Adolph Diesterweg

Friedrich Adolph Wilhelm Diesterweg (ur. 29 października 1790 r. w Siegen; zm. 7 lipca 1866 r. w Berlinie) - niemiecki pedagog. (wyznania ewangelicko-reformowanego)

1860er Jahre circa unbekannter Maler, Ölgemälde Porträt Adolf Diesterweg
Adolph Diesterweg.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Karl Friedrich (1754-1812), prawnik w Siegen; matka Catherina Charlotte z domu Dresler (1759-1798); - ożenił się w 1814 r. z Sabine Enslin (1794-1866); miał 4 synów i 5 córek.

Życiorys

Adolph Diesterweg studiował nauki przyrodnicze, matematykę, filozofię i historię. W latach 1811-1813 był nauczycielem w Mannheim i Wormacji, a od 1813 r. we Frankfurcie nad Odrą, gdzie poznał teorię nauczania Johanna Heinricha Pestalozziego. Od 1818 do 1820 r. uczył w szkole łacińskiej w Elberfeldzie (dzisiaj część Wuppertalu). Od 1820 r. kierował seminarium nauczycielskim w Moers i w latach 1832-1847 był dyrektorem seminarium dla nauczycieli w Berlinie. Diesterweg angażował się w polepszenie szkół ludowych i opowiadał się za lepszą edukacją pedagogiczną i społecznym uznaniem nauczycieli szkół ludowych. Edukacja ludowa zyskuje u Diesterwega charakter wyzwolenia ludu.

Diesterweg działał także jako pisarz publikując liczne pisma i artykuły o życiu pedagogicznym jego okresu. Od 1827 r. wydawał czasopismo Rheinische Blätter für Erziehung und Unterricht, od 1851 r. Pädagogische Jahrbuch für Lehrer und Schulfreunde. Także jego podręczniki, zwłaszcza do geometrii, arytmetyki, języka niemieckiego i edukacji początkowej były przez długi czas używane. Jego podręcznik Populäre Himmelskunde und mathematische Geographie (1840) był wydany w roku 1941 po raz dwudziesty szósty. One wszystkie, jak również jego główne dzieło Wegweiser zur Bildung für deutsche Lehrer (1836), pokazują ludowe intencje jego myśli i skierowanie na praktyczne działanie. Nie stworzył systemu pedagogicznego lecz praktyczne porady, przy czym kwestia prawdziwej osobowości nauczyciela stała w centrum jego zainteresowania. Podkreślał, że nauczyciel musi być prawdziwym wychowawcą i tylko tak długo żywo uczyć, jak sam duchowo żyje. Widział tutaj też ważne zadania dla powstających stowarzyszeń nauczycieli, które tworzyły ich dalszą edukację i jednocześnie budziły ich zdrową świadomość wykonywanego zawodu oraz powinny podnieść ich pozycję społeczną. On sam mocno wpłynął na ducha i etos stanu nauczycielskiego i pracę szkół ludowych.

Pomimo tego Diesterweg nie jest tylko praktykiem i reprezentantem zawodu. W zasadniczej postawie, która określona jest światopoglądowym wpływem oświecenia oraz pedagogicznym zwłaszcza Rousseau, filantropów i Pestalozziego, walczy o lepsze i jednolite podstawy edukacji ludu i o pewną autonomię wychowania i szkoły wobec różnych społecznych sił - nie tylko Kościoła lecz także państwa. Krytyczna analiza aktualnej sytuacji (Die Lebensfragen der Zivilisation, 1836) prowadzi go do zdecydowanych żądań społeczno-politycznych i pedagogicznych: interwencja państwa wobec przytłaczającej biedy i bezrobocia, pomoc spółdzielcza w razie choroby i wypadku, lepsza edukacja w celu osiągnięcia duchowej dojrzałości przez wszystkich, przy tym jednocześnie kontynuacja nauki oprócz edukacji zawodowej dla osób powyżej 14 roku życia, wreszcie obudzenie odpowiedzialności obywatelskiej i konstytucyjnie gwarantowanej współpracy obywateli w państwie. Z jego postawy wyłania się walka przeciw reakcji politycznej, teologicznej i pedagogicznej, przeciw zwierzchności państwa, jak i kościelnej ortodoksji i duchownemu nadzorowi szkoły, ale także przeciw szkołom wyznaniowym i nawet przeciw każdemu wyznaniowemu religijnemu wychowaniu. Już w 1847 r. z powodu jego liberalnych poglądów został zawieszony, w 1850 r. przeszedł na przymusową emeryturę.

Od 1858 do 1866 r. był deputowanym postępowej partii w pruskim Landtagu i przyczynił się do dalszego rozwoju szkół ludowych.

Napisał 50 książek i opublikował około 400 artykułów. Niektóre jego książki przetłumaczone zostały na język polski np: Biblijoteka popularna geografii, historyi i historyi literatury podług Blanc'a i Disterwega pod red. J. Łukomskiego (1862).

Adolph Diesterweg zmarł w 1866 r. w wyniku cholery.

Dzieła (wybór)

  • Ueber Erziehung im allgemeinen und Schul-Erziehung im besonderen, 1820.
  • Raumlehre oder Geometrie, 1828.
  • Deutsches Lesebuch für Schule und Haus, 1829.
  • Anleitung zum Gebrauche des Schul-Lesebuchs, 1831.
  • Über die Lehrmethode Schleiermacher's , 1834.
  • Wegweiser zur Bildung für deutsche Lehrer, 1834
  • Die Lebensfrage der Civilisation, 1836.
  • Streitfragen auf dem Gebiete der Pädagogik, 1837.
  • Lehrbuch der mathematischen Geographie und populären Himmelskunde, 1840.
  • Heinrich Pestalozzi, 1845.
  • Gedanken über Erziehung und Unterricht besonders des weiblichen Geschlechts und über weibliche Erziehungsanstalten, 1845.
  • Zur Lehrer Bildung, 1849.
  • Die innere Mission in ihrer Gefährlichkeit für Nationalität, Sittlichkeit, Geistesfreiheit und Entwicklung überhaupt , 1852.
  • Pädagogisches Wollen und Sollen, 1857.

Literatura

  • Schneider: „Diesterweg, Adolf” w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 5, Duncker & Humblot, Leipzig 1877, s. 150-153 (online).
  • Albert Reble: „Diesterweg, Friedrich Adolf Wilhelm” Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 3, Duncker & Humblot, Berlin 1957, ISBN 3-428-00184-2, s. 666 (online).