Felix Draeseke
Felix August Bernhard Draeseke (także Felix Dräseke; ur. 7 października 1835 r. w Coburgu; zm. 26 lutego 1913 r. w Dreźnie) - niemiecki librecista i kompozytor, który rozwinął nowy nurt w niemieckiej muzyce zorientowany na klasyczny ideał. Uzyskał także uznanie jako pedagog i pisarz muzyczny. (wyznania ewangelicko-luterańskiego)
![]() |
Felix Draeseke. Autor: Robert Sterl (1907). Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia ↑
Ojciec Theodor (1808-70), pastor i superintendent w Coburgu; matka Maria z domu Hanstein (1815-35); - ożenił się w Dreźnie w 1894 r. z Fridą Neuhaus (1859-1942); matka przybrana Emilie Bähring (1821-1882); bezdzietny.
Życiorys ↑
Matka Felixa Draeseke zmarła osiem dni po porodzie i jego wychowaniem zajmowały się trzy siostry ojca. Felix Draeseke już jako pięciolatek miał problemy ze słuchem po przebytym zapaleniu uszu. Wzrastająca głuchota zniekształcała mu później postrzegany obraz dźwięków i utrudniała bezstronność osądów o utworach jemu współczesnych. Jako dziecko nauczył się grać na fortepianie i mając osiem lat napisał pierwszy utwór fortepianowy. W latach 1850-52 brał lekcje kompozycji u flecisty Caspara Kummera (1795-1870) i jako siedemnastolatek postanowił zostać muzykiem. W kwietniu 1852 r. wstąpił do Konserwatorium Lipskiego, gdzie studiował teorię muzyki u Ernsta Friedricha Richtera (1808-1879), grę na fortepianie u Ignaza Moschelesa (1794-1870) i kompozycję u Juliusa Rietza (1812-1877).
Nowy świat otworzył przed nim w 1852 r. Ferenc Liszt (1811-1886), gdy w Weimarze wystawiał Lohengrin Richarda Wagnera (1813-1883), której świadkiem był Draeseke. Zawarł przyjaźń z Hansem von Bülowem (1830-1894), a Franz Brendel (1811-1868) w 1855 r. zaangażował go do czasopisma Neue Zeitschrift für Musik. Brendel wspierał także jego publikacje o esejach Wagnera, jak również »Symphonische Dichtungen« Liszta. W 1857 r. Brendel doprowadził w Weimarze do spotkania Draeseke z Lisztem, który z uznaniem przyjął jego pierwszą operę »König Sigurd«. Draeseke znalazł serdeczne przyjęcie w kręgu weimarskich artystów. Szczególnie ważna stała się dla niego przyjaźń z Hansem Bronsartem von Schellendorfem (1830-1913) i Peterem Corneliusem (1824-1874). Na spotkaniu muzyków w Weimarze w 1861 r., gdzie rozbrzmiała jego »Germania-Marsch« doszło do katastrofy artystycznej i bezlitosnej krytyki utworu. Już wcześniej dzięki kantacie »Germania an ihre Kinder« do tekstu Heinricha von Kleista i poematowi symfonicznemu »Julius Caesar« zapewnił sobie uznanie jako ultraradykalny reprezentant "nowej niemieckiej szkoły". Nowy nurt w niemieckiej muzyce przeżył upadek, kiedy w tym samym roku Liszt wyjechał do Rzymu, a Draeseke w 1862 r. przesiedlił się do francuskojęzycznej Szwajcarii.
Przez 12 lat Draeseke prowadził cichą działalność w Szwajcarii (Yverdon-les-Bains, Lozanna, Genewa). Na utrzymanie zarabiał jako nauczyciel gry na fortepianie. Dzięki rocznym studiom w Hiszpanii i Włoszech oraz przede wszystkim osobowości Wagnera, z którym spotykał się w Lucernie zawdzięcza "powrót na naturalną drogę". Intensywne studia kontrapunktu dają świadectwo o głębokiej przemianie. Stopniowo odchodził od typowych nowo-niemieckich gatunków takich jak poezja symfoniczna i dramat muzyczny, a zwracał się ku tradycyjnym gatunkom. Zmiana ta została chłodno przyjęta przez Liszta, który wypowiedział się o Draeseke, że "z lwa zrobił się króliczek". W 1876 r. Draeseke wrócił do Niemiec, do Drezna.
