Christian Jakob Kraus


Christian Jakob Kraus (ur. 27 lipca 1753 w Ostródzie; zm. 25 sierpnia 1807 w Królewcu) – niemiecki filozof, profesor filozofii praktycznej i kameralistyki, nauk politycznych i finansów. (wyznanie ewangelickie)

Genealogia


Ojciec Johann (1712–77), chirurg wojskowy, później miejski i radca miejski w Ostródzie; matka Catharina (zm. 1771), córka burmistrza Ostródy Michaela Buchholtza (zm. 1754); brat Johann Michael Krause (1751–1832), aptekarz, honorowy obywatel Elbląga; – ożenił się z Anną Reginą z domu Konopacki; dzieci 2 synów i 2 córki (1 wcześnie zmarła).

Życiorys


Od kwietnia 1771 r. Kraus studiował teologię, a od 1773 r. prawo na uniwersytecie w Królewcu. Wcześnie wszedł w ścisły krąg uczniów Immanuela Kanta (1724–1804). Według własnej oceny rozumiał więcej z filozofii Kanta niż Markus Herz (1747–1803), który od 1777 r. prowadził z wielkim sukcesem w Berlinie wykłady na temat poglądów Kanta. W tym czasie Kraus zaczął już odchodzić od teorii Kanta. Decydującym momentem stała się, rozpoczynająca na przełomie lat 1774/75, jego przyjaźń z Hansem Jakobem von Auerswaldem (1757–1833) i Johannem Georgiem Hamannem (1730–1788). Hamann wpłynął na jego nastawienie filozoficzne, a dzięki Auerswaldowi uzyskał później bezpośredni wpływ na pruską reformę agrarną.

W grudniu 1778 r. rozpoczął podróż edukacyjną przez Berlin do Getyngi, gdzie słuchał wykładów Christiana Gottloba Heynego (1729–1812), Augusta Ludwiga von Schlözera (1735–1809) i Georga Christopha Lichtenberga (1742–1799). Do Królewca wrócił jesienią 1780 r. przez Halle, gdzie uzyskał stopień doktora, jako desygnowany profesor filozofii praktycznej. W prowadzonych od wiosny 1781 r. wykładach omawiał pisma Platona, Homera i innych. Jako lingwista zyskał renomę „filozoficznego badacza języka”. W latach 80-tych poświęcił się matematyce. Od 1790 r. zaczął koncentrować się na tematach politycznych i ekonomicznych, którym pozostał wierny w prowadzonych wykładach do śmierci. W wykładach tych wykorzystywał przetłumaczone przez siebie w tym celu pismo angielskiego ekonomisty Adama Smitha (1723–1790) Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations). Był nauczycielem całej rzeszy urzędników pruskich i miał duży wpływ na późniejsze reformy pruskie.

Dzieła (wybór)


  • Der geistliche Abentheurer Freiherr v. Mortezinni, 1784.
  • Staatswirtschaft, 5 tomów, Königsberg 1808–1811.
  • Vermischte Schriften, 7 tomów, Königsberg 1808–1813.

Literatura


  • Carl von Prantl: Kraus, Christian Jacob w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 17, Duncker & Humblot, Leipzig 1883, s. 66–68.
  • Fritz Milkowski: Kraus, Christian Jacob w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 12, Duncker & Humblot, Berlin 1980, ISBN 3-428-00193-1, s. 681 f. (online).

Linki