Hermann Cohen

Hermann Cohen (ur. 4 lipca 1842 w Coswig (Anhalt); zm. 4 kwietnia 1918 w Berlinie) - niemiecki filozof wyznania mojżeszowego. Wspólnie z Paulem Natorpem (1854-1924) był założycielem szkoły marburskiego neokantyzmu i uważany jest za jednego z najważniejszych przedstawicieli XX-wiecznej filozofii żydowskiej.

Hermann Cohen. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Gerson Cohen, nauczyciel, śpiewak w synagodze; matka Friederike Cohn; - ożenił się w 1878 r. z Marthą (zm. 1942), córką profesora Louisa Lewandowskiego (1821-94), kantora i kompozytora.

Życiorys

Hermann Cohen uczęszczał do gimnazjum w Dessau i we Wrocławiu, a następnie do wrocławskiego Żydowskiego Seminarium Teologicznego Fundacji Fränkla (niem. Jüdisch-Theologisches Seminar. Fränkelsche Stiftung). Od 1861 r. studiował na Uniwersytetach we Wrocławiu i Berlinie religię żydowską, archeologię i filozofię, gdzie jego nauczycielami byli Friedrich Adolf Trendelenburg (1802-1872), Heymann Steinthal (1823-1899), August Boeckh (1785-1867) i Moriz Haupt (1808-1874). W 1865 r. otrzymał w Halle (Saale) tytuł doktora filozofii. Po powrocie do Berlina poświęcił się studiom przyrodniczym i matematycznym.

W rozprawie »Zur Kontroverse zwischen Trendelenburg und Kuno Fischer« (1870, pol. Odnośnie kontrowersji między Trendelenburgiem a Kuno Fischerem) zajął się pierwszy raz filozofią Immanuela Kanta (1724-1804). Opowiedział się w niej po stronie interpretacji Kanta reprezentowanej przez Trendelenburga. W samej kwestii merytorycznej, czy Trendelenburg ma rację twierdząc o luce w teorii Kanta, wskazuje na nową interpretację Kanta, którą w następnym roku przedstawił w książce »Kant's Theorie der Erfahrung« (1871, pol. Kantonowska teoria doświadczenia). W 1873 r. habilitował się w Marburgu u Friedricha Alberta Lange (1828-1875) pismem »Die systematischen Begriffe in Kants vorkritischen Schriften nach ihrem Verhältnis zum kritischen Idealismus« (pol. Systematyczne pojęcia w przedkrytycznych pismach Kanta według ich stosunku do krytycznego idealizmu).

W latach 1875-1876 Hermann Cohen był profesorem nadzwyczajnym filozofii na uniwersytecie w Marburgu. Ponieważ Lange wyznaczył go jako swojego "duchowego następcę", Cohen został w 1876 r. profesorem zwyczajnym i prowadził odtąd katedrę filozofii. W ten sposób rozpoczął działalność, która do historii filozofii przeszła pod nazwą szkoły marburskiej neokantyzmu, w której kontynuował swoje studia Kanta według wzoru "trzech krytyk", pytał o uwarunkowania historyczne intencji filozoficznych Kanta. Do »szkoły marburskiej« zaliczali się Rudolf Stammler (1856-1938), Ernst Cassirer (1874-1945), Georg Simmel (1858-1918) i Nicolai Hartmann (1882-1950). W 1886 r. był dziekanem wydziału filozoficznego. 6 września 1897 r. otrzymał tytuł tajnego radcy rządu. W 1900 r. mianowano go dyrektorem nowo założonego Seminarium Filozoficznego.W lecie 1912 r. jego uczniem był przyszły laureat Nagrody Nobla Boris Pasternak (1890-1960). W tym samym roku przeszedł na emeryturę, ale nie udało mu się przeforsować swojego ucznia Ernsta Cassirera (1874-1945) jako następcę na katedrze filozofii. Cohen przeprowadził się do Berlina, aby tam uczyć w Wyższej Szkole Nauk Żydowskich (niem. Hochschule für die Wissenschaft des Judentums) i poświęcić się bardziej filozofii religii.

Dzieła (wybór)

• Ueber die hitzige Gehirnwassersucht der Kinder : Pathologische Studien. 1841.
• Die dichterische Phantasie und der Mechanismus des Bewußtseins. 1869.
• Platons Ideenlehre und die Mathematik. 1879.
• Ein Bekenntniß in der Judenfrage. 1880.
• Kants Theorie der Erfahrung. 1885.
• Die Nächstenliebe im Talmud : ein Gutachten. 1888.
• Kants Begründung der Ästhetik. 1889.
• Wie Treitschke citirt und Geschichte schreibt. 1902.
• Über das Eigentümliche des deutschen Geistes. 1914.
• Der Begriff der Religion im System der Philosophie. 1915.
• Kommentar zu Immanuel Kants Kritik der reinen Vernunft. 1917.

Literatura

• Julius Ebbinghaus: „Cohen, Hermann” Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 3, Duncker & Humblot, Berlin 1957, ISBN 3-428-00184-2, s. 310-313 (online).

Linki

• Pisma Cohena i o nim, w: Deutsche Digitale Bibliothek.
• Hessische Biografie .