Charlotte von Stein

Albertine Ernestine Charlotte Freifrau von Stein (ur. 25 grudnia 1742 w Eisenach jako Schardt; zm. 6 stycznia 1827 w Weimarze) – dama dworu i przyjaciółka Johanna Wolfganga von Goethego (1749–1832). (wyznanie ewangelickie)

Charlotte von Stein
Charlotte von Stein.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Christian von Schardt (1712–90) z Eisenach, saksońsko-weimarski marszałek dworu w Weimarze; matka Concordia Elisabeth (1724–1802), córka Wilhelma Irvinga of Drum (zm. 1740, 1708 polski i elektorski kapitan, 1713 heski kapitan, 1721 major) i Marii Elisabeth von Clau(en)berg (Glauberg) ( w pierwszym małżeństwie żona duńskiego pułkownika Johanna Cramera); pradziadek ze strony ojca Adam Gottfried von Schardt (zm. 1687), szwedzki kapitan; pradziadek ze strony mamy Joachim Wilhelm (von) Clau(en)berg (ok. 1642–1708), komendant garnizonu we Frankfurcie nad Menem; – w 1764 poślubiła w Weimarze barona Josiasa von Steina (1735–93), z Ratyzbony, dziedzica na Kochbergu, koniuszy w Weimarze; dzieci 3 synów: Karl Wilhelm (1765–1837, pan na Kochbergu, 1786–96 meklemburski kamerjunkier, później szambelan), Ernst (1767–87), Friedrich (Fritz) (1772–1844) oraz 4 córki ( wszystkie wcześnie zmarły).

Życiorys

Ojciec Charlotte von Stein pochodził z turyńskiego rodu szlacheckiego, który był w 1497 wymieniany jako właściciel wsi Gleina koło Freyburga/Unstrut, a matka ze szkockiej rodziny szlacheckiej. Charlotte miała sześcioro rodzeństwa. Kiedy jej ojciec został w 1758 r. zwolniony z książęcej służby, księżna Anna Amalia przyjęła ją jako damę dworu do swojej służby. W 1764 r. Charlotte poślubiła książęcego koniuszego barona Josiasa von Steina (1735–1793), którego posiadłość w Großkochberg koło Rudolstadt zapewniła egzystencję rodzinie.

Podczas częstych wyjazdów męża, towarzyszącego księciu Karolowi Augustowi (1757–1828) w jego podróżach, wycofała się z życia dworskiego i mieszkała w Großkochbergu i w domu przy Ackerwand w Weimarze, gdzie poświęcała się muzyce i literaturze oraz sama pisała wiersze i rysowała. Liczne porody wywołały u niej dolegliwości psychosomatyczne. Johann Wolfgang von Goethe (1749–1832), który przybył w 1775 r., znalazł w niej swoją opiekunkę i pocieszycielkę. Nauczyła go dworskich manier, podobnie jak Johann Gottfried Herder (1744–1803) wywarła silny wpływ na jego dalszą twórczość i przez jedenaście lat była dla poety najważniejszą kobietą w jego życiu. Pisał do niej prawie codziennie, w sumie ok. 1770 listów i bilecików, których treść przepełniona była miłością i wdzięcznością. Jej niechęć wobec seksualnego współżycia z nim bardzo ciążyła jej wielbicielowi. Fryderyk Schiller (1759–1805) w liście do przyjaciela Christiana Gottfrieda Körnera (1756–1831) pisał, że stosunek Goethego do Stein jest » całkiem nienaganny i czysty «. Kontakty między Stein i Goethe skończyły się po jego powrocie z podróży z Włoch w 1788 r. i początkiem jego związku z Christiane Vulpius (1765–1816). Zażądała zwrotu wszystkich swoich listów i je zniszczyła. Swój gniew wyraziła w tragedii z 1794 r. Dido (wydana w 1867). Dopiero na starość nawiązali ponownie przyjacielskie stosunki.
Postać Charlotte von Stein wzbudziła nie tylko zainteresowanie wśród filologów badających życie Goethego. Jej osoba i stosunek do Goethego znalazła oddźwięk w wielu literackich opracowaniach, np. w monodramie Petera Hacksa (1928–2003) Ein Gespräch im Hause Stein über den abwesenden Herrn von Goethe.
Charlotte von Stein zmarła 6 stycznia 1827 w Weimarze i została pochowana na tamtejszym cmentarzu Historischer Friedhof.

Literatura

  • Wilhelm Bode: Charlotte von Stein. 3 wydanie, Ernst Siegfried Mittler Verlag, Berlin 1912.
  • Franz Muncker: "Stein, Charlotte Freifrau von" w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 35, Duncker & Humblot, Leipzig 1893, s. 602–605 (online.

Linki