Christian Daniel Rauch

Christian Daniel Rauch (ur. 2 stycznia 1777 w Arolsen; zm. 3 grudnia 1857 w Dreźnie) – niemiecki rzeźbiarz będący jednym z najwybitniejszych reprezentantów klasycyzmu niemieckiego. (wyznanie ewangelickie)

Christian Daniel Rauch Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johann Georg (1729–96), kamerdyner księcia Friedricha Carla Augusta von Waldeck in Arolsen; matka Maria Elisabeth Hildebrandt (1736–1810); miał pięcioro rodzeństwa m.in. Christiana Friedricha (1766–97, nadworny ogrodnik w Hanowerze, potem w Poczdamie, od 1784 kamerdyner króla Prus Fryderyka Wilhelma II; – kawaler; ze związku z Wilhelmine Schul(t)ze (1783–1855) miał 2 córki, które adoptował ok. 1812 m.in. Agnes (1804–81, poślubiła Eduarda d'Alton, 1803–54, lekarz, profesor anatomii w Halle); wnuczka Eugenie d'Alton (1830–91, poślubiła malarza Felixa Schadowa (1819–1861) syna rzeźbiarza Johanna Gottfrieda Schadowa (1764–1850)).

Życiorys

Rauch po pięcioletnim okresie nauki u rzeźbiarza dworskiego Friedricha Valentina (1752–1819) w Helsen (obecnie część miasta Bad Arolsen) był od 1795 do 1797 czeladnikiem w warsztacie Christiana Ruhla (1764–1842) w Kassel, gdzie oprócz tego uczęszczał do tamtejszej akademii. Po śmierci starszego brata Friedricha objął jego posadę, najpierw jako kamerdyner pruskiego króla Fryderyka Wilhelma II, a od 1797 r. królowej Luise. Oprócz tego uczęszczał w Berlinie na zajęcia prowadzone przez Johanna Gottfrieda Schadowa (1764–1850) w Akademii Sztuk Pięknych i słuchał wykładów archeologicznych Aloysa Hirta (1759–1837). Po półrocznym pobycie w Dreźnie, gdzie przede wszystkim kopiował dzieła starych mistrzów, pracował przez krótki czas w atelier Schadowa. Dzięki własnym naleganiom i interwencji Schadowa został zwolniony ze służby lokaja, podróżował dzięki stypendium królewskiemu do Rzymu, gdzie przybył w 1805 r. i z przerwami do 1811 roku. Tutaj zawarł znajomość z rzeźbiarzem i malarzem Antonio Canova (1757–1822) i przede wszystkim z Bertelem Thorvaldsenem (1770–1844). Szczególne znaczenie dla jego drogi życiowej miały przyjacielskie stosunki z Wilhelmem von Humboldtem (1767–1835) i jego żoną Caroliną. W ich rezydencji w Rzymie natknął się na krąg artystów i uczonych, wśród których byli August Wilhelm Schlegel (1767–1845), bracia Friedrich (1776–1851) i Ludwig Tieck (1773–1853), Joseph Anton Koch (1768–1839), Gottlieb Schick (1776–1812), Madame de Staël (1766–1817), malarze Franz (1786–1831) i Johannes Riepenhausen (1787–1860) oraz Alexander von Humboldt (1769–1859). Dzięki Friedrichowi Gottliebowi Welckerowi (1784–1868) i Johannowi Georgowi Zoëga (1755–1809) znalazł bardzo ważny dla jego dalszej twórczości dostęp do antyków. Ważnymi wczesnymi dziełami Raucha są popiersie królowej Luise jako Junona Ludovisi dla pruskiego króla 1805/06 (Poczdam, Staatliche Schlösser und Gärten Potsdam-Sanssouci), jak również posąg siedzącej Adelheid von Humboldt jako Psyche (model 1810, ukończony w marmurze w 1826, Berlin, Schloß Tegel).

Po śmierci królowej Luisy w 1810 r. otrzymał dzięki Wilhelmowi von Humboldt od króla Fryderyk Wilhelm III (1770–1840) zlecenie na wykonanie jej grobowca. To powszechnie podziwiane wczesne dzieło, które królową pokazuje jako śpiącą na szezlongu jest charakterystycznym dla jego przyszłych prac połączeniem rzeczywistości i idealnej konstrukcji (1811–15, Charlottenburg, mauzoleum).

