Friedrich Chrysander

Friedrich Chrysander (ur. 8 lipca 1826 w Lübtheen; zm. 3 września 1901 w Bergedorf koło Hamburga) – niemiecki muzykolog i wydawca dzieł Georga Friedricha Händla. (wyznanie luterańskie)

Friedrich Chrysander
Friedrich Chrysander.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Johann Friedrich August (1799–1847), właściciel młyna, syn złotnika Friedricha Wilhelma i Sophie Dorothei z d. Behnke;
  • Matka: Marie Dorothea Elisabeth z domu Burmeister z Niendorf;
  • Żona: od 1856 Elise (1830–1887), córka nauczyciela i organisty Johanna Friedricha Christopha Borgmanna i Dorothei z d. Nehls;
  • Dzieci: córka i 3 synów, m.in. Rudolf (1865–1950), który kontynuował wydawanie dzieł Händla, w latach 1890-98 osobisty lekarz i prywatny sekretarz Otto Bismarcka w Friedrichsruh.

Życiorys i twórczość

Friedrich Chrysander urodził się 8 lipca 1826 w Lübtheen jako syn właściciela młyna Johanna Friedricha Augusta (1799–1847) i jego żony Marii Dorothei Elisabeth z domu Burmeister. Przodkami jego byli liczni pastorowie w Erfurcie, Getyndze i innych miejscowościach Saksonii. Wymienić można między innymi Wilhelma Christiana Justusa (1718–88), profesora filozofii, teologii i matematyki w Helmstedt, Rinteln i Kilonii, a dalszym jego krewnym był także poeta Heinrich Burmester (1839–1889), piszący w dialekcie dolnoniemieckim.

Chrysander uczęszczał do prywatnej szkoły w Lübtheen. W 1843 roku został nauczycielem domowym w Glashagen, a w 1847 wstąpił do seminarium nauczycielskiego w Ludwigslust. Od 1849 roku uczył w szkole obywatelskiej (Bürgerschule) w Doberan, w 1851 został nauczycielem w Wyższej Szkole dla Dziewcząt w Schwerinie, gdzie zainteresował się muzyką, początkowo jako kompozytor i krytyk, potem jako jej badacz. W 1855 roku uzyskał stopień doktora filozofii na uniwersytecie w Rostocku. W następnych latach mieszkał w Vellahn, potem w Lauenburgu i od 1866 w Bergedorf koło Hamburga, gdzie – pomijając podróże m.in. do Anglii – żył do śmierci.

Razem z historykiem Georgiem Gervinusem założył w 1856 roku towarzystwo Deutsche Händel-Gesellschaft, którego celem było wydanie wszystkich dzieł Georga Friedricha Händla. Po czterech latach towarzystwo się rozwiązało i dalsze prace nad edycją Friedrich Chrysander prowadził sam. Zebrał liczne partytury, podróżował do Londynu, aby tam również zbadać rękopisy. Aby sfinansować swoje studia musiał sprzedać miastu Hamburg swoje zbiory.

Friedrich Chrysander napisał biografię Händela, którą nie dokończył. Pracę doprowadził do 1740 roku. Dzieło to stanowiło szczególne dokonanie w historii muzyki. W latach 1868–1871 i 1875–1882 pracował jako redaktor w Allgemeinen musikalischen Zeitung. W 1885 roku założył razem z Philippem Spittą i Guido Adlerem kwartalnik Vierteljahrsschrift für Musikwissenschaft.

Dzieła (wybór)

  • Über die Molltonart in den Volksgesängen und Über das Oratorium. 1853.
  • Georg Friedrich Händel. 1858 (t. I), 1860 (t. II), 1867 (t. III, część 1).
  • Händels biblische Oratorien in geschichtlicher Betrachtung. 1897.
  • Musik und Theater in Mecklenburg. 1854.
  • Die Originalstimmen von Händels Messias. W; In JbP II, 1896.
  • Händel, Georg Friedrich. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 12, Duncker & Humblot, Leipzig 1880, s. 777–793.

Literatura

Artykuł jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Autor: Roman Penkała