Christian Gottfried Schütz

Christian Gottfried Schütz (ur. 19 maja 1747 roku w Dederstädt (Mansfeld), zm. 7 maja 1832 roku w Halle/Saale) - niemiecki filolog, filozof i redaktor. (wyznania ewangelickiego)

Genealogia

Ojciec Gottfried (zm. w 1772 r.), pastor w Dederstädt; matka brak danych; ożenił się w Halle w 1778 r. z Henriette (zm. 1823), córką Ernsta Jakoba Danoviusa (1741–82), profesora teologii w Jenie; miał dwóch synów i jedną córkę.

Życiorys

Christian Gottfried Schütz uczęszczał do szkoły łacińskiej Weisenhaus w Halle, a od 1762 roku studiował na uniwersytecie w Halle teologię, filozofię, historię i języki klasyczne. Jego nauczycielami byli między innymi Johann Salomo Semler (1725–91) i Georg Friedrich Meier (1718–77). W 1768 roku uzyskał tytuł magistra. W latach 1768-1769 uczył matematyki w Ritterakademie w Brandenburgu an der Havel, od 1769 roku był inspektorem teologii seminarium na uniwersytecie w Halle i kierował instytutem edukacji nauczycieli. W 1773 roku został profesorem nadzwyczajnym, w 1777 roku zwyczajnym filozofii na uniwersytecie w Halle, a w 1779 roku profesorem poezji i retoryki na uniwersytecie w Jenie. W Jenie prowadził zajęcia z pedagogiki, filologii, antropologii, filozofii i historii literatury. Częstymi gośćmi w jego domu w Jenie byli m.in. Johann Wolfgang von Goethe, Friedrich Schiller, Wilhelm von Humboldt, Johann Gottlieb Fichte, Heinrich Eberhard Gottlob Paulus, Carl Leonhard Reinhold, Gottlieb Hufeland i wielu innych. Prywatny konflikt z Augustem Schlegelem doprowadził do tego, że w 1804 roku chętnie wrócił do Halle jako profesor historii literatury i retoryki, gdzie wraz z Johannem Samuelem Erschem kontynuował prace w czasopiśmie Hallesche Literaturzeitung. W Halle utrzymywał stosunki przyjacielskie z Augustem Hermannem Niemeyerem, Georgem Christianem Knappem i Johannem Christianem Reilem. Kontakty te dobrze wpłynęły na rozwój czasopisma.

Polityczne wydarzenia 1806 roku szczególnie mocno go dotknęły. 17 października dom jego został ostrzelany przez Francuzów podczas, którego stracił prawie całe wyposażenie i w dodatku został splądrowany. Sam Christian Gottfried Schütz został aresztowany, ale po uniewinnieniu został zwolniony z aresztu. Jeszcze gorszą rzeczą było zamknięcie uniwersytetu przez Napoleona Bonaparte, 20 października 1806 roku, czego następstwem było pozbawienie pensji profesorów. Po 11 miesiącach sytuacja finansowa zmusiła go do sprzedania części posiadanej biblioteki.

W latach 1806-1813 angażował się kwestię ponownego otworzenie uniwersytetu w Halle. Wraz z powstaniem połączonych uniwersytetów Wittenbergi i Halle rozpoczął się jego ostatni okres życia.

Jego akademicka działalność ograniczała się stopniowo do coraz mniejszych rzeczy, takich jak okolicznościowe przemówienia i egzaminy doktoranckie, także przez wiele lat był członkiem egzaminacyjnej komisji naukowej. Jego wykłady nie miały powodzenia: krytykowano je za brak regularności, a także za ignorowanie rzeczy zasadniczych na rzecz mało istotnych. Słabość ta jeszcze bardziej ujawniła się w jego seminariach filologicznych, gdzie często ćwiczenia miały charakter teologiczny, z których przyszli filolodzy mieli mały pożytek.
Za zasługi został uhonorowany Orderem Czerwonego Orła 3 klasy w 1818 roku (Roter Adler-Orden, 3. Kl. ).

Znaczenie

W 1770 roku wydał Chmury (niem. "Wolken" ) Arystofanesa i w 1772 roku Fenicjanki (niem. "Phönizierinnen") Eurypidesa. W latach 1780—87 wydał podręcznik Neue Elementarwerk dla niższych klas szkół łacińskich i gimnazjów, w którym wystąpił jako zdecydowany przeciwnik Johanna Bernharda Basedowa. Podczas pracy w Jenie wydał pisma Ksenofonta i Ajschylosa. W Halle w latach 1804-1808 wydał pisma Cycerona.
Decydujący wpływ na jego działanie miało wydane przez Immanuela Kanta dzieło Kritik der reinen Vernunft (1781) (Krytyka czystego rozumu), które według Schütza rozpoczęło „nową epokę filozofii” i pewną „rewolucję myślenia”. Razem z Christophem Martinem Wielandem, Friedrichem Justinem Bertuchem (1747–1822), Strothem (dyrektorem gimnazjum w Gotha), założył w 1785 roku czasopismo Allgemeine Literaturzeitung (ALZ), które propagowało od początku racjonalizm. Jako jego wydawca i redaktor, jak również nauczyciel akademicki, promował filozofię Kanta. W 1785 roku Christian Gottfried Schütz pozyskał Kanta jako recenzenta i opublikował omówienie dzieł Kanta, a w szczególności Kritik der reinen Vernunft (ALZ, 12. – 30.7.1785), zredagował podręcznik dla wydziału filozofii, którego sedno tworzyła transcendentalna filozofia Kanta i przedstawił w nim, w języku łacińskim, podstawowe problemy filozofii Kanta.

Dzieła (wybór)

  • Grundsätze d. Logik oder Kunst zu denken, 1773.
  • Einleitung in die speculative Philosphi oder Metaphysik, 1776.
  • Lehrbbuch zur Bildung des Verstandes und des Geschmacks, 2 tomy, 1776/78.
  • Leben u. Gharakter d. Herrn Ernst Jakob Danovius, der Gottesgelahrtheit ersten Prof. in Jena, 1783.
  • Opuscula philologica et philosophica, 1830

Literatura