Pierre Puvis de Chavannes

Pierre Puvis de Chavannes (ur. 14 grudnia 1824 w Lyonie, zm. 24 października 1898 w Paryżu) – francuski malarz, prekursor symbolizmu i jedna z ważnych postaci dziewiętnastowiecznego malarstwa francuskiego. W 1890 roku był jednym z założycieli nowego Société Nationale des Beaux-Arts (Narodowego Towarzystwa Sztuk Pięknych).

Pierre Puvis de Chavannes (autoportret - niedokończony), ok. 1887. Źródło: Musée d'Orsay w Paryżu

Genealogia

• Ojciec : Marie Julien César Puvis (1785–1843), inżynier kopalni w Lyonie;
• Matka : Marguerite Guyot (1795–1841), córka handlowca;
• Żona : od 1898 roku Marie Cantacuzène (1820-1898), rumuńska księżniczka.

Biografia

Pierre Puvis de Chavannes urodził się 14 grudnia 1824 roku w Lyonie jako syn inżyniera kopalni Marie Juliena Césara Puvisa i Marguerite Guyot. Po nauce w paryskim Lycée Henri IV i pierwszej podróży do Włoch zaczął studiować malarstwo u Henry'ego Scheffera. Po kolejnym pobycie na ziemi włoskiej studiował u Eugène'a Delacroix i w atelier Thomasa Couture'a. Wielki wpływ wywarł na młodego malarza mural Théodore'a Chassériau wykonany między 1844 a 1848 rokiem dla Trybunału Obrachunkowego (zniszczony w 1871 roku). Swoją drogę odnalazł dopiero w wieku trzydziestu lat realizując dekorację w jadalni rezydencji wiejskiej brata (Cztery pory roku, Powrót syna marnotrawnego).

Auguste Rodin, Pierre Puvis de Chavannes, (popiersie z patynowanego brązu i żeliwa), (1891), między 1890 a 1901. Źródło: Musée d'Orsay w Paryżu

W 1852 roku urządził własne atelier przy Placu Pigalle, w którym pracował przez całe życie, w kręgu przyjaciół, do których należeli Alexandre Bida (1813–1895), Louis-Gustave Ricard (1823–1873) i Victor Florence Pollet (1811–1882). W latach 1887–1889 jego uczniem był szwedzki książę Eugen von Schweden (1865–1947).

Przez osiem lat jury Salonu Paryskiego odrzucało prace Puvis'a de Chavannes'a. Dopiero w 1861 roku przyjęto jego obrazy Wojna (fr. La Guerre) i Pokój (fr. La Paix). Pierwszy z nich kupiło państwo francuskie. Ta wyjątkowa tematycznie i stylistycznie dekoracja jest reprezentatywna dla nowatorskiego traktowania przez Puvisa gatunku alegorycznego, którego stał się najbardziej błyskotliwym wyrazicielem pod koniec XIX wieku. Jego prace są zachowane w Musée de Picardie w Amiens, w tym mural Pro Patria Ludus (Młodzi Pikardyjczycy ćwiczący włócznię) z 1882 roku.

W 1856 roku poznał rumuńską księżniczkę Marie Cantacuzène (1820-1898), która przez 40 lat była jego towarzyszką i muzą, aby krótko przed śmiercią zostać jego żoną. W 1883 roku namalował jej portret, który obecnie można podziwiać w Musée des Beaux-Arts de Lyon. Posłużyła mu także jako modelka do obrazów Salome, Ścięcia Jana Chrzciciela (fr. la Décollation de Saint-Jean-Baptiste), Radegonde w Hôtel de ville de Poitiers i Święta Genowefa w Panteonie w Paryżu. Znany stał się jednak dopiero w 1887 roku po nabyciu jego dzieł przez Musée du Luxembourg (obecnie wystawiane są w Musée d’Orsay). Jego modelką była także malarka Suzanne Valadon.

Pierre Puvis de Chavannes zrealizował wielkie dekoracje ścienne w: Palais Longchamp w Marsylii (1867-1869), Hôtel de ville de Poitiers (1870-1875), Hôtel de ville de Paris (1887-1894), w bibliotece publicznej w Bostonie (1881-1896), Panteonie w Paryżu (1874-1878) i (1893-1898), Musée des Beaux-Arts de Lyon (1884-1886) oraz Sorbonie (1886-1889). Każda z tych dekoracji była studiowana, kopiowana, powstawały ich repliki, co popularyzowało dzieła artysty, szczególnie za granicą. Dzięki nowatorskiej symbolice Puvis de Chavannes zdobył podziw całego pokolenia malarzy, wywierając wpływ nie tylko na idealistów, takich jak Odilon Redon, Henri Martin, Alphonse Osbert, Alexandre Séon, Émile-René Ménard czy Ary Renan, ale także na  Paula Gauguina, Georges'a Seurata, Maurice'a Denisa, a nawet młodego Pabla Picassa, który zawdzięczał mu wiele swoich wczesnych prac.

