangelickie); syn Kurt (ur. 1904), kompozytor i pisarz, córka Ingeborg (ur. 1906,), skrzypaczka.

Życiorys

Po okresie nauki w gimnazjum Johanneum w Hamburgu Hans Driesch zdał w 1886 r. maturę i studiował zoologię na uniwersytetach we Fryburgu Bryzgowijskim (u Augusta Weismanna, w Jenie (u Ernsta Haeckela) i Monachium. W Jenie doktoryzował się u Haeckela pracą pt. Tektonische Studien an Hydroidpolypen (część 1). Po podróży do Anglii i Indii nastąpił dla niego »krytyczny« rok 1890 w którym zaczął powątpiewać w wyjaśnienie mechanistyczne organizmów Haeckela. W następnych latach rozwinął własną teorię o autonomii istot żywych. Fizjologia rozwoju zawdzięcza mu takie pojęcia jak: »harmoniczno-ekwipotencjalny system« (niem. harmonisch-äquipotentielle System), »potencja prospektywna« (niem. prospektive Potenz) i »znaczenie prospektywne« (niem. prospektive Bedeutung), które stały się zasadnicze dla jego pracy. Tworzą one punkt wyjściowy jego neowitalizmu, który zakładał z góry całościową, samodzielną, mechaniczną przyczynowość, nadrzędną specyficzną zasadę (entelechię) dla świata organicznego.

W 1893 r. ukazała się jego praca Biologie als selbständige Grundwissenschaft, która reprezentowała jeszcze stanowisko statyczno-teleologiczne, które później nazwał »maszynową teorią życia« (niem. Maschinentheorie des Lebens). Dopiero w 1898 r. zajął ostateczne stanowisko w stosunku do zasadniczego problemu biologii, witalizmu. Od 1902 r. prace eksperymentalne schodziły na drugi plan i w 1909 r. miał miejsce ostatni eksperyment. Od przełomu wieku zajmował się teoretycznymi problemami przyrodniczo-filozoficznymi i ostatecznie zwrócił się ku filozofii. Dzięki pismom i wykladom Hans Driesch zyskał uznanie i otrzymał zaproszenie na szkocki uniwersytet w Aberdeen, gdzie przebywał w latach 1907–08. Tam ukazała się najpierw w języku angielskim, potem przetłumaczona przez niego na język niemiecki praca Philosophie des Organischen (2 tomy, 1909). W 1909 r. habilitował się w Heidelbergu na wydziale przyrodniczym, ale wkrótce przeniósł się na wydział filozoficzny, gdzie w latach 1915–16 zastępował Wilhelma Windelbanda.

W 1919 r. otrzymał powołanie jako profesor filozofii systematycznej do Kolonii, w 1921 r. do Lipska. Jako profesor gościnny wykładał w Chinach (1922/23), Stanach Zjednoczonych Ameryki (1926/27) i Buenos Aires. Wraz z nadejściem nacjonalizmu przeszedł w 1933 r. na emeryturę.

Życie i pisma Hansa Driescha pokazują jego rozwój od biologa do filozofa. Prowadzone przez Driescha badania mają fundamentalne znaczenie dla witalizmu. Jego zainteresowania filozoficzne i działania sięgają daleko poza filozofię natury. W głównych dziełach Ordnungslehre (1912) przedstawił logikę, a w Wirklichkeitslehre (1917) metafizykę. Jego pisma obejmują poza tym psychologię, parapsychologię i etykę.

Jego uczniami byli m.in. Erich Fromm i Ernst Jünger.

Dzieła (wybór)

• Die "Seele" als elementarer Naturfaktor, Leipzig 1903
• Die Biologie als selbständige Grundwissenschaft und das System der Biologie, Leipzig 1911.
• Der Begriff der organischen Form, Berlin 1919.
• Das Problem der Freiheit, Darmstadt 1920.
• Leib und Seele, Leipzig 1920.
• Ordnungslehre, Jena 1923.
• Grundprobleme der Psychologie, Leipzig 1926.
• Die sittliche Tat. Ein moralphilosophischer Versuch, Leipzig 1927.
• Relativitätstheorie und Weltanschauung, Leipzig 1929.
• Wirklichkeitslehre, Leipzig 1930.
• Philosophische Forschungslehre, Leipzig 1930.
• Parapsychologie, München 1932.
• Philosophische Gegenwartsfragen, Leipzig 1933.
• Die Überwindung des Materialismus, Zürich 1935.
• Alltagsrätsel des Seelenlebens, Stuttgart 1938.
• Der Mensch und die Welt, Zürich 1945.

Literatura

• Otto Heinichen: Drieschs Philosophie. Eine Einführung, Leipzig 1924.
• Aloys Wenzl: „Driesch, Hans Adolf Eduard” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 4, Duncker & Humblot, Berlin 1959, ISBN 3-428-00185-0, s. 125 (online).

Linki

• Biogram w Professorenkatalog der Universität Leipzig.

Artykuł jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.