Veit Dietrich
 |
| Veit Dietrich. Źródło: Wikimedia Commons |
Veit Dietrich (znany także jako Vitus Theodorus lub Vitus Diterichusur; ur. 8 grudnia 1506 w Norymberdze, zm. 25 marca 1549 w Norymberdze) - niemiecki teolog ewangelicki, pisarz i działacz reformacyjny.
Genealogia ↑
Ojciec N.N., szewc; matka Margarethe (zm. 1552, drugi raz wyszła za mąż w Norymberdze 2 grudnia 1527 r. za Konrada Roßa, szewca); - ożenił się w Norymberdze 27 grudnia 1535 r. z Kunigunde Leys; miał 3 synów i 2 córki.
Życiorys ↑
Dietrich wstąpił w 1522 r. na uniwersytet w Wittenberdze, gdzie jego nauczycielami byli Marcin Luter (1483-1546) i Filip Melanchton (1497-1560). W tym okresie zaprzyjaźnił się także z Ambrosiusem Moibanusem (1494-1554). Zamieszkał w domu Lutra i został jego zaufanym sekretarzem. Towarzyszył Lutrowi w 1530 r. na sejmie Rzeszy w Augsburgu i razem z nim mieszkał na zamku Veste Coburg.
W 1529 r. został magistrem i uczył na wydziale artystycznym, a w 1533 r. mianowano go dziekanem. Po sporze z żoną Lutra, Katarzyną von Bora (1499-1552), opuścił Wittenbergę i 14 grudnia 1535 roku został kaznodzieją w kościele św. Sebalda (niem. Sankt Sebald) w Norymberdze. Obok Andreasa Osiandera (1498-1552) został pierwszym duchownym Norymbergi nie wybranym przez biskupa. Nie rozwinęła się tutaj przyjacielska współpraca między nim a Osianderem z powodu rozpoczętej przez Osiandera walki o obowiązkową spowiedź prywatną. W 1537 r. reprezentował Norymbergę na zjeździe w Schmalkalden, którego wynikiem były Artykuły Szmalkaldzkie. Brał udział w wprowadzeniu Reformacji w Ratyzbonie oraz w przeprowadzonych tam dysputach religijnych w 1546 roku. W 1548 r. ukrywał u siebie, ekskomunikowanego przez biskupa Ljubljany, słoweńskiego teologa luterańskiego Primoža Trubara (1508-1586) i pomógł mu w otrzymaniu posady kaznodziei w Rothenburgu ob der Tauber.
Dietrich rozpoczął naukowe publikacje wydaniem notatek z wykładów Lutra, na które nie zawsze miał zgodę autora. Znaczące były przede wszystkim publikacje kazań domowych Lutra (»Hauspostille«, 1530-1534), które notował. Z jego własnych pism były przez stulecia używane w zborach komentarze do Starego i Nowego Testamentu »Summaria«. Szczególne znaczenie zyskała także jego książka »Agend-Büchlein für die Pfar-Herren auff dem Land« (1543), która została zastąpiona dopiero w 1799 roku. Oprócz wielu innych pism wydał także dwutomową książkę z kazaniami dla dzieci. Znany był także jako autor pieśni religijnych.
Veit Dietrich zmarł 25 marca 1549 r. podczas walki przeciw wprowadzeniu w Norymberdze postanowień Interim augsburskiemu, któremu zdecydowanie się sprzeciwiał, co doprowadziło do zawieszenia go w 1547 r. w obowiązkach duszpasterskich.
Dzieła (wybór) ↑
- Simeons Predigt. 1530.
- Summaria über das alte Testament. 1541.
- Der xx. Psalm Dauids Wie man für vnser Kriegszvolck recht betten vnd sie sich Christlich wider den Türcken schicken vnd glückselig kriegen sollen. 1542.
- Wie man die Schydung vnsers lieben Herrn Christi bedencken sol. 1542.
- Wie man die Schydung unsers lieben Herrn Christi bedencken sol. 1542.
- Gründlicher Unterricht vom Sacrament des Altars. 1543.
- Agend-Büchlein für die Pfar-Herren auff dem Land. 1543.
- Wie man zum gebet sich recht schicken soll. 1545.
- Annotationes Compendiariae In Novum Testamentum. 1545.
Literatura ↑
- Johann Jakob Herzog: „Dietrich, Veit” Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 5, Duncker & Humblot, Leipzig 1877, s. 196 (online).
- Hans Reuther: „Dietrich, Veit” Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 3, Duncker & Humblot, Berlin 1957, ISBN 3-428-00184-2, s. 699 (online).
- Friedrich Wilhelm Bautz: Dietrich, Veit. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 1, Bautz, Hamm 1975. 2., unveränderte Auflage Hamm 1990, ISBN 3-88309-013-1, s. 1302-1303.