W Dreźnie początkowo zarabiał jako prywatny nauczyciel muzyki. Dopiero we wrześniu 1884 r. otrzymał posadę w Drezdeńskim Konserwatorium jako profesor kompozycji, teorii harmonii i kontrapunktu. Do jego uczniów należeli m.in. Walter Damrosch (1862-1950), Alberto Franchetti (1860-1942), Paul Büttner (1870-1943), Theodor Blumer (1881-1964), Leo Kestenberg (1882-1962) i Gustav Grossmann (1890-1959).
Felix Draeseke pisał pieśni, muzykę kameralną, opery, dramaty muzyczne (»Bertrand de Born«,1892-94), muzykę orkiestrową, sonety, kantaty i koncerty fortepianowe. Jego sukcesy pedagogiczne i dzieła przyniosły mu wiele wyróżnień m.in. w 1912 r. uniwersytet w Berlinie nadał mu tytuł doctora honoris causa. W lutym 1912 r. przeżył ostatni wielki sukces związany z premierą całego misterium Christus. W listopadzie tegoż roku zachorował na zapalenie płuc, a 26 lutego 1913 r. zmarł w wyniku udaru mózgu. Został pochowany w Dreźnie na cmentarzu Städtische Friedhof und Urnenhain Tolkewitz.
Jako kontynuatorzy stylu i muzyczni następcy Felixa Draeseke postrzegani są Max Reger (1873-1916) i Hans Pfitzner (1869-1949).
Dzieła (wybór) ↑
Opery
- König Sigurd (1856-1858; WoO 2). Libretto: Felix Draeseke (na podstawie Emanuela Geibela.
- Dietrich von Bern (1877; WoO 12). Libretto: Felix Draeseke.
- Fischer und Kalif (1895; WoO 24). Libretto: Felix Draeseke.
- Merlin (1905; WoO 30). Libretto: Felix Draeseke (na podstawie Karla Immermanna, Mythe).
Utwory chórowe religijne
- Adventlied (do tekstu Friedricha Rückerta, solo, chór i orkiestra. 1871/75.
- Psalm 23 op. 59, chór kobiecy lub dziecięcy a cappella. 1889
- Große Messe fis-Moll op. 60, solo, chór i orkiestra. 1890.
- Christus. Ein Mysterium in einem Vorspiele und drei Oratorien. 1899.
- Große Messe a-Moll op. 85, chór mieszany a cappella. 1909.
Utwory chórowe świeckie
- Germania an ihre Kinder WoO 3a, sopran, chór męski i orkiestra (do tekstu Heinricha von Kleista. 1859.
- Parzengesang WoO 33, alt i orkiestra (do tekstu Johanna Wolfganga von Goethego. 1907.
Pisma
- Der Dichter und der Componist. 1856.
- Richard Wagner, der Componist. 1856.
- Franz Liszt’s neun symphonische Dichtungen. 1857.
- Die Lehre von der Harmonia in lustige Reimlein gebracht. 1883.
- Die Konfusion in der Musik. Ein Mahnruf.1906.
Literatura ↑
- Stephani, Hermann: Dräseke, Felix. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 4, Duncker & Humblot, Berlin 1959, ISBN 3-428-00185-0, s. 97-99.
- Matthias Wolfes: DRAESEKE, Felix August Bernhard. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 20, Bautz, Nordhausen 2002, ISBN 3-88309-091-3, s. 405-411.
Linki ↑
- Pisma Draeseke i o nim, w: Deutsche Digitale Bibliothek.
- Wykaz kompozycji Felixa Draeseke, w: Internationales Quellenlexikon der Musik (RISM).
- Wykaz pism i utworów Felixa Draeseke, w: Katalog des Bibliotheksverbundes Bayern (BVB).