Malarz został mianowany Kawalerem (1867), Oficerem (1877) i Komandorem Legii Honorowej (1889).

Pierre Puvis de Chavannes zmarł 24 października 1898 w Paryżu, trzy miesiące po śmierci żony Marie Cantacuzène. Pochowano go na Starym Cmentarzu w Neuilly-sur-Seine (fr. Cimetière ancien de Neuilly-sur-Seine).

Obrazy

• 1850 : Młody Murzyn ze szpadą (Jeune Noir à l'épée), olej na płótnie, 105 × 73 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online, dostęp 11.01.2022.
• 1851 : Portret Thomasa-Alfreda Jonesa (Portrait de Thomas-Alfred Jones), olej na płótnie, 73,0 x 60,0 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1854 : Handlarz żółwiami (Le Marchand de tortues), olej na płótnie, 89 × 118 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1854 : Święty Sebastian (Saint-Sébastien), olej na płótnie, 61,5 × 51 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1857 : La Madeleine, Musée des Beaux-Arts d'Angers.
• 1858 : Chrystus w pretorium (Christ au prétoire), kościół w Champagnat (departament Saona i Loara), obraz uznany za pomnik historii w 1978 roku.
• 1859 : Retour de Chasse, 1859, 345 × 295 cm, Marseille, musée des beaux-arts de Marseille (inv. 214).
• Dekoracje w Musée de Picardie w Amiens :
  • 1882 : Pro Patria Ludus (1882);
  • 1862 : Odpoczynek (Le Repos);
  • 1863 : Praca (Le Travail);
  • 1856 : Ave Picardia Nutrix;
  • Nauka (L'Étude);
  • Kontemplacja (La Contemplation);
  • 1861 : Concordia;
  • 1861 : Bellum;
  • Tkaczka (La Fileuse);
  • Żniwiarz (Le Moissonneur).
• 1865 : Jesień (L'Automne), 1865, olej na płótnie, 105 × 150 cm, Wallraf-Richartz Museum w Kolonii.
• 1866 : Historia (L'Histoire), olej na płótnie, 271 × 153,5 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1866 : Czujność (La Vigilance), olej na płótnie, 271,4 × 104 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1866 : Skupienie (Le Recueillement), olej na płótnie, 271 × 104 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1866 : Fantazja (La Fantaisie), 1866, olej na płótnie, Muzeum Sztuki Ōhara w Kurashiki (Japonia).
• 1867 : Sen (Le Sommeil), olej na płótnie, 381 × 600 cm, Musée des Beaux-Arts w Lille – szkic w Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1869 : Ścięcie Jana Chrzciciela (La Décollation de saint Jean-Baptiste), olej na płótnie, National Gallery w Londynie.
• 1870 : Balon (Le Ballon), olej na płótnie, 138,5 x 86,0 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1871 : Gołąb (Le Pigeon), olej na płótnie, 136,7 x 86,5 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1873 : Lata (L'Eté), olej na płótnie, 350,0 x 507,0 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1879 : Młode dziewczyny na brzegu morza (Jeunes filles au bord de la mer), olej na płótnie, 61,5 x 47,3 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1881 : Biedny rybak (Le Pauvre Pêcheur), olej na płótnie, 154,7 x 192,5 cm, online.
• 1883 : Toaleta (La Toilette), olej na płótnie, 74,5 x 62,7, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1883 : Sen (Le rêve), olej na płótnie, 82,0 x 102,0 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1885–1887 : Czytelniczka (La liseuse), pastel na płótnie, 86,0 x 53,5 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1887 : Młoda matka (La Jeune Mère), olej na płótnie, 56,0 x 47,0 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.
• 1887 : Pasterz (Le Berger), olej na płótnie, 60,0 x 41,0 cm, Musée d'Orsay w Paryżu, online.

Literatura

• Aimée Brown-Price : Pierre Puvis de Chavannes, 2 tomy, New Haven/London 2010.
• Dictionnaire de la peinture française, Librairie Larousse, 1989, (ISBN 2-03-740011-X).

Linki

• Manuel Mayer : Die erträumte Kunst Pierre Puvis de Chavannes’. Eine Studie zum Verhältnis von Forschung und Kunstkritik im Angesicht einer Malerei zwischen Staffelei- und Wandbild, Hrsg.: ART Dok, Publikationsplattform Kunst- und Bildwissenschaften der Universität Heidelberg. Heidelberg 2020, online.
• Rysunki Pierre'a Puvis de Chavannes'a w Musée des Beaux-Arts w Lyonie.