Od 1811 r. pracował przemiennie w Berlinie, Rzymie i Carrarze, w 1818 r. wrócił ostatecznie do Berlina, gdzie w 1819 r. został profesorem w Akademii Sztuk Pięknych. Razem z Friedrichem Tieckiem założył warsztat rzeźbiarski. W 1851 r. został odsłonięty pomnik Fryderyka II uważany za najwybitniejsze osiągnięcie berlińskiej historii sztuki XIX wieku.

Liczne podróże prowadziły go do Włoch (1805–11, 1812-14, 1816-18, 1829-30, 1854), Paryża (1826), Wiednia (1835), Sankt Petersburga (1840), Kopenhagi (1845), Brukseli, Antwerpii (1848), Londynu (1850) i Szwajcarii (1853). Oprócz dzieł dla pruskiego domu królewskiego wykonywał prace dla angielskiej, bawarskiej i rosyjskiej rodziny panującej.

Dzieła Raucha obejmują około 400 prac. Jego ulubionym materiałem przy wykonywaniu popiersi i grobowców był marmur, a w przypadku pomników brąz. W jego warsztacie pracowali prawie wszyscy znani niemieccy rzeźbiarze połowy XIX wieku. Wśród nich byli Theodor Erdmann Kalide (1801–1863), August Kiss (1802–1865), Ernst Rietschel (1804–1861), Friedrich Drake (1805–1882), Albert Wolff (1815–1892), Gustav Hermann Bläser (1813–1874), Bernhard Afinger (1813–1882), Carl Steinhäuser (1813–1879) i Rudolf Siemering (1835–1905). Razem ze swoim mistrzem tworzyli oni tzw. berlińską szkołę rzeźbiarstwa, którą zapoczątkował Johann Gottfried Schadow.

Rzeźby (wybór)

 

Wiara, miłość, nadzieja.
Źródło: Wikimedia Commons

 

Nagrobek królowej Luizy Pruskiej.
Źródło: Wikimedia Commons

 

Pomnik Augusta Hermanna Francke
Źródło: Wikimedia Commons

• Adelheid von Humboldt jako Psyche, marmurowa statua, Rzym 1810.
• Grobowiec Luise von Preußen (Berlin, mauzoleum w Charlottenburgu), 1811–15, marmur.
• Popiersie Goethego (Goethe-Museum Düsseldorf), marmur, 1820.
• Marmurowe popiersie Carla Friedricha Zelter (Sing-Akademie), Berlin 1825.
• Pomnik Augusta Hermanna Francke w Halle/Saale, 1825–1829.
• Pomnik Friedricha von Kleista (1762–1823) w Merseburgu, 1825/26.
• Brązowe posągi polskich królów Mieczysława I (Mieszka I) i Bolesława Chrobrego dla Posener Dom (obecnie bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła) w Poznaniu, 1841.
• Prace dla Walhalla: popiersia Raphaela Mengsa (1808), Hansa Sachsa, van Dycka, admirała Trompa, Martina Schöna (1813), Snydersa (1814), Blüchera (1817), Grafa Diebitsch-Sabalkansky'ego (1830), Scharnhorsta (1831), Dürera (1837) i 6 Wiktorii (Nike).
• Posąg Dürera dla Norymbergi, 1830/1840.
• Figura na sarkofagu Fryderyka Wilhelma III, Berlin, 1846.
• Postać króla Fryderyka Wilhelma II na koniu, Berlin, 1851.
• Statua Immanuela Kanta, Królewiec, 1864 (w 1945 zniszczona, odlana ponownie w 1992).

Literatura

• Lionel von Donop: Rauch, Christian Daniel w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 28, Duncker & Humblot, Leipzig 1889, s. 765–778.
• Jutta von Simson: Rauch, Christian Daniel w Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 21, Duncker & Humblot, Berlin 2003, ISBN 3-428-11202-4, S. 195–197.

Linki

• Christian-Daniel-Rauch-Museum Arolsen.
• Christian Daniel Rauch w Deutsche Digitale Bibliothek.